ՀՀ էկոնոմիկայի նախարարությունն առաջարկում է տրանսպորտային ծախսերի փոխհատուցման ճանապարհով արտահանմանն աջակցության հերթական ծրագիրը

Արմինֆո.Հայաստանի իշխանությունները մտադիր են աջակցել օդային և ավտոմոբիլային տրանսպորտից օգտվող արտահանողներին՝ տրանսպորտային ծախսերի մասնակի փոխհատուցման միջոցով: ՀՀ էկոնոմիկայի նախարարության և Հայաստանի ներդրումային խորհրդի (IC Armenia) կողմից մշակված համապատասխան ծրագիրը զետեղված է իրավական ակտերի միասնական պորտալում՝ e-draft.am.

Ինչպես նշվում է փաստաթղթի պարզաբանման մեջ, կառավարությունը մտադիր է նպաստել ոչ հումքային արտադրանքի արտահանմանը, նոր շուկաների նվաճմանը և մեղմել տրանսպորտային ծախսերի ազդեցությունը հայկական արտադրանքի գնագոյացման վրա:

Նախաձեռնության հեղինակները նշում են, որ 2023 թվականին Հայաստանի արտահանումը կազմել է 8,4 մլրդ դոլար, նախորդ տարվա համեմատ աճը կազմել է 55,3 տոկոս ։ Արտահանման հիմնական ուղղություններն են Ռուսաստանը, ԱՄԷ-ն, ԵՄ երկրները և Վրաստանը: Չնայած այդ աճին՝ Հայաստանը բախվում է չիրացված առևտրային ներուժի խնդիրներին, որոնցից գլխավորը տրանսպորտային ծախսերն են և նոր շուկաներ դուրս գալու խոչընդոտները:

Այսպիսով՝ առաջարկվում է հետևյալը. օդային փոխադրումների դեպքում առևտրային օդային տրանսպորտով արտահանվող ապրանքների 1 կգ-ի դիմաց նախատեսել մինչև 1200 դրամ փոխհատուցում, տրանսպորտային ծախսերի 60% - ի չափով փոխհ0ատուցում կառաջարկվի ապրանքների առանձին խմբերի համար՝ 1 կգ-ի դիմաց 1400 ՀՀ դրամի սահմաններում: Ավտոմոբիլային փոխադրումների դեպքում փոխհատուցման չափը կկազմի մինչև 25 հազար դրամ ՝ արտահանված յուրաքանչյուր 1 տոննայի համար:

Փոխհատուցումը կտրամադրվի մինչև 2027 թվականի ավարտը, առաջնային կդառնան երրորդ երկրների շուկաներ արտահանողները, ինչը, ըստ մտահղացման, կնպաստի արտահանման դիվերսիֆիկացմանը։

"Ըստ գնահատականների՝ տրանսպորտային ծախսերի 30 տոկոս կրճատման դեպքում արտահանման ծավալները կարող են զգալիորեն ավելանալ, ինչը կնպաստի երեք տարվա ընթացքում բյուջեի եկամուտների 96,9 մլն դոլար (38,7 մլրդ դրամ) ավելացմանը", - նշում են փաստաթղթի հեղինակները:

Ավելի վաղ ԱրմԻնֆո-ն հաղորդել էր, որ նոյեմբերի 13-ին նույն պորտալում զետեղվել է ևս մեկ փաստաթուղթ, որը մշակվել է ՀՀ էկոնոմիկայի նախարարության կողմից և նպատակաուղղված է արտահանման խթանմանը' ներմուծող երկրի օրենսդրությամբ  ապրանքի ներմուծման ժամանակ սահմանված մաքսատուրքի գումարի փոխհատուցման միջոցով:

Էկոնոմիկայի նախարարությունն առաջարկել է նախագիծ, որը թույլ կտա ՀՀ ռեզիդենտ կազմակերպությանը կամ ՀՀ-ում գրանցված անհատ ձեռնարկատիրոջը Հայաստանում արտադրված ապրանքներն արտահանել ԵՄ երկրներ, այնուհետև ստանալ այնտեղ վճարված մաքսատուրքի չափով փոխհատուցում (եթե ներմուծման երկրում այդ ապրանքի համար մաքսատուրքի զրոյական դրույքաչափ սահմանված չէ)։ Ինչպես նշվել է նախագծում, փոխհատուցման գումարի հաշվարկման համար հիմք է հանդիսանալու ապրանքի արտահանման մաքսային արժեքը ։

Ինչպես վկայում են ՀՀ վիճակագրական կոմիտեի տվյալները, 2024թ. հունվար-սեպտեմբերին արտահանման ծավալը հասել է 10.6 մլրդ դոլարի՝ տարեկան աճի 44.8% - ից մինչև 2.1 անգամ արագացմամբ, իսկ ներմուծման ծավալը գերազանցել է 13.1 մլրդ դոլարը ՝ տարեկան աճի պակաս արտահայտված արագացմամբ՝ 46.4% - ից մինչև 54.2%: Դա արագացրել է արտաքին առևտրաշրջանառության տարեկան աճը ՝ 45,8% - ից հասնելով 73,5% - ի ՝ ապահովելով ծավալը 23,7 մլրդ դոլարի մակարդակում։ Իսկ 2025 թվականի բյուջետային ուղերձի համաձայն, ս.թ. արտահանումն ու ներմուծումը կաճեն 16,9% - ով և 20,6% - ով, ինչը պայմանավորված կլինի տնտեսության ակտիվության և ներքին պահանջարկի աճով, ինչպես նաև զբոսաշրջային հոսքի և վերաարտահանման աճով ։ Սակայն ֆինանսական իշխանությունները կանխատեսում են էկզոգեն գործոնների ազդեցության նվազում, որոնք պայմանավորված են ռուս-ուկրաինական հակամարտությամբ, մասնավորապես, վերաարտահանման ծավալների կրճատման պատճառով. 2025 թվականին արտահանումը կկրճատվի 36.6% - ով, իսկ ներմուծումը ՝ 33.7%-ով: