Ծաղկաձորում մեկնարկել է Mining Forum Armenia երկրորդ միջազգային հանքարդյունաբերական համաժողովը

Արմինֆո. Ծաղկաձորում մեկնարկել է Mining Forum Armenia միջազգային հանքարդյունաբերական համաժողովը, որը երկրորդ տարին անընդմեջ միավորում է ոլորտի ներուժը՝ ռազմավարական առաջնահերթությունների քննարկման, կայուն զարգացման հեռանկարների ձևավորման և համագործակցության նոր հնարավորությունների բացահայտման նպատակով: Այս տարի համաժողովն անցկացվում է "Հանքարդյունաբերության հատվածը և Էներգետիկան. միջազգային միտումները և Հայաստանի ներուժը" խորագրի ներքո:

Միջոցառման բացման արարողության ժամանակ Զանգեզուրի պղնձամոլիբդենային կոմբինատի (ԶՊՄԿ) առաջին փոխնախագահ Վարդան Ջանյանը նշել է, որ հանքարդյունաբերությունը Հայաստանի տնտեսության հիմնասյուներից մեկն է: "Մենք հաճախ ենք լսել այդ արտահայտությունը, բայց արդյո՞ք դա այդպես է իրականում։ Հայաստանում արդյունահանվող հիմնական մետաղներն են պղինձը, մոլիբդենը և ոսկին։ Դրանց պահանջարկն ու նշանակությունը միայն աճելու են միջազգային շուկայում", - ասել է նա։ Այդ համատեքստում վկայակոչելով միջազգային բոլոր կանխատեսումները՝ Ջանյանը նշել է, որ պղնձի նշանակությունը կգերազանցի նավթի նշանակությունը։ Այսինքն, նրա ասելով, նավթային դարաշրջանից կարևոր անցում կկատարվի պղնձի դարաշրջան: Այդ համատեքստում փորձագետը նշել է, որ 1-2 տասնամյակի ընթացքում միջազգային շուկայում պղնձի նկատմամբ պահանջարկը կգերազանցի նավթի նկատմամբ պահանջարկին։ Ընդ որում, Ջանյանն ընդգծել է, որ կավելանա նաև մոլիբդենի նկատմամբ պահանջարկը։ Ինչ վերաբերում է ոսկուն, ապա նա ուշադրություն է հրավիրել միջազգային շուկայում գների վրա, ինչն արդեն ապացուցում է այդ մետաղի անփոխարինելի լինելու փաստը՝ որպես կայունության երաշխավորի։

Միայն այս 3 մետաղների հաշվին Հայաստանի Հանրապետությունը հանքարդյունաբերության արտահանման մեջ կարող է հասնել 3 մլրդ դոլար ծավալի, ինչը գերազանցում է 2021 թվականին Հայաստանի արտահանման ողջ ծավալը։ "Ինչու եմ համեմատում 2021 թվականի հետ, որովհետև դրան հաջորդեց վերաարտահանման շրջանը, որն աննշան ազդեցություն ունեցավ ավելացված արժեքի վրա։ Այսինքն՝ մեր ոլորտն ունի վիթխարի ներուժ արտահանման համար, որը չունի մյուս ճյուղերից և ոչ մեկը", - ընդգծել է Ջանյանը։

Նա նշել է, որ բոլոր միջազգային տնտեսությունները փորձում են բարելավել իրենց արտահանման ցուցանիշները, արտաքին առևտրի հաշվեկշիռը՝ այն դեպքում, երբ Հայաստանն ունի դրա համար լավագույն հնարավորությունները: "Մենք պետք է, ընդամենը, խելամտորեն օգտագործենք մեզ տրված հնարավորությունները։ Եվ մի քանի տարի անց ունենանք արտաքին առևտրի դրական հաշվեկշիռ, ուժեղ տնտեսություն և բարձրացնենք բնակչության բարեկեցության մակարդակը", - ասել է Ջանյանը։

Նշենք, որ երկօրյա համաժողովին մասնակցում են պետական կառույցների, մասնագիտական հանրության, մասնավոր հատվածի և ներդրումային ընկերությունների ավելի քան 250 ներկայացուցիչներ: Պանելային քննարկումների, առանցքային ելույթների և հարցազրույցների ձևաչափով անցկացվող միջոցառման շրջանակներում ելույթ են ունենում առաջատար փորձագետներ Հայաստանից, Կանադայից, Նիդերլանդներից, Ղազախստանից, Ռուսաստանից, ԱՄՆ-ից, Բելառուսից և Արաբական Միացյալ Էմիրություններից:

Քննարկման հիմնական թեմաներն են․ «Հանքարդյունաբերությունը՝ որպես էներգիայի նոր աղբյուր․ ներդրումային հնարավորությունները և գլոբալ տնտեսական միտումները», «Հայաստանի հանքարդյունաբերությունն այսօր և ապագայի հեռանկարները», «Հանքարդյունաբերության ոլորտում կայուն զարգացումն ու հասարակական միտումները», «Կայուն զարգացումը՝ որպես տեխնոլոգիական առաջընթացի արդյունք. տեխնոլոգիաների դերը հանքարդյունաբերությունում և դրա սահմաններից դուրս», ինչպես նաև ոլորտին առնչվող այլ թեմաներ։ Միջոցառման գլխավոր հովանավորն է Զանգեզուրի պղնձամոլիբդենային կոմբինատը:

Նշենք, որ ՀՀ վիճակագրական կոմիտեի տվյալների համաձայն, 2025 թվականի հունվար-հուլիս ամիսներին հանքարդյունաբերության և բաց հանքերի արտադրության ծավալները տարեկան կտրվածքով նվազել են 1% - ով՝ կազմելով 265 մլրդ դրամ։ Մետաղական հանքաքարերի արդյունահանումը նվազել է 2%-ով՝ մինչեւ 245.6 մլրդ դրամ։

ՀՀ մաքսային ծառայության տվյալների համաձայն, 2024 թվականին Հայաստանն ավելացրել է պղնձի հանքաքարի արտահանման ծավալը 20,4 տոկոսով՝ մինչև 341,5 հազար տոննա (2023 թվականի 20,4 տոկոս անկման դիմաց)։ Ընդ որում, պղնձի հանքաքարի մաքսային արժեքն աճել Է 15,5% - ով՝ կազմելով 558,3 մլն դոլար։

Պղնձի հանքաքարն արտահանվել է, հիմնականում, Չինաստան (76,6%), Բուլղարիա (13,3%), Սերբիա (2,8%), Շվեյցարիա (2,6%), ՌԴ (2,4%) Իրան (2,2%): Շատ փոքր մատակարարումներ են արտահանվել Նիդեռլանդներ, Միացյալ Թագավորություն և Ավստրալիա:

Հաշվետու տարում մոլիբդենի խտանյութի արտահանումն աճել է 2,5%-ով (2023թ. - ի 8,2% աճի դիմաց) ՝ կազմելով 11,4 հազար տոննա, մաքսային արժեքի 4,1% անկման դեպքում՝ մինչև 220,6 մլն դոլար: Հայաստանից մոլիբդենի խտանյութ է մատակարարվել Բելգիայի (41,6%), Չինաստանի (17,9%), Ռուսաստանի (13,2%), Հոնկոնգի (7,7%), Կորեայի Հանրապետության (6,3%), Թաիլանդի (5,3%), Նիդերլանդների (4,9%), ինչպես նաև Սլովենիայի, Ավստրիայի, Հնդկաստանի, Ավստրալիայի, Միացյալ Թագավորության շուկաներ:

2024 թվականին Հայաստանն արտահանել է 77 566,9 կգ ոսկի՝ տարեկան աճի արգելակմամբ ՝ 3,2 անգամ աճից մինչեւ 2,7 անգամ։

2024 թվականին արտահանված ոսկու մաքսային արժեքի տարեկան աճը նույնպես դանդաղել է՝ 4,3 անգամից մինչեւ 3 անգամ՝ կազմելով 5,6 մլրդ դոլար։

Արտահանման հիմնական ծավալը բաժին է ընկել ԱՄԷ-ի շուկային՝ 70,2% (2023 թվականի 71,4% - ի դիմաց) և Հոնկոնգի շուկային՝ 20,2% (2023 թվականի 25,4% - ի դիմաց)։ Փոքր ծավալի արտահանումը Հնդկաստան և Չեխիա դադարեցվել է, փոխարենը՝ Չինաստան արտահանվող ոսկու չնչին ծավալն աճել է մինչև 8,6% ընդհանուր ծավալում, իսկ Ռուսաստան և Իտալիա ոսկու արտահանման չնչին ծավալը փոքր-ինչ ավելացել է։

Հիշեցնենք, որ "Զանգեզուրի պղնձամոլիբդենային կոմբինատ" ՓԲԸ - ն (Zangezur Copper Molybdenum Combine CJSC) (ԶՊՄԿ) Հայաստանի խոշորագույն հանքարդյունաբերական ընկերությունն է: Կոմբինատը շահագործում է Քաջարանի պղնձամոլիբդենային հանքավայրը։ Կոմբինատի հանքաքարով ապահովվածությունը կազմում է շուրջ 150 տարի ։ Կոմբինատը թողարկում է մոլիբդենի և պղնձի խտանյութեր։ Մոլիբդենի խտանյութը պարունակում է 50% մոլիբդեն, պղնձի խտանյութում պղնձի պարունակությունը 15% - ից ցածր չէ: Ձեռնարկության

արտադրության ծավալը կազմում է տարեկան մոտ 22 մլն տոննա հանքաքար։ ԶՊՄԿ-ի մասնաբաժինը մոլիբդենի համաշխարհային արտադրության մեջ կազմում է մոտ 3,8%:

Ձեռնարկությունը մեծապես կարեւորում է կայուն զարգացման հարցերը: Այն Հայաստանի միակ վերամշակող ընկերությունն է, որը գործում է միջազգային պրակտիկային համապատասխան ESG (բնապահպանություն, սոցիալական ծրագրեր, կորպորատիվ կառավարում) ծրագրի շրջանակներում: ԶՊՄԿ-ն կարևորում է ESG սկզբունքները և ձգտում է օրինակ դառնալ այլ ընկերությունների համար: Արդեն երրորդ տարին անընդմեջ ձեռնարկությունը հրապարակում է կայուն զարգացման վերաբերյալ իր տարեկան հաշվետվությունը և ձգտում է իրականացնել սեփական «կանաչ» էներգետիկ օրակարգ