Հայաստանի կառավարությունը կաջակցի ագրոապահովագրության ծրագրին։ Միջոցները, ինչպես նշել են Էկոնոմիկայի նախարարությունում, ժամանակավոր բնույթ են կրում

Արմինֆո. Այսօր ՀՀ Կառավարության հերթական նիստում գործադիրն ընդունել է որոշում՝ ընթացիկ տարում Գյուղատնտեսության ոլորտում ապահովագրական համակարգի ներդրման փորձնական ծրագրի իրականացման համար պետական աջակցության ծրագրի իրականացումն ապահովելու և տնտեսավարողներին ու ապահովագրական ընկերություններին ապահովագրության ոլորտում աջակցություն տրամադրելու նպատակով:

Ինչպես ասվում է կառավարության հաղորդագրությունում, հաշվի առնելով ծրագրի իրականացման ընթացքում առաջացած խնդիրները, որոշմամբ առաջարկվում է 2025 թ. գյուղատնտեսական տարվա համար ապահովագրավճարի սուբսիդավորումը ամբողջությամբ իրականացնել Կառավարության միջոցների հաշվին և գյուղատնտեսությունում տնտեսավարողներին տրամադրել ապահովագրության պայմանագրով նախատեսված ապահովագրավճարի մինչև 80 (ներառյալ) տոկոսի չափով սուբսիդավորում։ Որոշմամբ՝ գյուղատնտեսական ընթացիկ տարվա համար, առաջարկվում է, որ պետությունը աջակցի ոչ միայն տնտեսավարողների ապահովագրավճարների սուբսիդավորման հարցում, այլ նաև աջակցի ապահովագրական ընկերություններին՝ ապահովագրական հատուցումների որոշակի շեմը գերազանցելու դեպքում փոխհատուցում տրամադրելու միջոցով: 2025 թ. համար գործակալության անդամ յուրաքանչյուր ապահովագրական ընկերությանը կփոխհատուցվի նաև վերջինիս կողմից ընդհանուր հավաքագրած ապահովագրավճարի հանրագումարի 200 տոկոսի չափը գերազանցող, տնտեսավարողներին փոխհատուցված ապահովագրական հատուցումների գումարը։ Ըստ հիմնավորման՝ 2023 թ. ապահովագրվել է 13 մշակաբույս 4 ռիսկերից՝ 11662 հա: 2023 թ. ապահովագրավճարը կազմել է 1.8 մլրդ դրամ, տրամադրվել է 2.7 մլրդ դրամի փոխհատուցում: 2024, 2023 թթ. գրանցված բարձր վնասաբերությամբ պայմանավորված վերաապահովագրական ընկերությունը դուրս եկավ հայկական շուկայից և ապահովագրական ընկերությունների ռիսկերը մեղմելու նպատակով՝ այդ գործառույթը ստանձնեց ՀՀ Կառավարությունը, որն իր միջոցների հաշվին իրականացրել է նաև ապահովագրավճարի սուբսիդավորումը։ Իրավիճակով պայմանավորված՝ 2024 թ. ապահովագրվել են դեղձ, սալոր, խնձոր, կեռաս, բալ, ձմերուկ, սեխ, կարտոֆիլ` կարկուտ ռիսկից, հացահատիկային մշակաբույսերը (ցորեն/գարի/վարսակ)՝ երաշտ ռիսկից։ 2024 թվականի գյուղատնտեսական տարվա համար ապահովագրական ընկերությունների կողմից վաճառվել է 27 ապահովագրական պայմանագիր, համախառն ապահովագրավճարը կազմել է շուրջ 21.9 մլն դրամ։ Կնքված պայմանագրերի արդյունքում ապահովագրված այգիների և ցանքատարածությունների մակերեսը կազմել է շուրջ 247 հա։

Ինչպես նշել է Էկոնոմիկայի նախարար Գևորգ Պապոյանը, վերջին 2 տարում իրականացվող գործընթացները ժամանակավոր լուծումներ են, և Կառավարությունը շատ վճռական է տրամադրված՝ հաջորդ տարիների համար համակարգային լուծումներ գտնելու, որոնք ոչ միայն ապահովագրության ոլորտին են վերաբերում, այլև՝ զուգահեռ ենթակառուցվածքներին:

Անդրադառնալով որոշմանը՝ Նիկոլ Փաշինյանը խոսել է գյուղացիական ապահովագրավճարներից օգտվող անբարեխիղճ տնտեսվարողների մասին. «Ինչ-որ բանաձևեր են գտնվում, - եթե ճիշտ է այս տեղեկատվությունը, - որի արդյունքում ստացվում է, որ մեխանիզմ է ձևավորվել, որ ոչ թե հողը մշակել, բերք ստանալն է նպատակը, այլ՝ հողն ապահովագրելը, ապահովագրավճար ստանալը»:

Նիկոլ Փաշինյանը նշել է, որ գյուղատնտեսական ապահովագրության թեման գաղափարախոսական հարց է. «Երբ գործիքը ստեղծվում է, մենք պետք է ջանք գործադրենք, որ մեր սիրելի քաղաքացիները հասկանան, որ դա իրենց համար է: Մենք անընդհատ այստեղ այդ խնդիրն ենք ունենում: Երբ մենք բարի նպատակադրումներով բարեփոխումներ ենք անում, հետո ստիպված ենք լինում հետ պտտել այդ բարեփոխումները մի պարզ պատճառով՝ ստացվում է, որ միտումներ կան, որ այդ բարեփոխումներն օգտագործվում են ոչ թե զարգանալու, այլ այս պահին ինչ-որ փոքր և կարճաժամկետ օգուտ ստանալու համար: Երբ մենք գաղափարախոսական հատվածում, այդ թվում՝ Իրական Հայաստանի գաղափարախոսական հատվածում, խոսում ենք հոգատար հանրության մասին, այս հոգատար հանրության ատրիբուտներից մեկը դա է՝ երբ ճանապարհ ենք սարքում, հաջորդ շաբաթվա առաջին գործը չլինի, որ այդ ճանապարհի վրայով մի հատ խողովակ քաշենք՝ ասֆալտը քանդելով: Կամ երբ միկրոձեռնարկատիրության համակարգ է ներդրվում, առաջին միտքը չլինի՝ ընկերությունը կիսենք յոթ մասի: Սա իրականում խորը ֆունդամենտալ, սոցիալ-հոգեբանական պրոբլեմ է: Այստեղ էլ իմ եզրակացությունը միանշանակ է՝ քաղաքացու ընկալումը սեփական պետությանը որպես օտար մի մարմնի»:

Երկրի ղեկավարը հավելել է՝ ներկայումս փորձ է արվում գյուղապահովագրական համակարգը ՀՀ-ում փրկել. «Ինչո՞ւ ենք ուզում փրկել, որովհետև այդ ապահովագրության համակարգի ներդրումը բերել է ինչ-որ անառողջ պրոցեսների: Պարզվում է՝ տեղեր կան, որ մարդիկ գիտեն, որ ամեն տարի այդտեղ կարկուտ է գալիս, ապահովագրում են, հատուկ այդտեղ, որ նախկին 20 տարում ոչինչ չէին արել, տանում, ինչ-որ բան են ցանում ու նստած սպասում են, որ կարկուտը գա, գնան ապահովագրությունը ստանան»:

Նիկոլ Փաշինյանի խոսքով՝ դա սոցիալ-հոգեբանական, կրթական խնդիր է, աշխատանքի, պետության, բարեփոխման նկատմամբ վերաբերմունքի խնդիր է. «Սա լուրջ խնդիր է, որի հետ մենք պետք է առնչվենք, մարդկանց հետ խոսենք»:

Վարչապետն ընդգծել է՝ պետք է անել հնարավորը, որպեսզի համակարգը կայանա, ծառայի իր նպատակին և լինի մաքսիմալ արդյունավետ. «Պետք է կարողությունները զարգացնել, այդ թվում՝ նախարարության, պետական կառավարման համակարգի: Պետք է իրականացնել թվայնացում, այդ թվում՝ թվային հարթակում մեր հողերի կատեգորիաները, դրանց մասին տվյալները լրացնել»:

Թեմայի շուրջ ծավալվել է մտքերի շահագրգիռ փոխանակություն, ներկայացվել են մի շարք հարցադրումներ, դիտարկումներ: