"Վերադարձնել թալանածը"՝  ահա  շրջանառության հարկի վերանայման իրական նպատակը․Փաշինյան

Արմինֆո.Վաճառքի հարկի համակարգի փոփոխությունը կոչված է կրճատելու խոշոր բիզնեսի ստվերը, այդ թվում ՝ վերադարձնելու թալանածը։ Այդպիսի հայտարարությամբ է հանդես եկել վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը՝ Facebook-ի իր էջում։

Հիշեցնենք, որ ՀՕ-ում հունիսյան փոփոխությունների արդյունքում 2025 թվականի հունվարից հաշվապահներին և փաստաբաններին կտեղափոխեն ընդհանուր հարկային դաշտ ։ Կրկնակի կբարձրացվեն նաև հիմնական գործունեության տեսակների համար սահմանված շրջանառության հարկի դրույքաչափերը ՝ հնարավորություն ընձեռելով փաստաթղթավորված ծախսերի հաշվին նվազեցնել վճարման ենթակա հարկը: Բացի այդ, առաջարկվում է 2025 թվականի հուլիսից հաշվապահներին, իրավաբաններին և խորհրդատվության ոլորտի ներկայացուցիչներին տեղափոխել ԱԱՀ դաշտ։

Ինչպես հայտարարել է վարչապետն իր տեսաուղերձում, իր խնդրանքով բարձրացվող հարցերի շարքում քաղաքացիները բավական հաճախ են խոսում շրջանառության հարկի հետ կապված փոփոխությունների մասին, որոնք ուժի մեջ կմտնեն 2025 թվականի հունվարի 1-ից։ Մեկնաբանություններում գրում են, որ իշխանությունները դրանով իսկ ճնշում են փոքր բիզնեսին։ Մինչդեռ, ինչպես կարծում է վարչապետը, պետք է հասկանալ, թե իրականում ինչ է կատարվում։ «Գործող օրենսդրությամբ առևտրի կետերը պետք է վճարեն իրենց շրջանառության 5 տոկոսի չափով հարկ, եթե իրենց կողմից վաճառվող ապրանքները փաստաթղթավորված չեն, այսինքն, եթե որևէ ապրանք վաճառում են և չեն գրել, թե դա որտեղից են ձեռք բերել: Իսկ եթե ցույց են տալիս, թե որտեղից են ձեռք բերել, այդ դեպքում հարկերը կարող են նվազեցվել և հասնել 1,5 տոկոսի։ 

Սկզբունքորեն, այդ կարգավորումն իր մեջ խնդիր ունի, որովհետև անցյալում թվում էր, թե մենք մարդուն հնարավորություն ենք տալիս օրինական ստվերային շրջանառություն ապահովել: Մենք պետք է փոխենք այս քաղաքականությունը, քանի որ դա անտրամաբանական է և ապապետական: Բայց, մյուս կողմից, մենք շատ լավ հասկանում ենք, որ երկար տարիներ տեղի ունեցող գործընթացը չենք կարող մեկ քայլով ամբողջությամբ հետ պտտել», - նշել է նա։  

Այդ առնչությամբ, ինչպես պարզաբանել է կառավարության ղեկավարը, իշխանություններն առաջարկում են հետեւյալը.  եթե ձեռք բերվող ապրանքը փաստաթղթավորված չէ, այդ դեպքում պետք է վճարել 10 տոկոս հարկ, իսկ եթե փաստաթղթավորված է, հարկը նվազում է և 1,5 տոկոսից դառնում  1 տոկոս։ «Այսինքն, իրականում օրինական աշխատող առևտրի կետի համար հարկը նվազում է 0,5 տոկոսով» - ասել է Փաշինյանը։  

Ընդ որում,  ինչպես կարծում է վարչապետը, դրանով իսկ խնդիր է ստեղծվում  ոչ թե փոքր, այլ խոշոր բիզնեսի համար: «Որովհետև չփաստաթղթավորման հնարավորություններով խոշոր բիզնեսները իրենց միլիոնների և միլիարդների ներկրած ապրանքները ՀԴՄ-ներով և փոքր կետերի միջոցով ծախսագրում են, դուրս են գրում, վաճառում են, բայց դա հնարավորություն է տալիս, որ իրենք ցույց չտան իրենց կողմից ներմուծված ապրանքների իրական չափը և այդպիսով խուսափեն հսկայական հարկեր վճարելուց։ Սա թույլ կտա, որ խոշոր բիզնեսի ստվերը կրճատվի, իսկ օրինական աշխատող փոքր բիզնեսի համար հարկը կնվազի»,- ամփոփել է Նիկոլ Փաշինյանը։ 

Նշենք, որ ներկայումս շրջանառության հարկ (փոխարինում է ԱԱՀ-ին և շահութահարկին) վճարում են այն տնտեսվարող սուբյեկտները, որոնց տարեկան շրջանառությունը չի գերազանցում 115 մլն դրամը (2020թ.հունվարի 1-ից Հայաստանը վերադարձել է մինչև 115 մլն դրամ չհարկվող տարեկան շրջանառության): Այս խումբը ներառում է ՓՄՁ ձեռնարկությունները, անհատ ձեռներեցներին և նոտարներին: Խոսքը, մասնավորապես, առևտրային գործունեության շրջանառության 5% - ի և արտադրական գործունեության շրջանառության 3,5% - ի վճարումների մասին է։

Այսօրվա դրությամբ առևտրային գործունեության ոլորտում գործարարների համար սահմանվել է շրջանառության հարկի 5% դրույքաչափ ՝ փաստաթղթավորված ծախսերի 4%-ը պարտավորություններից հանելու հնարավորությամբ,  բայց՝ շրջանառության 1,5% - ից ոչ պակաս: Նախաձեռնության շրջանակում առաջարկվում է սահմանել եկամուտների 10 տոկոսի չափով  դրույքաչափ՝ ծախսերի 9.5 տոկոսի նվազեցման հնարավորությամբ, բայց՝ շրջանառության 1,0 տոկոսից ոչ պակաս: Այդ ժամանակ արդեն արդյունավետ հարկը 2,3% - ից կհասնի 4,1% - ի ՝ պետական գանձարանին ապահովելով 4,9 մլրդ դրամի լրացուցիչ հարկեր։

Հանրային սննդի ներկայացուցիչներն այս փուլում աշխատում են 6% շրջանառության հարկով' փաստաթղթավորված ծախսերի 3% հարկային նվազեցման հնարավորությամբ, բայց՝ շրջանառության 4%-ից ոչ պակաս: Ներկայումս հայ ռեստորանատերերը վճարում են իրացման շրջանառության միջինը 4,3 տոկոսը, ինչը նրանց կողմից գնահատվում է որպես ցածր հարկային բեռ: Այդ առնչությամբ առաջարկվում է սահմանել 12% շրջանառության հարկ' փաստաթղթավորված ծախսերի 9%-ի չափով հարկային նվազեցման հնարավորությամբ, բայց՝ ոչ պակաս, քան շրջանառության 3.5% - ը: Այդ դեպքում արդյունավետ հարկը 4,3 տոկոսից կդառնա 6,6 տոկոս՝ պետական գանձարանին ապահովելով 4,9 մլրդ դրամի լրացուցիչ հարկեր։

 Փոփոխություններ են նախատեսվում նաև արտադրական գործունեության ներկայացուցիչների համար: Ներկայումս շրջանառության հարկի դրույքաչափը կազմում է 3,5%: Առաջարկվում է դրույքաչափը սահմանել եկամտի 7% - ի չափով ' ծախսերի 5% - ը հաշվանցման հնարավորությամբ, բայց՝ շրջանառության 3.5% - ից ոչ պակաս: Այս դեպքում արդյունավետ հարկը 3.0% - ից կաավելանա մինչեւ 5.3% ՝ պետական գանձարանի համար ապահովելով 0,6 մլրդ դրամի լրացուցիչ հարկեր։

Այլ գործունեության տեսակների համար շրջանառության հարկի գործող 5% դրույքաչափը 2025 թվականից կբարձրանա մինչև 10% ՝ փաստաթղթավորված ծախսերի 6% - ը պարտավորություններից հանելու հնարավորությամբ, բայց՝ ոչ պակաս, քան շրջանառության 4,5% - ը: Այդ դեպքում արդյունավետ հարկը 5% - ից կաճի մինչեւ 8,5% (պետական գանձարանի համար ապահովելով 8,7 մլրդ դրամի լրացուցիչ հարկեր - խմբ.)։

Ընդհանուր առմամբ, հունիսին ընդունված նախագիծը, ինչպես ավելի վաղ հայտարարել էին Ֆինանսների նախարարությունում, պետական գանձարանին խոստանում է շրջանառության հարկի գծով եկամուտների մոտ 17,8 մլրդ դրամ տարեկան աճ։