Ֆինանսների նախարարությունն օրենսդրությունը հարմարեցնում է Նիկոլ Փաշինյանի հնչեցրած ձևակերպումներին

Արմինֆո. Հայաստանի իշխանություններն ընդլայնում են առողջապահության և կրթության սոցիալական ծախսերի շրջանակը, որոնք փոխհատուցվում են ֆիզիկական անձանց եկամուտների համընդհանուր հայտարարագրման շրջանակներում։ Այսպիսով, Հայաստանի ֆինանսների նախարարությունը, որը մշակում է երկրի հարկային քաղաքականությունը, օրենքը հարմարեցրել է վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի ավելի վաղ հնչեցրած ձևակերպումներին։ Համապատասխան որոշումն ընդունվել է փետրվարի 13-ին ՝ կառավարության նիստում։

Հիշեցնենք, որ ՀՀ ռեզիդենտ հանդիսացող և տարեկան եկամուտների հայտարարագիր ներկայացնող ՀՀ քաղաքացիները կարող են օգտվել ինչպես իրենց, այնպես էլ ընտանիքի անդամների (ամուսնու, ծնողների և երեխաների) համար կատարված սոցիալական ծախսերի եկամտային հարկի գումարից սոցիալական ծախսերի փոխհատուցման հնարավորությունից: Համաձայն գործող կարգի ՝ հայտարարատուները կարող են օգտվել սոցիալական ծախսերի փոխհատուցումից, եթե 2024 թվականին ձեռք են բերել բժշկական ապահովագրության փաթեթը Հայաստանում գործող ապահովագրական ընկերությունից կամ վճարել են ուսման վարձը Հայաստանում գործող ուսումնական հաստատությունում: Կրթության ծախսերը կարող են կատարվել նախադպրոցական, նախնական, հիմնական, միջին, նախապատրաստական (մասնագիտական), միջանկյալ, բարձրագույն և հետբուհական մասնագիտական կրթության ծրագրերով: Երկու ուղղություններով էլ միաժամանակ հնարավոր կլինի փոխհատուցում ստանալ, եթե դրանց ընդհանուր գումարը չի գերազանցում 100 000 դրամը:

Սակայն հունվարի 31-ին տեղի ունեցած մամուլի ասուլիսի ժամանակ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը հայտարարել էր, որ սոցիալական հարկի նվազեցումը տրամադրվելու է մանկապարտեզների, ատամնաբուժական ծառայությունների, որոնք ապահովագրված չեն, սպորտային սեկցիաների, այդ թվում ՝ ֆուտբոլի, բասկետբոլի, ըմբշամարտի և բռնցքամարտի, ինչպես նաև ստեղծագործական շրջանակների, ինչպիսիք են պարը և նկարչությունը, ծախսերի վճարման համար:

Նույն օրը ուշ երեկոյան ՊԵԿ-ը ստիպված էր հանդես գալ պարզաբանմամբ,  հայտարարելով, որ "հայտարարագիրը լրացնելուց հետո սոցիալական ծախսերի փոխհատուցում ստանալու մասին ՀՀ վարչապետի հայտարարության և ՊԵԿ-ի համապատասխան պարզաբանման միջև հակասություն չկա, քանի որ ՊԵԿ-ի բոլոր ծանուցումները հղում են անում ներկայումս գործող կարգավորմանը, իսկ վարչապետը ներկայացրել է առաջիկայում սպասվող փոփոխությունները":

Ինչպես հաղորդում է կառավարության մամուլի ծառայությունը, այսօր գործադիրի ընդունած որոշման նպատակը ՀՀ-ում ֆիզիկական անձանց եկամուտների համընդհանուր հայտարարագրման համակարգին զուգահեռ ներդրված՝ առողջապահության և կրթության գծով սոցիալական ծախսերի շրջանակի ընդլայնումն է։

Ինչպես նշել է ֆինանսների նախարար Վահե Հովհաննիսյանը, դա վերաբերում է 3 ուղղության:

Մասնավորապես, առաջարկվում է սահմանել, որ առողջապահության գծով սոցիալական ծախսեր են համարվում նաև 2024 և 2025 թթ. հաշվետու տարիների ընթացքում հանրապետությունում ատամնաբուժական ծառայությունների ձեռք բերման ծախսերը: Ընդ որում, առաջարկվում է սահմանել, որ սոցիալական ծախսի այս տեսակի փոխհատուցման իրավունքից կարող են օգտվել նաև հայտարարագիր ներկայացնելու պարտավորություն կրող ֆիզիկական անձ հանդիսացող՝ ՀՀ Կառավարության 2012 թ. դեկտեմբերի 27-ի N 1691-Ն որոշմամբ սահմանված սոցիալական փաթեթի շահառուները: Կրթության գծով սոցիալական ծախսեր են համարվում նաև երաժշտական, արվեստի, գեղարվեստի, պարարվեստի դպրոցների, արտադպրոցական կազմակերպությունների, կենտրոնների, մանկապատանեկան մարզադպրոցների և կրթության պետական կառավարման լիազոր մարմնի կողմից երաշխավորված այլ արտադպրոցական ծրագրերի, ինչպես նաև կրթության պետական կառավարման լիազոր մարմնի կողմից երաշխավորված ոչ ֆորմալ կրթական ծրագրերի միջոցով տրամադրվող կրթական ծառայությունների ձեռքբերման ծախսերը և միջնակարգ (ընդհանուր, մասնագիտացված, հատուկ) կրթական ծրագրերի շրջանակում դասագրքերի վարձակալության նպատակով կատարված ծախսերը։ Միաժամանակ առաջարկվում է սահմանել՝ փոխհատուցվելու են նաև 2024 թ. հաշվետու տարվա ընթացքում վերոնշյալ նոր ուղղություններով կատարված սոցիալական ծախսերը, դասագրքերի վարձակալության մասով յուրաքանչյուր աշակերտի համար փոխհատուցման չափը տարեկան 3000 դրամ է, կրթական ծրագրերի երաշխավորված լինելու հանգամանքը 2024 թ. հաշվետու տարվա մասով դիտարկվելու է հայտարարագիրը ներկայացնելու օրվա դրությամբ, իսկ հետագա հաշվետու տարիների մասով՝ կրթական ծառայությունները մատուցող անձի կողմից հաշվարկային փաստաթղթի դուրս գրման ամսաթվի դրությամբ, սոցիալական ծախսերի փոխհատուցման իրավունքը ծագում է, եթե սոցիալական ծախսերը կատարվել են անկանխիկ, բացառությամբ դասագրքերի վարձակալության նպատակով կատարված ծախսերի, որոնց մասով վճարում կատարված լինելու հանգամանքը հաշվի չի առնվում։

«Նախատեսվում է սահմանել, որ նոր ուղղություններով սոցիալական ծախսերի մասով հայտարարատուները եկամտահարկից փոխհատուցում ստանալու են նաև 2024 թվականի համար, այսինքն՝ հետադարձ ուժով: Նոր ուղղություններ սոցիալական ծախսերի մասով, այդ թվում՝ 2024 թ.-ի ընթացքում կատարված, եկամտային հարկից փոխհատուցման իրավունքը ծագում է, եթե սոցիալական ծախսերը կատարվել են անկանխիկ՝ բացառությամբ դասագրքերի վարձակալության ծախսերի, որոնց մասով վճարում կատարած լինելը հաշվի չի առնվում: Այսինքն՝ սա ավտոմատ է տեղի ունենում: Նոր կրթական ծառայությունների մասով կատարված սոցիալական ծախսերը փոխհատուցվում են, եթե կրթական ծառայությունները երաշխավորված են լիազոր մարմնի կողմից: Ընդ որում՝ 2024 թ.-ի մասով կրթական ծրագրերի մասով երաշխավորված լինելու հանգամանքը դիտարկվելու է հայտարարագրի ներկայացման պահի դրությամբ, իսկ հետագա հաշվետու տարիների մասով՝ կրթական ծառայությունները մատուցող անձի կողմից հաշվարկային փաստաթղթի դուրսգրման ամսաթվի դրությամբ: Այսինքն՝ 2024-ի ընթացքում մատուցված ծառայությունների մասով սոցիալական ծախսերի փոխհատուցում ստանալու համար անհրաժեշտ է, որպեսզի կրթական ծրագրերը երաշխավորվեն մինչև հայտարարագրի ներկայացումը»,- ասել է ֆինանսների նախարարը:

Անդրադառնալով որոշմանը՝ Նիկոլ Փաշինյանը նշել է, որ խոսքն աշխատող և եկամտային հարկ վճարող քաղաքացիների մասին է: «Իմաստը հետևյալն է՝ մարդն աշխատել է, եկամտային հարկ է վճարել, բայց նաև զուգահեռ ծախս է արել Կառավարության սահմանած այս ուղղություններով, հիմա Կառավարությունը, երբ հայտարարագրում տեսնում է, որ մարդն այդ ծախսն արել է, ասում է՝ մինչև 100 հազար դրամ մենք վերադարձնում ենք»,- ասել է վարչապետը:

Երկրի ղեկավարն ընդգծել է, որ սոցիալական կրեդիտը վերաբերում է նաև այն դեպքերին, երբ, օրինակ՝ մարդը բնակարան է վարձով տվել, բնակարանի գումարը հայտարարագրել է, և հայտարարագրածից եկամտահարկ է վճարել: «100 հազար դրամ սոցիալական կրեդիտը հետ է ստացվում այն պարագայում, երբ քաղաքացու վճարած եկամտային հարկի մնացորդ գոյություն ունի: Այսինքն՝ այդ բոլոր ծախսերից, որ ստացել է, գոնե 100 հազար դրամ պետք է մնացած լինի իր եկամտահարկից, որ դեռ հետ չի ստացել, որ այս հատվածը հնարավորություն ունենա հետ ստանալ», - ասել է Նիկոլ Փաշինյանը:

Վարչապետն այն համարել է սոցիալական և տնտեսական հեղափոխական նշանակություն ունեցող ծրագիր: Նիկոլ Փաշինյանն ընդգծել է, որ այս գումարները վերադարձվում են մարդու վճարած եկամտահարկից. «Այստեղ ո՞րն է նրբությունը. մարդն այլ ծրագրերով եկամտային հարկի վերադարձ է ունեցել, օրինակ՝ հիպոթեկի ծրագրով, որտեղ մենք 2024թ. ավելի քան 68 մլրդ դրամ վերադարձրել ենք մեր քաղաքացիներին։ Այս սոցիալական կրեդիտը հետ է վերադարձվում այն պարագայում, երբ իր վճարած եկամտահարկի մնացորդ դեռ գոյություն ունի»:

Այնուհետև ծավալվել է մտքերի փոխանակություն, որի ընթացքում արծարծվել են համակարգի արդյունավետ իրականացմանն առնչվող հարցեր: Ներկայացվել են գործընթացի լավարկմանը վերաբերող մի շարք առաջարկություններ, հարցադրումներ և դիտարկումներ: Վարչապետը հանձնարարել է՝ աշխատանքներ իրականացնել համընդհանուր հայտարարագրման շրջանակում սոցիալական կրեդիտների վերադարձի ընդլայնման թեմայի մանրամասները հանրությանը ներկայացնելու, իրազեկելու ուղղությամբ. «Հարգելի գործընկերներ, համընդհանուր հայտարարագրման համակարգի այս նրբությունները քաղաքացիներին բացատրելն առաջիկա մեկ տարվա համար՝ առնչվող բոլոր գերատեսչությունների առաջնահերթությունն է»: