Հայաստանի հարկային համակարգի աքիլեսյան գարշապարը

Արմինֆո. Հայաստանում հարկային և քննչական մարմինները, գործնականում, չունեն իրենց գործողությունների արդյունքում հնարավոր տնտեսական վնասի գնահատման մեխանիզմ կամ պարտադիր գործառույթ: Սոցիալական ցանցում նման տեսակետ է հայտնել "Մանթաշյանց" գործարարների միության համահիմնադիր և նախագահ Վահրամ Միրաքյանը ՝ մատնանշելով ՀՀ հարկային համակարգի ամենաքիչ խոցելի կետերը:

Այսպես, ըստ Միրաքյանի, Հայաստանի հարկային համակարգի հիմնական խնդիրներն են.

«1. Տնտեսական հետևանքների հաշվարկման բացակայություն՝ որպես համակարգային խնդիր

Հայաստանում հարկային և հետաքննող մարմինները գործնականում չունեն մեխանիզմ կամ պարտադիր գործառույթ՝ գնահատելու իրենց գործողությունների հետևանքով հնարավոր տնտեսական վնասը։

Օրինակ՝ վաճառքի կետի պլոմբումը, ակտիվների արգելափակումը կամ ղեկավարի կալանավորումը մեկ ամսով կարող է պետությանը զրկել հարյուր միլիոնավոր դրամ հարկային եկամտից, բայց որևէ պահի այդ հետևանքները ոչ հաշվարկվում են, ոչ էլ դառնում են գործելու սահմանափակում։

2. Վախի մթնոլորտի ինստիտուցիոնալացում

Այսօր Հայաստանում բիզնես միջավայրը հաճախ ձևավորվում է ոչ թե կանխատեսելի հարկային ու ֆինանսական օրենսդրության հիման վրա, այլ վախի մթնոլորտով՝ ստեղծված տուգանելու, ձերբակալելու և սանկցիաներ կիրառելու սպառնալիքով։ Այս քաղաքականության արդյունքում առաջանում է այն, ինչ տնտեսագիտական գրականության մեջ անվանում են «բիզնեսի ռիսկի պրեմիա», երբ գործարարներն ստիպված են ներառել ավելորդ ռեսուրսներ՝ չպաշտպանվածության ռիսկը կառավարելու համար։

3. Մարդկային կապիտալի խաթարում

Երբ հարկային խիստ մոտեցման արդյունքում ձերբակալվում է գործատուն կամ պլոմբվում են գրասենյակները, գործազրկության ռիսկի տակ են հայտնվում աշխատակիցները, խաթարվում են նրանց աշխատանքային ռիթմն ու բարոյահոգեբանական վիճակը։

Ի վերջո՝ պետական կառույցները, գործելով կոշտ, հաճախ դիտավորյալ կամ սխալ հիմքերի վրա, վնասում են իրենց իսկ հավաքագրվելիք հարկային բազան, որովհետև հիասթափված ու ճնշված աշխատողները չեն ստեղծում արժեք, իսկ գործատուները սկսում են փնտրել ուղիներ՝ տեղափոխվելու այլ իրավաբանական միջավայր»։