Թուրքիայում կրկին ձայներ են հնչել Հայկական ԱԷԿ-ի փակման օգտին

Արմինֆո.  Հունիսի 1-ին Թուրքիայում շրջակա միջավայրի և մարդու իրավունքների 33 կազմակերպություններ ակցիա են իրականացրել Իգդիրում, որտեղ հանդես են եկել Մեծամորի ատոմային էլեկտրակայանի փակման կոչով։

Ինչպես հաղորդում է Ermenihaber-ը, ակցիայի մասնակիցները նշել են, որ Հայաստանում Մեծամորի ԱԷԿ-ը, չնայած շահագործման ժամկետը լրանում է 2025-ին, դեռևս ակտիվ գործում է։

Մերսինի բնության և շրջակա միջավայրի ասոցիացիայի նախագահ Սաբահաթ Ասլանը հանդես է եկել հետևյալ հայտարարությամբ։

«Մեծամորի ԱԷԿ-ն այսօր աշխարհում առկա կայանների մեջ ամենառիսկային տեխնոլոգիան ունի։ Այդ կայանը հատկապես մեր Իգդիրի նահանգի շրջակա միջավայրին և մարդկային առողջության վրա շատ բացասական է ազդում։ Դիմում ենք ԱԷԿ-ներով զբաղվող բոլոր միջազգային կառույցներին և Հայաստանի կառավարությանը․ Փակե՛ք Մեծամորի ԱԷԿ-ը, քանի դեռ Հայաստանը չի դարձել Չեռնոբիլ և Ֆուկուշիմա։ Այս կայանի փակման համար մեր երկրի համապատասխան մարմիններն անհապաղ պետք է գործի անցնեն։ Մեր պայքարը շարունակվելու է, քանի դեռ Մեծամորի ԱԷԿ-ը չի փակվել»։

Նրա նշմամբ՝ Իգդիրն այժմ շատ է վնաս կրում Մեծամորի ԱԷԿ-ի պատճառով։ Այս շրջանում քաղցկեղի դեպքերն շատ են աճել, աղքատ մարդիկ չեն կարողանում բուժվել և լեյկեմիայով երեխաների ծնունդների աճ կա։ Ըստ այդմ՝ Թուրքիայի կառավարությունը պետք է ձեռնարկի համապատասխան միջոցառումները։ Բացի այդ, նշել են, որ չեն ցանկանում, որ ո՛չ Աքքույուում, ո՛չ Սինոպում և ո՛չ էլ Իղնեադայում ԱԷԿ-ներ կառուցվեն։

Հարկ է նշել, որ Թուրքիան մշտապես հանդես է գալիս Մեծամորի ատոմակայանի փակման կոչերով, պատճառաբանելով, որ այն «սպառնալիք» է հանդիսանում  ոչ միայն Թուրքիայի, այլ նաև ամբողջ տարածաշրջանի համար։ 

Սակայն, ինչպես կարծում են ոլորտի մասնագետները, հիմնանորոգումից հետո կայանը, գործնականում, նորացվել է։ 2023 թվականի դեկտեմբերին ատոմակայան կատարած այցի ընթացքում ՄԱԳԱՏԷ-ի գլխավոր տնօրեն Ռաֆայել Գրոսին հաղորդել է, որ Հայկական ԱԷԿ-ը հետևում է ՄԱԳԱՏԷ-ի հանձնարարականներին և հրահանգներին ՝ սերտորեն համագործակցելով գործակալության հետ։ Գրոսսին վստահություն է հայտնել, որ Հայաստանը լուրջ աշխատանք է տանում ԱԷԿ-ի անվտանգության առումով: "Հայաստանի ատոմային էլեկտրակայանը հետևում է ՄԱԳԱՏԷ-ի հանձնարարականներին և հրահանգներին։ Սա շատ կարևոր է։ Ատոմակայանում կատարվել են կարևոր վերանորոգման աշխատանքներ, որոնք անհրաժեշտ էին։ Այնպես որ, մենք կարող ենք շարունակել աշխատել: ԱԷԿ - ի շահագործման ժամկետը պետք է երկարացվի մի քանի տարով, եւ մենք գոհ ենք, թե ինչպես են իրականացվել այդ աշխատանքները", - նշել է ՄԱԳԱՏԷ-ի գլխավոր տնօրենը, հավելելով, որ գործակալությունը կշարունակի աջակցություն ցուցաբերել, որպեսզի օգնի կայանին անվտանգ եւ հուսալիորեն արտադրել ցածր ածխածնային էներգիա: Նա նշել է, որ ատոմակայան այցելության ժամանակ անվտանգության և պահպանության ոլորտում զգալի բարելավումներ է տեսել:

Իր հերթին, անցյալ տարվա մարտին հայկական ԱԷԿ-ի գլխավոր տնօրեն Էդուարդ Մարտիրոսյանը հաղորդել է, որ Հայկական ԱԷԿ-ի անվտանգության համակարգերը գտնվում են չափազանց բարձր մակարդակում: "Հայաստանի կառավարության կողմից հատկացվող ֆինանսական միջոցները բավարար են եւ լիովին բավարարում են առկա անվտանգության համակարգերի արդիականացման չափորոշիչներին։ Մենք արդեն մտածում ենք նոր տեխնոլոգիաների ներդրման մասին, որպեսզի 2026-2036 թվականներին շարունակենք մեր ատոմակայանի անվտանգ շահագործումը", - ընդգծել է Մարտիրոսյանը, հավելելով, որ Մեծամորի ատոմակայանի շահագործման ժամկետի կրկնակի երկարաձգման 65 մլն դոլար բյուջեով ծրագիրն իրականացվում է "Ռուսատոմ-Սերվիս" ԲԸ-ի հետ համագործակցությամբ: Գլխավոր տնօրենը նաեւ նշել է, որ հայկական կողմի համար անվտանգությունը կարևոր հանգամանքներից մեկն է: "Ոչ մի այլ պետություն չի կարող մեզանից ավելի շատ մտածել մեր անվտանգության մասին։ Ցանկացած ատոմակայանի աշխատանքը կարող է դադարեցվել այն պետության ղեկավարության կողմից, որի սեփականությունն է այն: Ուզում եմ նշել, որ Հայկական ԱԷԿ-ի բաժնետոմսերի 100% - ի սեփականատերը Հայաստանի Հանրապետությունն է, և այլ պետություններ կարող են, ինչ-ինչ նեղ նպատակներից ելնելով, միայն կարծիքներ հայտնել։ .. Իսկ ՄԱԳԱՏԷ-ի փորձագետների համաձայն, որի առաքելություններն այցելում են Հայաստան եւ հետազոտություններ են անցկացնում, պարզվել է, որ Հայկական ԱԷԿ-ը շահագործվում է անվտանգության բոլոր անհրաժեշտ չափանիշներին համապատասխան", - ընդգծել է Մեծամորի ԱԷԿ-ի գլխավոր տնօրենը։