ԵԱԶԲ. Հայաստանի տնտեսությունը, ԵԱԶԲ-ի կանխատեսումներով, կկայունանա 5,5% աճի հետագծի վրա

Արմինֆո. Հայաստանի տնտեսությունը, Եվրասիական զարգացման բանկի (ԵԱԶԲ) կանխատեսումներով, կայունանում է 5,5 տոկոս աճի հետագծի վրա ՝ պահպանելով ներքին պահանջարկը ՝ որպես զարգացման գլխավոր շարժիչ: Այդ մասին ասվում է բանկի հերթական «Մակրոտնտեսական ամփոփագրում»։ Վերլուծական նյութում ներկայացված է  2025 թվականի սկզբին բանկի մասնակից պետությունների տնտեսական զարգացման վերլուծությունը և հիմնական մակրոտնտեսական ցուցանիշների կանխատեսումը մինչև 2025 թվականի վերջ և 2026-2027 թվականների համար:

Նշվում է, որ Հայաստանում գնաճը կանխատեսվում է թիրախի մոտ՝ ամբողջ կանխատեսվող հորիզոնում և 2025 թվականի վերջին կկազմի 3,1 տոկոս ՝ պարենամթերքի համաշխարհային գների վերականգնման և ներքին պահանջարկի ավելացման պայմաններում։ Դրան կնպաստեն պարենամթերքի համաշխարհային գների աճի վերականգնումը, վերջին մեկուկես տարվա ընթացքում վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքի նվազեցման ազդեցությունը, խթանող բյուջետային քաղաքականությունը եւ տարեվերջին դրամի փոխարժեքի չափավոր թուլացումը ։ 2026-2027 թվականներին գնաճը փոքր-ինչ կդանդաղի 2025 թվականի վերականգնումից հետո, եւ կձևավորվի ՀՀ ԿԲ թիրախային միջակայքի ստորին սահմանի մոտ՝ կազմելով տարեկան, միջին հաշվով, 2,8%։ Նման դինամիկան պայմանավորված կլինի պարենամթերքի համաշխարհային գների աճի կայունացմամբ, տնտեսության վերադարձով երկարաժամկետ աճի տեմպերին եւ դրամի փոխարժեքի փոքր-ինչ թուլացմամբ։

Գնաճը ՀՀ ԿԲ թիրախային միջակայքում գտնվելու և ներքին պահանջարկի հավասարակշռված աճի պայմաններում վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքը կպահպանվի ընթացիկ մակարդակում (6,75%) մինչև 2025թ.վերջը: Միևնույն ժամանակ, մեր գնահատականներով, դրամավարկային քաղաքականությունը պահանջարկի վրա կազդի թույլ դրական կերպով ընթացիկ տարում և չեզոք ՝ միջնաժամկետ հեռանկարում: 2026-2027թթ. տոկոսադրույքը կձևավորվի մոտ 6,5% - ի սահմաններում, որը կհամապատասխանի ՀՀ ԿԲ թիրախային միջակայքում գնաճի կայուն տեղակայմանը, իսկ ՀՆԱ աճի տեմպերը՝ երկարաժամկետ կայուն մակարդակում, որը գնահատվում է տարեկան մոտ 5%:

Հարկաբյուջետային քաղաքականության խթանող ազդեցությունը, բնակչության վարկավորման բարձր տեմպերը և դրամական փոխանցումների վերականգնումը կպահպանեն պահանջարկը 2025 թվականին: 2026 և 2027 թվականներին տնտեսական աճը կզարգանա երկարաժամկետ տեմպերի մոտ, համապատասխանաբար, 5,3% և 5,0%:

Դրամի միջին փոխարժեքն ընթացիկ տարում սպասվում է նախորդ տարվա մակարդակին ՝ մեկ դոլարի դիմաց 392 դրամ ։ Փոխարժեքին աջակցություն կցուցաբերվի զբոսաշրջային ծառայությունների արտահանումից ստացվող մուտքերի աճը եւ դրամական փոխանցումների ներհոսքը (հունվարին - 2025 թվականի ապրիլին ոչ առևտրային անդրսահմանային փոխանցումների զուտ ներհոսքն աճել է տարեկան 24% - ով,  2023 և 2024 թվականներին, համապատասխանաբար, 35% և 44%  անկումից հետո-Բանկ):

Դրամը կայուն կլինի գրեթե ամբողջ 2025թ. ընթացքում: 2024թ. կրճատումից հետո դրամական փոխանցումների զուտ ներհոսքի դինամիկայի վերականգնումը և միջազգային պահուստների բարձր մակարդակը աջակցություն կցուցաբերեն ազգային արժույթին: 2026-2027թթ.միջին տարեկան փոխարժեքը մեկ դոլարի դիմաց կկազմի շուրջ 402 դրամ: Ընթացիկ տարվա համեմատ հայկական դրամի աստիճանական չափավոր թուլացումը տեղի կունենա փողի շուկայում տոկոսադրույքների նվազման եւ տնտեսության աճի տեմպերի դանդաղման ֆոնին: Բացի այդ, դրամի փոխարժեքի դինամիկայի վրա կազդի ներմուծման աճը ՝ ներքին սպառողական և ներդրումային կայուն պահանջարկի պայմաններում։

Խոսելով ՀՀ կառավարության 2025թ. խթանող բյուջետային քաղաքականության մասին՝  բանկի վերլուծաբանները նշում են դրա էական ազդեցությունը պահանջարկի վրա 2025թ. ՝ հաշվի առնելով 2024թ. 3,7% - ից հետո բյուջեի պակասուրդը ՀՆԱ-ի 5,5% - ին հասնելու ծրագրերը: Պակասուրդի ընդլայնումը կապված կլինի ծախսերի մակարդակի 1,8 տ. կ. - ով մինչև ՀՆԱ-ի 30,8% աճի հետ, մինչդեռ, 2025թ. եկամուտները կայուն կլինեն՝ ՀՆԱ-ի 25,3%: Կառավարությունը նախատեսում է 2025 թվականին կապիտալ ծախսերի մակարդակը հասցնել ՀՆԱ-ի 6,3 տոկոսի և 2026-2027 թվականներին կայունացնել այն ՀՆԱ-ի 5,9 տոկոսի մակարդակում: Այս ծրագրերի հաջող իրականացումը կնպաստի ընդհանուր արտադրողականության բարձրացմանը, ինչը դրականորեն կանդրադառնա միջնաժամկետ հատվածում տնտեսության հնարավոր աճի տեմպերի վրա ։ 2026-2027 թվականներին ԵԱԶԲ-ի վերլուծաբանները կանխատեսում են բյուջետային քաղաքականության չեզոք ազդեցություն պահանջարկի վրա ՝ հաշվի առնելով ծախսերի սահուն նվազումը մինչև ՀՆԱ-ի 29% - ը և հարկային եկամուտների ավելացումը մինչև ՀՆԱ-ի 25% - ը՝ մինչև 2027 թվականը:

Միաժամանակ, բանկի վերլուծաբանները Հայաստանի տնտեսության համար քիչ հավանական ռիսկ են համարում կապիտալի եւ աշխատանքային ռեսուրսների կտրուկ արտահոսքի եւ դրա հետ կապված տնտեսական կորուստների հավանականությունը: Արտահոսքի գործընթացը, ամենայն հավանականությամբ, ժամանակի ընթացքում կձգվի, և դրա ազդեցությունը կլինի աստիճանական, ուստի տնտեսությունը ժամանակ կունենա հարմարվելու նոր պայմաններին և փոխհատուցելու կորուստները այլ ձևերով: Տարածաշրջանում աշխարհաքաղաքական իրավիճակի վատթարացումը մեծացնում է հիմնական մակրոտնտեսական ցուցանիշների վերաբերյալ կանխատեսումների անորոշությունը։ Անբարենպաստ սցենարների իրականացման դեպքում կմեծանան ինֆլյացիոն և արտաքին պահանջարկի թուլացման ռիսկերը, և կբարձրանա ռիսկի համար երկրի վճարը։

 Ընդհանուր առմամբ, ԵԱԶԲ վերլուծաբանները նշում են մասնակից երկրների տնտեսությունների աճի տեմպերի տարբեր դինամիկա։ Աճի բարձր տեմպերը պահպանում են Կենտրոնական Ասիայի երկրները և Հայաստանը ՝ Ռուսաստանում և Բելառուսում դինամիկայի որոշակի դանդաղեցման պայմաններում ։ 2025թ. առաջին կիսամյակի արդյունքներով բանկի մասնակից երկրների համախառն ՀՆԱ-ն աճել է 2,1% - ով: «Միևնույն ժամանակ, ԵԱԶԲ անդամ երկրները շարունակում են ակտիվորեն ստեղծել աճի նոր աղբյուրներ ։ Ներդրումների աճի տեմպերը երկրների մեծ մասում (Հայաստան, Բելառուս, Ղազախստան, Ղրղզստան և Տաջիկստան) մնում են երկնիշ ։ Ներդրումների աճը ձևավորվում է ինչպես ներքին աղբյուրներից, այնպես էլ արտաքին ֆինանսավորման ներգրավմամբ, ներառյալ ՕՈՒՆ-ը: Դա խոսում է համաշխարհային տնտեսության նոր իրողություններին տարածաշրջանի երկրների բարձր հարմարվողականության մասին», - նշել Է Եվրասիական զարգացման բանկի գլխավոր տնտեսագետ Եվգենի Վինոկուրովը ։