Նախկին պաշտոնյա. Հայաստանին անհրաժեշտ է մինչև 600 ՄՎտ հզորությամբ նոր ատոմային բլոկ

Արմինֆո. Հաշվի առնելով ՀՀ տնտեսության առաջիկա 10 տարիների աճի տեմպերը ՝ Հայաստանում մեծ հզորությամբ նոր ատոմային էներգաբլոկի կառուցումը նպատակահարմար չէ, հատկապես՝ հաշվի առնելով դրա հետագա անվտանգ շահագործումը: Այդ մասին հայտարարել է ՀՀ տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախկին փոխնախարար Հակոբ Վարդանյանը՝ "Հայաստանի Հանրապետության էներգետիկ անվտանգություն. Մարտահրավերներ և լուծումներ " թեմայի շուրջ պանելային քննարկման ժամանակ։ 

Նրա ասելով՝ միայն ՀՆԱ-ի տարեկան եւ կայուն աճը 20 տոկոսի սահմաններում ապահովելու դեպքում կարելի կլիներ խոսել 1-1, 2 հազար ՄՎտ հզորությամբ նոր բլոկի կառուցման անհրաժեշտության մասին: Ավելին, այդ դեպքում ոչ պակաս կարևոր նշանակություն կունենա նոր էներգաբլոկի գինը, ինչն անհրաժեշտ է տարածաշրջանում արտադրված կիլովատ / ժամ էլեկտրաէներգիայի մրցակցային արժեքի ձևավորման համար: Նախկինում նման բլոկի շինարարությունը կազմում էր մոտ 8 մլրդ դոլար, սակայն այսօր նման գին արդեն չկա։ Կապիտալ ներդրումները գնահատվում են շատ ավելի մեծ ծավալով, իսկ ատոմային արտադրության նոր օբյեկտից էլեկտրաէներգիայի մշտական արտահանման հնարավորությունները հասցվում են նվազագույնի։ Այն պայմաններում, երբ չկան գերմրցակցային գներ և տնտեսության աճի ավելի բարձր տեմպեր,1-1, 2 հազար ՄՎտ հզորությամբ բլոկի կառուցման մասին խոսելու հարկ չկա։

Պետք չէ նաեւ հաշվի չառնել այն փաստը, ինչպես նշել է Վարդանյանը, որ ներկայումս պիկ ժամանակահատվածում երկրում սպառվող էլեկտրաէներգիայի ծավալները չեն գերազանցում 1-1,2 հազար ՄՎտ-ը, եւ այդ ֆոնին նման հզորությամբ բլոկի կառուցումը կնշանակի 70-80 տոկոս կախվածություն գեներացման ընդամենը մեկ օբյեկտից, ինչը չափազանց վտանգավոր է պետության էներգետիկ անվտանգության տեսանկյունից, քանի որ պետք է միշտ նկատի ունենալ պլանային վերանորոգման, վառելիքի լիցքավորման, վթարային անջատումների համար այն կանգնեցնելու հնարավորությունները: "Հաշվի առնելով իմ աշխատանքային փորձը ՝ կարող եմ արձանագրել, որ դա, պարզապես, անհնար է։ Այս բոլոր գործոնները միասին վերցրած՝ մատնանշում են շատ ավելի փոքր հզորությամբ ՝ մինչև 600 ՄՎտ նոր բլոկի կառուցման անհրաժեշտությունը", - ասել է նախկին փոխնախարարը։

Նա հավելել է, որ էներգահամակարգի ճկունությունն ապահովելու համար հանրապետությանն անհրաժեշտ են փոքր ատոմակայաններ, ցանկալի է երկու կայան ՝ յուրաքանչյուրը 300 ՄՎտ հզորությամբ։ Իսկ նման բլոկների արտադրող ընտրելու համար շատ կարևոր է հիշել, որ նրա հետ հարաբերությունները պետք է պահպանվեն 100 տարվա ընթացքում, քանի որ դրանց շահագործման տևողությունը 60 տարի է ' այս ժամանակահատվածը ևս 40 տարի երկարաձգելու հնարավորությամբ: Այստեղ պետք է հաշվի առնել նաև վառելիքի մատակարարումը, սպասարկումը շահագործման ողջ ընթացքում և այլն ։ "Նոր ատոմակայանի մոդելը որոշելիս մենք պետք է չմոռանանք երկրի աշխարհագրական դիրքի մասին, մասնավորապես, այն մասին, թե որտեղից է մատակարարվելու միջուկային վառելիքը ։ Մեր ներկայիս գործընկերը կարգավորել է լոգիստիկայի հետ կապված հարցերը, սակայն այժմ շատ կարեւոր է իմանալ, թե ինչպես կլուծի միջուկային վառելիքի մատակարարման եւ տեսակի խնդիրը ապագա գործընկերը", - ասել է Վարդանյանը։

Նա նշել է, որ այսօր քննարկումների օրակարգում է նաև երկրում փոքր մոդուլային ռեակտորով ատոմային բլոկի կառուցման հարցը: "Ուղղակի հիանալի կլիներ, եթե գործ ունենայինք ռեֆերենտ բլոկի հետ, որն արդեն կառուցվել է և իր արդյունավետությունն ապացուցել է այլ երկրներում, բայց քանի որ այդպիսիք չկան, պետք է գտնել միջին հզորության բլոկներ ՝ 600 կամ 300 ՄՎտ ։ Նման բլոկներ, թեեւ դրանք շատ չեն, բայց դրանք կան: Եվ հետո, պետք է հաշվի առնել, որ փոքր ԱԷԿ - ները և մոդուլային ԱԷԿ-ները տարբեր կայաններ են ։ Եվ պարտադիր չէ, որ այդ բլոկները լինեն պարտադիր արևմտյան արտադրության ։ Մի խոսքով, վերը նշվածի հիման վրա պետք է որոշում կայացվի", - ընդգծել է նախկին փոխնախարարը, հավելելով, որ այսօրվա դրությամբ աշխարհում չկա փոքր մոդուլային ռեակտորով կառուցված ոչ մի ԱԷԿ։ ԱՄՆ-ում մեկ ընկերություն լիցենզիա է ստացել  ՓՄՌ-ով վեց բլոկ կառուցելու համար, բայց ստիպված է եղել հրաժարվել դրանց կառուցումից ՝ բարձր կապիտալ ծախսերի պատճառով։ Նախկին պաշտոնյան նշել է, որ ամերիկացի գործընկերների հետ համատեղ որոշում է կայացվել միավորներ տալ նախագծի 450 ասպեկտներից յուրաքանչյուրի համար, ինչը թույլ կտա կողմնորոշվել տվյալ հարցի շուրջ:

Հիշեցնենք, որ ներկայումս երկրում գործող Հայկական ԱԷԿ - ի երկրորդ էներգաբլոկում իրականացվում է դրա շահագործման ժամկետը 10 տարով երկարաձգելու երկրորդ ծրագիրը' մինչև 2036 թվականը: Այդ ժամանակահատվածում հանրապետությունում պետք է կառուցվի նոր ատոմային էներգաբլոկ։ Խնդիրը դրա հզորության ընտրությունն է։ Նախորդ տարվա օգոստոսի 1-ին կառավարության որոշմամբ ստեղծվել է "Նոր ատոմային էներգաբլոկի կառուցում" ՓԲԸ-ն, որը պետք է զբաղվի նոր ատոմակայանի արտադրողի ընտրությամբ , բուն շինարարության ընթացքով և հետագա շահագործմամբ: Ընկերության ֆինանսավորումն իրականացվում է երկրի պետական բյուջեի միջոցների հաշվին: Ինչպես սպասվում է, ուսումնասիրությունների առաջին արդյունքները կներկայացվեն ընթացիկ տարվա կեսին: