Հայաստանում ընդամենը երկու ընկերություն է դարձել արժեթղթերի թողարկման եւ վարկանիշավորման աջակցության պետական ծրագրի շահառու ՝ դրա գործունեության 1,5 տարվա ընթացքում

Արմինֆո. Բաժնեմասային (բաժնետոմսերի) եւ պարտքային (պարտատոմսերի) արժեթղթերի թողարկմանն աջակցության պետական ծրագրի գործունեության մեկուկես տարվա ընթացքում, ինչպես նաեւ վարկային վարկանիշավորման ընթացակարգն անցնելու համար դրանից օգտվել է ընդամենը երկու ընկերություն՝ "Եվրոթերմ" - ը եւ "Լուսեր" - ը: Այնուամենայնիվ, Էկոնոմիկայի նախարարությունում ծրագրի արդյունքները գոհացուցիչ են համարում։ Այդ մասին, ԱրմԻնֆո-ի գրավոր հարցմանն ի պատասխան, հաղորդել են ՀՀ էկոնոմիկայի նախարարությունից:

Հիշեցնենք, որ 2023 թվականի հուլիսի 6-ին ՀՀ կառավարությունը հավանություն էր տվել Էկոնոմիկայի նախարարության նախաձեռնած բաժնետոմսերի և պարտատոմսերի թողարկման, ինչպես նաև ընկերությունների վարկանիշավորման պետական աջակցության ծրագրին ։ Ինչպես նշվել է որոշման նախագծում, նախատեսված միջոցառումների իրականացման համար առաջին երեք տարում կպահանջվի 10.65 մլրդ դրամ: Արդյունքում, առաջիկա երեք տարիներին, մասնագետների հաշվարկներով, արժեթղթերի նոր թողարկումների ծավալը կարող է կազմել 97,5 մլրդ դրամ ։

2024թ. ֆինանսական տարում, ինչպես 2024թ. հուլիսին ԱրմԻնֆո գործակալությանը տեղեկացվել Է նախարարությունից, պետական բյուջեով ծրագրի իրականացման համար հատկացվել է առաջին 300 մլն դրամը, իսկ միջնաժամկետ ծախսերի ծրագրի շրջանակներում հաջորդ եռամյակի համար ծրագրի ծախսերը պլանավորվել են տարեկան շուրջ 1 մլրդ դրամի չափով: Այսպես, ծրագրի առաջին բաղադրիչի շրջանակներում շահառուներին աջակցություն է ցուցաբերվում սույն որոշումն ուժի մեջ մտնելուց հետո թողարկված պարտատոմսերի թողարկման, տեղաբաշխման և ցուցակման ընթացակարգն անցնելու գործում յուրաքանչյուր շահառուի համար մեկ անգամ ՝ հետևյալ չափերով: 1) ֆոնդային բորսայում պարտատոմսերի թողարկման, տեղաբաշխման և ցուցակման գործընթացի ավարտից հետո շահառուին տրամադրվում է միանվագ աջակցություն ' տեղաբաշխման անվանական արժեքի 2% - ի չափով, բայց ոչ ավելի, քան 30 միլիոն դրամը;

2) Պարտատոմսերի շրջանառության համար աջակցությունը կկազմի առաջին երեք տարվա տեղաբաշխման անվանական ծավալի 3% - ի չափով, բայց շրջանառության յուրաքանչյուր 12 ամսվա համար ' ոչ ավելի, քան 45 մլն դրամ:

Այսպիսով, առաջին բաղադրիչի շրջանակներում պետական աջակցության առավելագույն չափը կկազմի 165 մլն դրամ ։ Սուբսիդիան կհիմնվի թողարկման պահին առնվազն 36 ամիս մարման ժամկետով ՀՀ դրամով պարտատոմսերի թողարկման ժամանակ, որոնք տեղաբաշխվել են հրապարակային առաջարկի միջոցով, և ցուցակումից հետո այդ պարտատոմսերն ունեն շուկա ստեղծող:

Ծրագրի երկրորդ բաղադրիչը վերաբերում է բաժնետոմսերի թողարկման (հրապարակային առաջարկի / IPO-ի միջոցով) և ցուցակման աջակցությանը: Պետությունն, ընդ որում, հատուցում է փաստացի կատարված և համապատասխան փաստաթղթերով հաստատված ծախսերի մինչև 80 տոկոսը, բայց ոչ ավելի, քան 50 միլիոն դրամը (արտաքին աուդիտի ծառայություններ, բանկային և բորսայական ծառայություններ):

Աջակցության երրորդ ձևը ենթադրում է 50% փոխհատուցում (առաջին տարվա ընթացքում) ամերիկյան Fitch, Standard and Poor 's, Moody' s կամ եվրոպական Scope Ratings վարկանիշային գործակալությունների կողմից վարկանիշ ստանալու և պահպանելու ծախսերի համար: Ընդ որում, փոխհատուցման ենթակա է պետության սուվերեն վարկանիշից առնվազն երկու սանդղակով ցածր վարկանիշը, իսկ պարտատոմսերի կամ բաժնետոմսերի հրապարակային տեղաբաշխման և Հայաստանի ֆոնդային բորսայում ցուցակման դեպքում վարկանիշը ստանալու օրվանից 18 ամսվա ընթացքում շահառուին կփոխհատուցվի նաև առաջին տարվա ծախսերի մինչև 80% - ը (30% ՝ ի հավելումն նախորդ 50% - ի):

Աջակցության բոլոր երեք բաղադրիչները կարող են օգտագործվել միայն մեկ անգամ: Դա վերաբերում է, այդ թվում, փոխկապակցված ընկերություններին:

Ծրագրի հեղինակները սահմանել են նաև մի շարք սահմանափակումներ ։ Այսպես, առաջին և երրորդ բաղադրիչի շրջանակներում աջակցության ծրագրի շահառու չեն կարող լինել ընդերքօգտագործողները, ինչպես նաև բնական մենաշնորհի սուբյեկտները: Իսկ ՀՀ Կենտրոնական բանկի լիցենզիա ունեցող ֆինանսական կազմակերպություններն ընդհանրապես զրկված են ծրագրից օգտվելու հնարավորությունից ։

Չնայած ծրագրի թվացյալ ողջ գրավչությանը՝ մեկուկես տարվա ընթացքում դրանից օգտվել են միայն երկու ընկերություններ ՝ "Եվրոթերմ" - ը և "Լույսեր" - ը ։ Այս ցուցանիշին հասել են 2024 թվականի առաջին կիսամյակի կամ ծրագրի գործունեության մեկ տարվա արդյունքներով (այն ժամանակ նշվում էր, որ ճիշտ նույնքան հայտեր են եղել) ։

Այսպես, 1998 թվականին հիմնադրված "Եվրոթերմ" ՓԲԸ-ն, որը զբաղվում է Հայաստանում հյութերի, նեկտարների, "Տետրա Պակ" փաթեթավորմամբ ըմպելիքների, պտուղ-բանջարեղենի արտադրությամբ, ինչպես նաև անհատ և կորպորատիվ հաճախորդների համար ջեռուցման, ջրամատակարարման և կոյուղու համակարգերի վաճառքի ծառայություններ մատուցող ընկերություն է, առաջին անգամ թողարկել է 500 մլն դրամ անվանական ծավալով, 10 հազար դրամ անվանական արժեքով և 12,5% արժեկտրոնի տարեկան տոկոսադրույքով պարտատոմսեր: Ընկերությունը պետությունից ստացել է 25 մլն դրամի աջակցություն ։

«Լույսեր» ՓԲԸ-ն, որի մասնակիցներն ունեն ավելի քան 15 տարվա աշխատանքային փորձ շինարարության, ներդրումների, դիզայնի և ֆինանսների ոլորտներում, թողարկել, տեղաբաշխել և ցուցակել է 1,5 մլրդ դրամ անվանական ծավալով, 1 մլն դրամ անվանական արժեքով, տարեկան 12% արժեկտրոնային տոկոսադրույքով 1500 պարտատոմս:

"2024 թվականի դեկտեմբերի 31 - ի դրությամբ ծրագրի ճշգրտված բյուջեի կատարողականը կազմել է 79.21%, ինչի կապակցությամբ Ծրագրի արդյունավետությունը Էկոնոմիկայի նախարարության կողմից գնահատվում է բավարար", - ԱրմԻնֆո-ին հայտարարել են գերատեսչությունում:

Միաժամանակ, ինչպես վստահեցրել են նրանք, ներդրումային բանկերի հետ քննարկումները ցույց են տվել, որ ծրագիրը խթան է դարձել եւս մի քանի ընկերությունների համար թողարկման գործընթացը նախաձեռնելու համար: Հետևաբար, 2025 թվականին սպասվում են պարտատոմսերի նոր թողարկումներ, որի համար պետական գանձարանից նախատեսված է 300 մլն դրամի չափով միջոցներ։

Բացի այդ, նախատեսվում է ծրագրի բարելավում ։ <2025 թվականին ընկերությունները կկարողանան օգտվել ոլորտի աջակցության այլ ծրագրերից։ Մասնավորապես, նախարարությունը, հանձնառու լինելով կապիտալի շուկայի զարգացմանը, Վերակառուցման և զարգացման եվրոպական բանկի համագործակցությամբ ազդարարել է կապիտալի շուկայի աջակցության ծրագրի մեկնարկը: Ծրագիրը կֆինանսավորվի ԵՄ - ի կողմից եւ նպատակ ունի բարձրացնել ֆինանսական իրազեկվածությունը եւ ֆինանսական եւ ոչ ֆինանսական աջակցություն ցուցաբերել կորպորատիվ թողարկողներին կապիտալի շուկա մուտք գործելիս>, - հայտարարել են նախարարությունում:

Մինչդեռ, դեռևս 2024 թվականի հուլիսին ԱրմԻնֆո-ի թղթակցի հետ զրույցում ՀՀ էկոնոմիկայի նախարարության ֆինանսական ենթակառուցվածքների զարգացման վարչության ղեկավար Հասմիկ Զաքարյանը հայտարարել էր, որ պետական աջակցության նման ցածր պահանջարկը պայմանավորված է նրանով, որ շատերը տեղյակ չեն ինչպես բուն ծրագրի, այնպես էլ դրա ակնհայտ առավելությունների մասին: Կա նաև երկարաժամկետ բիզնեսի պլանավորման բացակայության և կապիտալի շուկայի մեխանիզմների ընդհանուր թյուրիմացության խնդիր։ Այնուամենայնիվ, գերատեսչությունում հույս ունեին, որ տեղական բիզնեսի հետաքրքրության բարձրացումը ֆոնդային շուկայի գործիքների նկատմամբ, ինչպես նաև կապիտալի շուկայի զարգացումը, որպես ամբողջություն, ընդամենը ժամանակի հարց է: Այս կապակցությամբ Էկոնոմիկայի նախարարությունում պատրաստակամություն են հայտնել անհրաժեշտության դեպքում կատարելագործել բուն ծրագիրը ։ Օրինակ ՝ բացառելով ծրագրին վերականգնվող էներգետիկայի ոլորտի ձեռնարկությունների մասնակցության սահմանափակումների ցանկից։ Սակայն, ինչպես տեսնում ենք, ծրագիրը այսօրվա դրությամբ պահպանել է իր սկզբնական տեսքը, իսկ մտադրություններն այդպես էլ չեն անցել իրականացման փուլ ։