ՀՀ վարչապետ. մենք պետք է հնարավոր ամեն ինչ անենք, որպեսզի երկրի քաղաքացիներն իրենց օրինական աշխատանքով հարստանալու հնարավորություն ունենան

Արմինֆո. Հայաստանի պետական բյուջեն երկրի յուրաքանչյուր քաղաքացու ընտանեկան մեծ գրպան է։ Այd մասին հոկտեմբերի 28-ին հայտարարել է վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը՝  Ազգային ժողովում ՀՀ պետական բյուջեի նախագծիշուրջ լսումների ժամանակ։

Նրա խոսքով՝ երկրում կան տարբեր բյուջեներ՝ տեղական ինքնակառավարման մարմինների, որոնք ձևավորում են համայնքների ավագանիները, մասնավոր ընկերությունների, հատկապես խոշոր ընկերությունների բյուջեներ, որոնք ձևավորվում և քննարկվում են ամեն տարի, բայց կան նաև ընտանեկան բյուջեներ: "Չեմ կարծում, որ Հայաստանում շատ ընտանիքներ կգտնվեն, որոնք նախապես չեն հաշվարկում և չեն պլանավորում իրենց բյուջեները, եկամուտներն ու ծախսերը, ինչպես նաև ֆինանսական միջոցների դեֆիցիտը", - ասել է կառավարության ղեկավարը: Նա ընդգծել է, որ երկրի զարգացումը պետք է ընկալել մի քանի բանաձևերի համատեքստում, որոնք հնչեցվել են 2018 թվականի թավշյա ոչ բռնի հեղափոխության արդյունքում, բայց որոնք հայեցակարգային զարգացում չեն ստացել: Մասնավորապես, ինչպես նշել է Փաշինյանը, խոսքը գնում է այնպիսի բանաձևերի մասին, ինչպիսիք են ՝ "Հայաստանն իմ տունն է, ժողովուրդն իմ ընտանիքն է", "Հարստացիր և հարստացրու", "Հայաստանի ապագան կախված է մեկ մարդուց, և այդ մարդը դու ես", "Հայրենիքը պետությունն է, ուզում ես Հայրենիք ունենալ, հզորացրու պետությունը", "Որտեղ պետությունն է, այնտեղ՝ հաց, այնտեղ՝ հայրենիք": Այս բոլոր բանաձևերը, վարչապետի ասելով, անհրաժեշտ է կապել իրական Հայաստանի գաղափարի հետ։

Խոսելով "Հայաստանն իմ տունն է, ժողովուրդն իմ ընտանիքն է" բանաձևի տրամաբանության մասին ՝ կառավարության ղեկավարը նշել է, որ պետական բյուջեն բոլոր ընտանիքների հավաքականի բյուջեն է, որովհետև ձևավորվում է երկրում ապրող և աշխատանքային գործունեություն իրականացնող բոլոր քաղաքացիների մասնակցությամբ: "Չնայած այն հանգամանքին, որ պետական բյուջեն մշակում է ՀՀ կառավարությունը, այն ներկայացնելով ՀՀ Ազգային ժողով, պետական գանձարանի եկամուտները կախված են Հայաստանի Հանրապետության յուրաքանչյուր քաղաքացու աշխատանքի արդյունավետության և թափանցիկության աստիճանից", - ասել է Փաշինյանը:

Նրա խոսքով ՝ այս իրավիճակն այն իրականությունն է, որին համապատասխան, պետբյուջեի եկամուտները ձևավորվում են, այդ թվում ՝ եկամտահարկի հաշվին: Դա տեղի է ունենում այն պարզ պատճառով, որ հոկտեմբերի 1-ի դրությամբ երկրի 768 հազար քաղաքացի աշխատում և եկամտահարկ է վճարում։ Վարչապետը նաև հիշեցրել է, որ պետական բյուջեն ձևավորվում է նաև ԱԱՀ-ի և ակցիզային հարկի հաշվին, որոնք ներգրավվում են երկրի իրավաբանական և ֆիզիկական անձանց կողմից մատուցվող ծառայությունների  և արտադրվող ապրանքների շնորհիվ: ԱԱՀ - ն և ակցիզային հարկերը ձևավորվում են նաև 768 հազար քաղաքացիների կողմից կենսաթոշակային վճարների և ընտանեկան նպաստների ծառայությունների մատուցման արդյունքում:

Վարչապետն ընդգծել է, որ պետական բյուջեի եկամուտներն ապահովում են աշխատող քաղաքացիները ՝ ինչպես պետական, այնպես էլ առևտրային մակարդակով: Պետական ծառայողները պետք է ապահովեն ընկերությունների և անհատ քաղաքացիների եկամուտների գեներացումը: Այլ կերպ ասած ՝ խոսքը ներդրումային միջավայրի, ազատությունների և հնարավորությունների մասին է ։ Օրինակ ՝ կրթության ոլորտը, որը պատկանում է պետության և պետական կառույցների կողմից մատուցվող ծառայությունների կատեգորիային ։ "Կրթության աստիճանից է կախված այն, թե արդյոք քաղաքացին ապագայում կկարողանա աշխատանք գեներացնել եւ, որպես հետեւանք, հարկեր վճարել։ Առաջին հերթին, ես նկատի ունեմ այն օրենքները, որոնք ընդունվում են պետական մակարդակով", - ընդգծել է վարչապետը, հավելելով, որ յուրաքանչյուր քաղաքացուց կախված է ինչպես անձնական, այնպես էլ ընդհանուր բարեկեցությունը ։ Բայց այս բարեկեցությունը դառնում է նպատակ աղքատության առկայության դեպքում, որը ատելություն է բերում այն ամենի հանդեպն, ինչ վերաբերում է բարեկեցությանը: Բարեկեցության աճի ուղղություններից են երիտասարդ ընտանիքների բնակարան ձեռք բերմանն աջակցության ծրագրերը։

Վարչապետը նշել է, որ երկրի հարյուր հազարավոր քաղաքացիներ պետական պատվերի շրջանակներում բժշկական ծառայություններ են ստանում պետբյուջեի միջոցների հաշվին, տասնյակ հազարավոր մարդիկ ստանում են վարկեր, որոնց տոկոսներն ամբողջությամբ կամ մասնակիորեն փոխհատուցվում են պետության կողմից: Տասնյակ հազարավոր անապահով ընտանիքներ պետական բյուջեից ստանում են պետական նպաստ։ Կան, նույնիսկ, ընտանիքներ, որոնց անդամները ոչ մի տեղ չեն աշխատում, բայց պետական նպաստ են ստանում ։ "Եթե հակիրճ լինենք, ապա երկրում չկա քաղաքացի, որի նկատմամբ պետական գանձարանից ծախսեր չեն կատարվում", - ընդգծել է Փաշինյանը:

Նա ցավով արձանագրել է, որ տարիներ շարունակ, այդ թվում ՝ վերջին շրջանում, Հայաստանի շատ քաղաքացիներ իրենց ապագան տեսնում են երկրից արտագաղթի մեջ, համակերպվելով այն մտքի հետ, որ հայրենիքում հնարավոր չէ ստեղծել իրենց բարեկեցության հետ կապված որևէ բան: "Երրորդ Հանրապետությունում ձևավորված սոցիալ-հոգեբանական այս իրավիճակը լրջագույն խնդիրներ է ստեղծում։ Մենք պետք է ամեն ինչ անենք, որպեսզի երկրի քաղաքացիներն իրենց օրինական աշխատանքով հարստանալու հնարավորություն ունենան, իսկ դա նշանակում է նաև մեր պետության զարգացում", - ամփոփել է ՀՀ վարչապետը:

Նշենք, որ երկրի խորհրդարանի հանձնաժողովներում քննարկումներ են սկսվել Հայաստանի 2025 թվականի պետական բյուջեի նախագծի շուրջ: ՀՆԱ-ի 5,6% չափով աճի ապահովման, ՀՆԱ-ի  3,5% դեֆլյատորի եւ 3,6 տոկոս միջին գնաճի պայմաններում 2025 թվականին պետբյուջեի եկամուտների աճը կկազմի 279,5 մլրդ դրամ՝ մինչև 2 տրլն 873.1 մլրդ դրամ (մոտ 7,4 մլրդ դոլար), ինչը 11% - ով գերազանցում է սպասվելիք ցուցանիշը, եւ 22% - ով՝ 2023 թվականի փաստացի ցուցանիշը։ Պետական գանձարանի ծախսերը նախատեսված են 3 տրլն 482.4 մլրդ (7.8 մլրդ դոլար) կամ ՀՆԱ-ի 31.5% - ի մակարդակում ։ Ցուցանիշը 13% - ով գերազանցում է 2024 թվականի սպասումները (30,4%), եւ 37% - ով ՝ 2023 թվականի փաստացի ծախսերը (27,5%) ։ Հաջորդ տարվա համար նախատեսված ծախսերից 2 տրիլիոն 749.2 մլրդ դրամը կկազմեն ընթացիկ ծախսերը (ՀՆԱ-ի 24,9% - ը) ։ 733,2 մլրդ դրամ (1,88 մլրդ դոլար) կամ ՀՆԱ - ի 6,6% - ը կկազմեն ոչ ֆինանսական գործառնությունների (կապիտալ ներդրումների) ծախսերը, ինչը բարձր է 2024 թվականի պլանային 695 մլրդ դրամ ցուցանիշից  (1,79 մլրդ դոլար), և այս նախագծով ակնկալվող 639,3 մլրդ դրամը (1,65 մլրդ դոլար) ՝ ՀՆԱ-ի 6,3% - ը ։ Նախորդ տարվա արդյունքներով կապիտալ ծախսերը կազմել են 472,6 մլրդ դրամ կամ ՀՆԱ-ի 5% - ը։ Դեֆիցիտը 2025 թվականին կկազմի 609.4 մլրդ դրամ կամ ՀՆԱ - ի 5.5% - ը ՝ ս.թ. հաստատված բյուջեի 482.9 մլրդ դրամի կամ ՀՆԱ-ի 4.6% - ի և տվյալ, փաստաթղթի համաձայն, 4.8% - ի դիմաց։