Երեւանի կողմից հայկական "խաղաղ ատոմի" տեղափոխումն արեւմտյան ռելսերի վրա հղի է ռիսկերով՝ հանրապետության էներգետիկ անվտանգության համար

Արմինֆո.Նոյեմբերի 11-ին Ստոկհոլմում Հայաստանի արտգործնախարարի հանդիպումը Westinghouse Electric Sweden ընկերության գործադիր տնօրենի հետ հերթական անգամ ցույց տվեց հայկական "խաղաղ ատոմը" արևմտյան ռելսերի վրա տեղափոխելու Երևանի նպատակամղվածությունը, ինչը հղի է երկրի էներգետիկ անվտանգության համար ռիսկերով ։ Նման կարծիք է հայտնել քաղաքական գիտությունների դոկտոր Վահե Դավթյանը:

Փորձագետը հիշեցրել է, որ Westinghouse Electric Sweden - ը ամերիկյան Westinghouse Electric - ի դուստր ձեռնարկությունն է, որն ԱՄՆ միջուկային էներգետիկայի շուկայում խոշորագույն ընկերությունն է, ինչպես նաեւ միջուկային վառելիքի համաշխարհային առաջատար արտադրողներից մեկը:

Ընդ որում, Դավթյանը կարծում է, որ այդ հանդիպումն ինքնին ոչ մի առանձնահատուկ բան չի նշանավորի, եթե այն չդիտարկենք վերջին տարիներին Երեւանի կողմից ընդունված մի շարք որոշումների համատեքստում:

Այս համատեքստում նա առանձնացրել է, մասնավորապես, Հայաստանի կառավարության կողմից 2020 թվականին Հայկական ԱԷԿ-ի արդիականացման համար ռուսական վարկից հրաժարվելը, 2022 թվականին Վաշինգտոնի հետ ստորագրված ռազմավարական երկխոսություն հաստատելու մասին համաձայնագիրը, որի միջով կարմիր թելով անցնում է համագործակցությունը "քաղաքացիական ատոմի" ոլորտում, ինչպես նաև Հայաստանի վարչապետի  վերջերս արված հայտարարությունը՝ "փոքր մոդուլային ԱԷԿ-ի կառուցման ռազմավարական որոշման" վերաբերյալ, որի շուրջ բանակցությունները վերջին տարիներին ընթանում են առավելապես Վաշինգտոնի հետ:

"Ընդհանուր առմամբ, իրավիճակն անհեթեթությունից զուրկ չէ։ Եվ ահա թե ինչու: Ներկայումս աշխարհում միայն երկու երկիր ունի փոքր մոդուլային ԱԷԿ - ների կառուցման և շահագործման փորձ՝ Ռուսաստանը և Չինաստանը։ ԱՄՆ-ը ոչ միայն փոքր ատոմային հզորություններ չունի, այլեւ 1979 թվականին Թրի-Մայլ-Այլենդի ատոմակայանում տեղի ունեցած վթարից ի վեր ոչ մի խոշոր ատոմային նախագիծ չի իրականացրել", - նկատել է քաղաքագետը։

Ընդ որում, նա, ավելի շուտ, հռետորական հարց է տվել այն մասին, թե կարելի է արդյոք համարել, որ Երեւանին փոքր ԱԷԿ-ի նախագիծ պարտադրելով,  Վաշինգտոնը Հայաստանը դիտարկում է որպես յուրատեսակ փորձադաշտ: "Նշենք, որ այսօր Հայաստանի կառավարության սեղանին է "Ռոսատոմի" առաջարկած մեծ հզորությամբ կոնվենցիոնալ ԱԷԿ-ի կառուցման նախագիծը։ Հաշվի առնելով, որ Հայկական ԱԷԿ - ի գործող բլոկի շահագործման ժամկետը կերկարաձգվի մինչեւ 2036 թվականը, արդեն այսօր Երեւանին անհրաժեշտ է ձեռնամուխ լինել նախագծային աշխատանքներին ՝ առանց աշխարհաքաղաքական ռեւերանսների եւ հաշվի առնելով ռուսական պետական կորպորացիայի, ընդհանուր գիտական դպրոցի եւ տարածաշրջանային անվտանգության կառույցի հետ համագործակցության հարուստ փորձի առկայությունը", - կարծում է Դավթյանը:

Նշենք, որ այսօր ավելի վաղ ԱրմԻնֆո-ի հետ հարցազրույցում "Ռոսատոմ Սերվիս" ԲԸ համալիր նախագծերի վարչության պետ Յուրի Սվիրիդենկոն նշել է, որ այսօրվա դրությամբ "Ռոսատոմ" պետական կորպորացիան փոքր մոդուլային ռեակտորների վերաբերյալ ռեֆերենցիաներ ունի, ինչի վկայությունն են Պևեկի լողացող ԱԷԿ-ը, Յակուտիայում կառուցվող փոքր ԱԷԿ-ը և Ուզբեկստանում փոքր հզորության ԱԷԿ-ի կառուցման վերաբերյալ Ռոսատոմի ՝ աշխարհում առաջին արտահանման պայմանագիրը: Ահա, գործնականում, ՓՄՌ-ով բոլոր ատոմակայանները, որոնք առկա են աշխարհում, չհաշված ռուսական սառցահատները, որոնք օգտագործում են նման ռեակտորներ ։ Այլ օրինակներ երկրի սահմաններից դուրս, բացառությամբ Չինաստանի, գտնվում են կամ նախագծերի մակարդակում, կամ նախագծման լիցենզիաների ստացման փուլում: