ՀՀ էկոնոմիկայի նախարարությունն ակնկալում է փայլաթիթեղագլանման արտադրության պահպանում և զարգացում

Արմինֆո.  Հայաստանի խոշորագույն ձեռնարկություններից մեկի' Երևանի փայլաթիթեղագլանման "Արմենալ" գործարանի հակաճգնաժամային զարգացման հարցերն են քննարկվել ՀՀ էկոնոմիկայի փոխնախարար Էդգար Զաքարյանի գլխավորած պատվիրակության ձեռնարկություն այցի ընթացքում:

Ինչպես հաղորդում է գերատեսչության մամուլի ծառայությունը, Էդգար Զաքարյանը գլխավոր տնօրենի պաշտոնակատար Տիգրան Առուստամյանի ուղեկցությամբ շրջել է գործարանի տարածքում, ծանոթացել արտադրական հնարավորություններին, ալյումինի արդյունաբերության զարգացման հեռանկարներին առնչվող ընթացիկ և առաջիկայում նախատեսվող ծրագրերին, պետական կառույցների և այլ արդյունաբերական ձեռնարկությունների հետ համագործակցության հարցերին:

Նշենք, որ "Արմենալ" գործարանը Հայաստանում ալյումինե փայլաթիթեղ արտադրող և արտահանող միակ ձեռնարկությունն է: Ձեռնարկությունը 2000 թվականից մտնում է ռուսական "Ռուսալ"-ի կազմի մեջ։ "Ռուսալ" -ի կառույցների նկատմամբ արեւմտյան պատժամիջոցների կիրառումից հետո (Ռուսաստանի եւ Ուկրաինայի միջեւ զինված հակամարտության պատճառով) "Արմենալ"-ի արտադրության ծավալները սկսել են սրընթաց կրճատվել։ Սոցիալական ցանցերի հայկական հատվածում 2023 թվականից տեղեկատվություն է տարածվել այն մասին, որ Ռուսալ միացյալ ընկերության ղեկավարությունը հայկական ձեռնարկությանը պահանջ է ներկայացրել 30% - ով (200 մարդ) կրճատել աշխատակիցների թիվը՝ հետագայում վաճառքի նպատակով ձեռնարկության հնարավոր կոնսերվացմամբ։ Ժամկետ է սահմանվել մինչեւ 2024 թվականի հունվարի 1-ը:

2024թ.-ից հետո ԶԼՄ-ներում տեղեկություններ են հայտնվել այն մասին, որ "Տաշիր" ընկերությունների խումբը (սեփականատեր Սամվել Կարապետյան) դիտարկում է արևմտյան պատժամիջոցների պատճառով արդեն մեկուկես տարի վնասով աշխատող գործարանը ձեռք բերելու հնարավորությունը։ Սակայն, ոչ Հայաստանի էկոնոմիկայի նախարար Գեւորգ Պապոյանը, ոչ "Տաշիրի" ներկայացուցիչներն այդ հարցը դեռ չեն մեկնաբանել։

Մասնավորապես, ամփոփելով էկոնոմիկայի նախարարի պաշտոնում 100-օրյա գործունեության արդյունքները, Գեւորգ Պապոյանը հաղորդել է, որ արտադրության մեծ ծավալների դեպքում գործարանը որոշակի խնդիրներ ունի իրացման շուկաների հետ ՝ հաշվի առնելով Ռուսաստանի եւ կոնկրետ "ՌՈՒՍԱԼ" ընկերությունների խմբի նկատմամբ արեւմտյան պատժամիջոցները: Որևէ մանրամասն չբացահայտելով ՝ Պապոյանը նշել է, որ այժմ բիզնես բանակցություններ են ընթանում, և ցանկացած մեկնաբանություն կարող է միայն խանգարել: "Բայց մենք անում ենք եւ անելու ենք հնարավոր ամեն ինչ, որպեսզի վաղը եւ հետագայում այնպիսի արդյունաբերական հզորություն եւ երկրի կարեւոր ակտիվ, ինչպիսին "Արմենալն" է, աշխատի մեր երկրում", - ընդգծել է Պապոյանը:

Մասնավորապես, էկոնոմիկայի  նախարարությունը մշակել է ոլորտի զարգացման հայեցակարգը, որտեղ ներկայացրել է այն ռիսկերը, որոնք առնչվում են ոչ միայն պատժամիջոցներին, բայց ալյումինի համաշխարհային գների  տատանումներին՝ անկայուն պահանջարկի: Իրենց հայեցակարգում Էկոնոմիկայի նախարարության փորձագետները հնարավոր են համարել "Արմենալ" ձեռնարկության վերակողմնորոշումը դեպի այլ շուկաներ, այդ թվում ՝ տեղական, որի ծավալը 2022 թվականին կազմել է մոտ 10 մլն դոլար: Բացի այդ, հայտարարվել է, որ կառավարությունը պատրաստ է նաեւ լրացուցիչ օգնություն ցուցաբերել շուկա դուրս գալ ցանկացող ներդրողներին, ներառյալ վարկերի սուբսիդիաները եւ հարկային արտոնությունները (բոլոր պահանջների բավարարման դեպքում):

Նշենք, որ ըստ ՀՀ վիճակագրական կոմիտեի տվյալների, 2025թ. առաջին եռամսյակում Հայաստանում ալյումինե փայլաթիթեղի արտադրության տարեկան անկումը նկատելիորեն դանդաղել է՝ 35,3% - ից մինչեւ 5,3%՝ կազմելով 4,684.6 հազար տոննա։ Ամբողջ 2024 թվականի ընթացքում ալյումինե փայլաթիթեղի արտադրության տարեկան անկումն արագացել է՝ 21,1% - ից հասնելով 23,2% - ի եւ՝ կազմելով 19,7 հազար տոննա։

Հիշեցնենք նաև, որ ՀՀ մաքսային ծառայության տվյալների համաձայն, 2024 թվականի առաջին կիսամյակում գործարանն արտահանել է 10,1 հազար տոննա ալյումինե փայլաթիթեղ, ինչը մեկ տարվա վաղեմության ցուցանիշին զիջում է 22,8 տոկոսով (նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի 16,5 տոկոս անկման դիմաց) ։ Արտահանված փայլաթիթեղի մաքսային արժեքը նվազել է 35,9% - ով ՝ մինչև 31,6 մլն դոլար:

Փայլաթիթեղն արտահանվել է, հիմնականում, Գերմանիա (21,4%), Լեհաստան (20,9%), Նիդերլանդներ (13,6%), Իսպանիա (11,7%), Իտալիա  (11,5%), Ֆրանսիա (6,6%), Ռուսաստան (5,3%), Սլովենիա (2,7%), Չեխիա (1,7%), Միացյալ Թագավորություն (1,5%), Հունաստան (1,2%), իսկ մնացած ծավալն ուղղվել է Բելգիա, Ալբանիա, Հունգարիա, Վրաստան, Ղազախստան: