Ուրբաթ, 20 Դեկտեմբերի 2024 15:51

Արմինֆո.<Շատ փող վաստակելը քաջություն է, այն պահելը՝ իմաստություն, իսկ հմտորեն ծախսելը՝ արվեստ>, - ասում է երբեմնի հայտնի հռոմեացի ստոիկ փիլիսոփա, բանաստեղծ և պետական գործիչ Լուցիուս Աննեուս Սենեկան: Մեր վաստակածի անվտանգությունն ապահովելու համար ժամանակակից աշխարհը հորինել է  բանկային ավանդների երաշխավորման համակարգ։ Ռուսաստանի ավանդների պարտադիր ապահովագրության համակարգը (ԱԱՀ) ստեղծվել է 2003 թվականի վերջին:

2004թ. հունվարից ավանդատուների շահերը պաշտպանում է  <Ավանդների ապահովագրության գործակալություն> (ԱԱԳ) ՊԿ-ը՝ համակարգի օպերատորը: Թե որքանով է "իմաստուն" է գործում համակարգը, և ինչ չափով են այժմ պետության կողմից ապահովագրված բանկային ավանդները ՌԴ-ում, ԱրմԻնֆո գործակալության հետ հարցազրույցում պատմել է "Ավանդների ապահովագրության գործակալություն" պետական կորպորացիայի գլխավոր տնօրենի տեղակալ Նատալյա Ֆյոդորովան:

 

- Այս տարի լրանում է ԱԱՀ-ի ստեղծման 20 տարին։ Ի՞նչ ցուցանիշներով է ԱԱԳ-ը թեւակոխում երրորդ տասնամյակ:

 

- Այսօր ավանդների ապահովագրման համակարգում ընդգրկված է 592 բանկ, որոնցից 296-ը լուծարման փուլում է. ցանկացած բանկ, որը ֆիզիկական անձանց միջոցներ է ներգրավում, հանդիսանում է դրա մասնակից եւ մուծումներ է կատարում պարտադիր ապահովագրության հիմնադրամ: Այդ հիմնադրամից ԱԱԳ-ն ավանդատուներին փոխանցում է ապահովագրական փոխհատուցում, երբ բանկի լիցենզիան հետ է կանչվում:

 

Ներկայումս մեկ բանկում մեկ ավանդատուի համար ապահովագրական փոխհատուցման սահմանաչափը կազմում է 1,4 միլիոն ռուբլի (5,5 միլիոն հայկական դրամ): Որոշակի տեսակի հաշիվների համար (Էսքրոու հաշիվներ, որոնք բացվել են անշարժ գույք գնելու կամ համատեղ շինարարությանը մասնակցելու համար) և կյանքի հատուկ պայմաններում ստացված միջոցների համար գործում է բարձրացված սահմանաչափ' 10 միլիոն ռուբլի (39,8 միլիոն  դրամ):

 

Եվ մենք սկսեցինք 100 հազար ռուբլով, եւ պաշտպանվող ավանդների շրջանակը շատ ավելի նեղ էր: Նախկինում դրանք միայն ֆիզիկական անձանց հաշիվներ էին, այժմ ապահովագրում ենք փոքր և միջին բիզնեսի, անհատ ձեռնարկատերերի և ոչ առևտրային կազմակերպությունների միջոցները։ Մեզ մոտ, ըստ էության, չապահովագրված են մնացել միայն խոշոր ընկերությունների միջոցները։

 

- Ե՞րբ եք վերջին անգամ վերանայել ապահովագրական փոխհատուցման չափը:

 

 - Ավանդների ապահովագրման համակարգի 20 տարիների ընթացքում  սովորական ավանդների գծով փոխհատուցման առավելագույն գումարը փոխվել է մի քանի անգամ. 2004 թվին այն կազմում էր 100 հազար ռուբլի, 2006 թ. այն աճել է մինչեւ 190 հազար ռուբլի, 2007թ.՝ մինչեւ 400 հազար ռուբլի, 2008 թ.՝ մինչեւ 700 հազար ռուբլի, 2014 թ. դեկտեմբերի 19-ից՝  մինչեւ 1,4 մլն ռուբլի:

 

2015 թվին ներդրվեց ապահովագրական փոխհատուցման բարձր սահմանաչափ' մինչև 10 միլիոն ռուբլի՝ ֆիզիկական անձանց կողմից բացված էսքրոու հաշիվներով' անշարժ գույքի առքուվաճառքի գործարքի հաշվարկների համար: 2018 թվին այն տարածվել է էսքրոու հաշիվների վրա, որոնք բացվել են բազմաբնակարան շենքի ընդհանուր շինարարությանը մասնակցելու պայմանագրերով հաշվարկների համար, 2022 թվին' անհատական բնակելի տների ընդհանուր շինարարության մասնակիցների էսքրոու հաշիվների վրա:

 

2025 թվականի մարտի 1-ից 10 միլիոն ռուբլով կապահովագրվեն անհատական տների կառուցման ընթացքում շինարարական կապալի պայմանագրերով հաշվարկների համար բացված էսքրոու հաշիվները:  2020 թվին մինչև 10 միլիոն ռուբլի ավելացել է ավանդատու ֆիզիկական անձի ապահովագրական փոխհատուցման չափը՝ այն հաշվի համար, որին միջոցներ են ստացվել կյանքի հատուկ պայմաններում: Օրինակ, եթե անձը գումար է ստացել բնակարանի վաճառքից, որպես ժառանգություն կամ պետության կողմից դրամաշնորհի տեսքով: Այսօր գործող ապահովագրական փոխհատուցման սահմանաչափը ծածկում է ավանդատուների գրեթե 98% - ի միջոցները: Այսինքն ՝ ավանդատուների միայն 2% - ի կուտակումը մնում է սահմանաչափից դուրս, բայց դրանք բավականին հարուստ մարդիկ են՝ ֆինանսական գրագիտության լավ մակարդակով։ Նրանք կարող են ինքնուրույն պաշտպանել իրենց խնայողությունները:

 

- Աշխարհաքաղաքական ռիսկերի մեծացման ֆոնին արդյո՞ք կարելի է ակնկալել, որ Ռուսաստանը կգնա բանկային ավանդների երաշխավորման նվազագույն նշաձողի բարձրացման:

 

- Այժմ քննարկվում է ապահովագրական փոխհատուցման սահմանաչափի կրկնապատկման հարցը՝ մինչև 2,8 միլիոն ռուբլի  ավելի քան 3 տարի ժամկետով ավանդների համար, որոնք վավերացված են անվերադարձ խնայողական վկայագրերով: Համապատասխան օրինագիծը հրապարակվել է նորմատիվ իրավական ակտերի նախագծերի դաշնային պորտալում՝ հանրային քննարկման համար: Ակնկալվում է, որ սահմանաչափը կբարձրանա մինչև 2025 թվականի վերջ:

 

Տնտեսությունն այժմ երկար փողերի կարիք ունի։ Եվ երկարաժամկետ ավանդների պաշտպանության ավելի բարձր մակարդակը կխրախուսի ավանդատուներին տեղադրել միջոցները երկարաժամկետ:

 

- Ժամանակակից աշխարհում աճում են արտարժութային ռիսկերը, այդ առնչությամբ արդյո՞ք կարելի է ակնկալել ազգային արժույթով և արտարժույթով երաշխավորված ավանդների հարաբերակցության վերանայում, այդ թվում ՝ արտարժույթով ավանդների ներգրավման նպատակով: Հետաքրքիր կլինի նաև իմանալ, թե որքան է արտարժութային ավանդների մասնաբաժինը ՌԴ բանկերում, օրինակ, 2020թ. սկզբին և այսօր:

 

- Մեզ մոտ ցանկացած արժույթով միջոցները ապահովագրված են մեկ գումարի չափով ։ Եթե բանկի լիցենզիան հետ է կանչվել, և այնտեղ արտարժույթով ավանդ ունեք, ապահովագրական փոխհատուցում կստանաք ռուբլով ' ապահովագրական դեպքի օրը Ռուսաստանի բանկի փոխարժեքով:

 

2020 թվականի սկզբին ֆիզիկական անձանց արտարժույթով ավանդների մասնաբաժինը կազմել է 19,7%: Այժմ այդ  ցուցանիշը զգալիորեն պակաս է. 2024 թվականի նոյեմբերի 1-ի դրությամբ ֆիզիկական անձանց ավանդների մասնաբաժինը արտարժույթով կազմում է 7,5%: Ցուցանիշը նշանակալի չէ Ռուսաստանի տնտեսության համար, ուստի առանձին սահմանաչափ սահմանելու հիմք չկա։

 

- Երկու տասնամյակի ընթացքում քանի՞ ապահովագրական դեպք է ստիպված եղել մշակել ձեր գործակալությունը:

 

- Ընդհանուր առմամբ՝ եղել է 554 դեպք։ ԱԱԳ-ը վճարել է ավելի քան 2 տրիլիոն ռուբլի փոխհատուցում: Միջոցները ստացել են 4,4 մլն ավանդատուներ։ Ապահովագրական դեպքերի քանակով գագաթնակետը եղել է 2013-2018 թվականներին։ Վեց տարվա ընթացքում լիցենզիայից զրկվել է ավելի քան 350 բանկ։ Այն ժամանակ բանկերի աշխատանքի ըմբռնման վերափոխման որոշակի ժամանակահատված  էր: Ապահովագրական դեպքերի առավելագույն քանակը եղել է 2016 թվականին՝ 88։ Վերջին հինգ տարիների ընթացքում ամենաշատ արձագանքներ եղել են 2021 թվին (22), իսկ 2023 թվին՝ ոչ մեկը: Բայց այս տարի արդեն հինգ էր, վերջինը ' մոտ երեք շաբաթ առաջ՝ Մոսկվայի կորպորատիվ ֆինանսավորման բանկը, դրա համար արդեն վճարվել է ապահովագրական փոխհատուցման ավելի քան 90% - ը:

 

- Իսկ եթե չհասցնես, բաց թողնես ապահովագրություն ստանալու ժամկետները:

 

- Ավանդատուն ապահովագրական վճար ստանալու համար կարող է դիմել մինչև բանկի լուծարման ժամկետի ավարտը: Որպես կանոն, այն տևում է առնվազն մեկ տարի, ուստի դժվար է բաց թողնել ժամկետը ։ Առաավել եւս՝ ԱԱԳ-ն ավանդատուներին մի քանի անգամ տեղեկացնում է ապահովագրական դեպքի մասին՝ SMS-ով և փոստով: Բայց եթե հանկարծ ավանդատուն, այնուամենայնիվ,  ուշացնում է, ապա նա կարող է դիմում ներկայացնել շրջանառության ժամկետը վերականգնելու մասին, որն ԱԱԳ-ը կքննարկի: Եթե ուշացման պատճառը հարգելի է, օրինակ, անձը գտնվում էր զինվորական ծառայության մեջ կամ ծանր հիվանդ էր, ապա բանկի լուծարման ավարտից հետո նրան հնարավորություն կտրվի ապահովագրություն ստանալ: "Հարգելի" պատճառների ողջ ցանկը ամրագրված է օրենսդրության մեջ:

 

- Վերջին շրջանում ՌԴ մի շարք քաղաքացիներ և ռեզիդենտներ տեղափոխվել են ՀՀ և երրորդ երկրներ։ Ինչպե՞ս է լուծվում նրանց բանկային ավանդների փոխհատուցման հարցը՝ ապահովագրական դեպք առաջանալիս:

 

- Գլխավորն այն է, որ ավանդատուն ավանդ ունենա Ռուսաստանի տարածքում գրանցված բանկում: Այդ դեպքում մենք պաշտպանում ենք ոչ միայն Ռուսաստանի Դաշնության քաղաքացիների, այլև օտարերկրացիների և քաղաքացիություն չունեցող անձանց ավանդները: Այսպիսով՝ Ռուսաստանի բանկերի ավանդատուների խնայողությունները մնում են ապահովագրված, անկախ այն բանից, թե իրականում որտեղ են ապրում այդ ավանդատուները:

 

2024 թվականի մարտից մենք ապահովել ենք ապահովագրական փոխհատուցման առցանց ձևակերպման հնարավորություն։ Այժմ ավանդատուն կարող է դիմում ներկայացնել ԱԱԳ-ի կայքում կամ «Գոսուսլուգի» պորտալում, որտեղ կարելի է ստանալ տարբեր ծառայություններ էլեկտրոնային եղանակով' հաշվիչների ցուցմունքներից մինչև արտասահմանյան անձնագիր ստանալու դիմում: Անձը լրացնում է դիմումը, մուտքագրում է տվյալները, իսկ 10 րոպե անց գումարը մուտքագրվում է նրա կողմից նշված հաշվին: Խարդախության դեպքերը բացառելու համար ավանդատուն  պետք է նշի միայն անձնական հաշիվը:

 

Հետաքրքիր դիտարկում. հունիսին եղել է ապահովագրական դեպք (Ավտոգրադբանկ, Նաբերեժնիե Չելնի, Թաթարստան)՝ բանկի լիցենզիան հետ էին կանչել, եւ ավանդատուների  70%-ը եկել էին բանկի գրասենյակ՝ խնայողությունները ստանալու: Իսկ հետ կանչումից հետո, որը եղել էր երեք շաբաթ առաջ, ավանդատուների 50%-ն արդեն  դիմել էր առցանց՝ ստանալու համար միջոցները:

 

Ես խաղադրույք էի կատարել առցանց փոխհատուցման վրա, քանի որ այն, առաջին հերթին, բեռնաթափում է բոլորին, և, երկրորդ,  արագ է և հարմար: Որպեսզի էլ ավելի պարզեցվի գործընթացը, «Միռ» քարտապանների համար  մենք արել ենք այնպես, որ նրանց պետք չէ լրացնել բանկի եւ հաշվի տվյալները՝ գումար փոխանցելու համար. բավական է նշել քարտի համարը: Բայց վիճակագրությունը ցույց է տալիս, որ շատերը դեռ ցանկանում են անձամբ գալ բանկ՝ գումարն ստանալու:

 

- Եվրասիական տնտեսական միության տարածքում բանկային ավանդների  ապահովագրության (երաշխավորման), վարկային կազմակերպությունների լուծարման, ֆինանսական առողջացման և սնանկության ոլորտում օրենսդրության ներդաշնակեցման փորձագիտական խումբը գործում է արդեն մի քանի տարի: Ի՞նչ հարցեր կան փորձագիտական խմբի օրակարգում: Ի՞նչ առաջարկներով է հանդես եկել ռուսական կողմը:

 

- ԵԱՏՄ բոլոր երկրների ավանդների ապահովագրության համակարգերը նման են, բայց՝ իրենց առանձնահատկություններով։ Միևնույն ժամանակ, հիմնական հայեցակարգը մեկն է. ավանդատուների խնայողությունների պաշտպանություն և երկրի ֆինանսական համակարգի նկատմամբ նրանց վստահության ամրապնդում:

 

Մինչ օրս փորձագիտական խումբը հաստատել է 31 եզրակացություն։ 2024 թվականին հաստատվել է հինգ թեմա։

 

Օրինակ, մենք առաջարկել ենք դիտարկնել այսպիսի երաշխիք: Ենթադրենք՝ դուք ունեք մեկական միլիոն ավանդ երկու տարբեր բանկերում, հետևաբար, ապահովագրական դեպք առաջանալիս յուրաքանչյուր բանկում ձեզ վճարվում է մեկ միլիոն: Բայց ինչպե՞ս վարվել այն իրավիճակում, երբ բանկերը միաձուլվում են, միավորվում են։ Ռուսաստանում գործում է երաշխիք, որ միաձուլումից հետո ևս երեք ամիս կգործի ավանդների առանձին հաշվառում, իսկ ապահովագրական դեպք առաջանալիս ավանդատուին վճարվում է փոխհատուցում երկու բանկերից: Մենք առաջարկել ենք մտածել այդ պրակտիկան Միության այլ երկրներում տարածելու մասին։

 

Մեր հանձնարարականները կփոխանցվեն ֆինանսական շուկաների կարգավորիչներին ՝ միջպետական պայմանագրի ձևավորման ժամանակ հաշվի առնելու համար։