Հայաստանի ապահովագրական հատվածի շահույթը երկրորդ տարին անընդմեջ երկնիշ տեմպերով նվազում է

Արմինֆո. Հայաստանի ապահովագրական հատվածի զուտ շահույթը 2022 թվականին 4,5 անգամ թռիչքից հետո սկսել է նվազել 2023 թվականին, այդ միտումը պահպանելով նաև 2024 թվականին՝ տեմպերի որոշակի արգելակմամբ ՝ 33 տոկոսից մինչեւ 26 տոկոս։ Դա ապահովագրավճարների դինամիկայի մինչև 2% անկում վատթարացման և փոխհատուցումների աճի մինչև 15% արգելակման արդյունքն էր:

Մինչդեռ, մեկ տարի առաջ երկու ցուցանիշներն էլ աճել են, համապատասխանաբար, 17%-ով և 30%-ով (2022թ. ապահովագրավճարների բարձր աճի և փոխհատուցումների լճացման դիմաց)։ Այդ մասին են վկայում ԱԸ-ների հրապարակած եւ հարցմամբ լրացուցիչ ստացված հաշվետվությունների հիման վրա ԱրմԻնֆո-ի պատրաստած Հայաստանի ապահովագրական ընկերությունների ֆինանսական վարկանիշի 31.12.2024 թ. տվյալները:

Ընդ որում, միայն 2024թ. 4-րդ եռամսյակում զուտ շահույթն աճել է 4,5 անգամ ՝ մինչեւ 569,4 մլն դրամ (1,4 մլն դոլար)՝ նման դրական մակարդակի հասնելով 3-րդ եռամսյակում բացասական 230,1 մլն դրամից։

Արդյունքում՝ ապահովագրական հատվածի զուտ շահույթը 2024 թվականի արդյունքներով կազմել է 1.98 մլրդ դրամ (4.99 մլն դոլար), ապահովագրավճարները գերազանցել են 72 մլրդ դրամը (մոտ 183 մլն դոլար), իսկ փոխատուցումները հասել են գրեթե 44 մլրդ դրամի (մոտ 111 մլն դոլար)։

2024 թվականի զուտ շահույթի մակարդակով առաջատար դիրքերն ամրապնդել է "Արմենիա ինշուրանս" ԱԸ՝ 589.9 մլն դրամ, երկրորդ հորիզոնականն  զբաղեցրել է «ԼԻԳԱ Ինշուրանսը»՝ 369.7 մլն դրամ, երրորդ հորիզոնականում է «ՌԵԳՈ Ինշուրանսը»՝ 341.2 մլն դրամ: «Նաիրի Ինշուրանս» ընկերությունը տեղափոխվել է չորրորդ հորիզոնական՝ 281.1 մլն դրամ, և «ԻՆԳՈ Արմենիա» մղել է հինգերորդ հորիզոնական՝ 243.8 մլն դրամ: 6 - րդ և 7-րդ հորիզոնականներում են հայտնվել «Էֆես» ու «Սիլ Ինշուրանս» ընկերությունները՝ համապատասխանաբար, 82.1 մլն և 74.5 մլն դրամ: Նշված ապահովագրական ընկերություններից միայն երեքն են կարողացել տարվա ընթացքում ավելացնել շահույթը (7-128%), իսկ մյուս չորսի շահույթը նվազել է (23-63%): Ընդ որում, «Էֆես» ԱԸ շահույթի ամենամեծ աճը (2,3 անգամ) բացատրվում է վնասից դուրս գալով, որը գրանցվել էր որպես գործունեության առաջին տարվա արդյունք:

Մինչդեռ, ապահովագրավճարների և փոխհատուցումների ծավալով առաջատարը "ԼԻԳԱ Ինշուրանս"-ն է, համապատասխանաբար՝ 15.4 մլրդ և 10.6 մլրդ դրամ։ Յոթ ապահովագրական ընկերություններից (ներառյալ «Էֆեսը»), երեք ընկերություններ կրճատել են ապահովագրավճարները (10-57% - ով, առավելագույնը ՝ ԻՆԳՈ), իսկ մյուս չորսի մոտ աճ է գրանցվել (4-286% - ով, առավելագույնը՝ «Էֆես»-ում)։ Ընդ որում, փոխհատուցումները տարեկան կտրվածքով կրճատել է միայն "ԻՆԳՈ" ապահովագրական ընկերությունը, իսկ մնացած վեցը պահպանել են այդ ցուցանիշի աճը (5-1890%-ով, առավելագույնը՝ նույնպես «Էֆես»-ում) ։ «Էֆես» ԱԸ-ում արձանագրվող և ապահովագրավճարների, և փոխհատուցումների աճի շատ բարձր տեմպը լիովին բացատրվում է գործունեության առաջին տարում աճող ակտիվությամբ:

Ինչպես նշում են ԱրմԻնֆո-ի վերլուծաբանները, ապահովագրական ընկերությունների ֆինանսական հաշվետվությունների նոր ձևաչափի անցումն ամեն անգամ թաքցնում է ավելի ու ավելի կարևոր ցուցանիշներ՝ շուկայի վիճակի վերլուծության հնարավորությունից: Հարկ է նշել, որ, ի տարբերություն հաշվետվությունների նախկին ձեւաչափի, նոր տարբերակում բացակայում է ֆինանսական հաշվետվությունների հրապարակման միասնական մոտեցումը ՝ դրանով իսկ ապահովագրական ընկերություններին թույլ տալով ընտրողաբար բացահայտել այս կամ այն հաշվեկշռային ցուցանիշները: Այդ իսկ պատճառով ԱրմԻնֆո գործակալությունը ապահովագրական ընկերություններից խնդրում է տրամադրել նոր ձևաչափում բացակայող կարևոր տվյալները, քանի որ նրանց համար դժվար է դարձել վերլուծել իրավիճակը շուկայում)։

Նշենք, որ Հայաստանի ապահովագրական շուկայում 2023թ. հուլիսի վերջին "Էֆես" ԱԸ ներդրմամբ արդեն գործում է 7 ընկերություն։ Մինչ օրս գործող ԱԸ-ներից  մի քանիսի մայր կառույցները 2022 թվականին հայտնվել են արևմտյան պատժամիջոցների ցուցակներում, ինչի հետևանքով շուկայում վերակազմակերպման գործընթաց է սկսվել։ Մասնավորապես, "ՌԵՍՈ" և "Ռոսգոսստրախ Արմենիա" նախկին ընկերությունները դիմել են ռեբրենդինգի և բաժնետիրական կապիտալի կառուցվածքի փոփոխության ՝ վերագրանցվելով որպես "ՌԵԳՈ Ինշուրանս" և "ԼԻԳԱ Ինշուրանս": Վերակազմավորման մի փոքր այլ ճանապարհ է անցել ռուսական «Ինգոսստրախ» ընկերության հայկական դուստրը՝ "ԻՆԳՈ" ապահովագրական ընկերությունը (նախկինում ՝ ԻՆԳՈ Արմենիա), որից աճել է "Էֆես" ապահովագրական ընկերությունը:

ԱրմԻնֆո-ի վերլուծաբաններն ուշադրություն են դարձրել, որ այս երկու, դեռևս մասամբ փոխկապակցված ընկերությունները միմյանց միջև բաժանել են, հիմնականում, բանկային պրոդուկտների ապահովագրության (ԻՆԳՈ) և բժշկական ապահովագրության (Էֆես) հատվածները: Այսպես, 2024 թվականի արդյունքներով «Էֆեսը» առողջության ապահովագրության ապահովագրավճարներով առաջ է անցել ԻՆԳՈ-ից, համապատասխանաբար, 4.5 մլրդ դրամ՝ 3.1 մլրդ դրամի դիմաց՝ շուկայում զբաղեցնելով 2 - րդ հորիզոնականը, մինչդեռ, մեկ տարի առաջ ԻՆԳՈ-ն դեռևս առաջատար էր շուկայում։ Եվ սա միակ դասը չէ, որով «Էֆեսը» ոչ միայն կարողացել է առաջ անցնել ԻՆԳՈ-ից, այլև "խլել" նրանից առաջնությունը (գույքի ապահովագրություն, ԿԱՍԿՈ, դժբախտ պատահարներից ապահովագրություն և զբոսաշրջային ապահովագրություն):

Հիշեցնենք, որ Հայաստանի ապահովագրական շուկայում առկա 20 դասերից գործարկված են 18-ը, բացառությամբ երկաթուղային տրանսպորտի օգտագործման պատասխանատվության  ապահովագրության և դատական ու արտադատական ծախսերի ապահովագրության: Ըստ գյուղատնտեսական ռիսկերի  ապահովագրության դասի գործում են միայն 3 ընկերություններ՝ «ԼԻԳԱ Ինշուրանս», ԻՆԳՈ և «Սիլ Ինշուրանս»: Երկաթուղային տրանսպորտի ապահովագրության համար լիցենզավորված է միայն "Արմենիա Ինշուրանս" ԱԸ-ն: Առավել թվով դասերի համար լիցենզավորված են ԻՆԳՈ և «Արմենիա ինշուրանս» ԱԸ-ները՝ 16,  և "ԼԻԳԱ Ինշուրանսը"՝  15 դաս: (Դրամի հաշվարկային փոխարժեքը դոլարի նկատմամբ 31.12.24-ին կազմել է 396,56 դրամ/1դոլար):