Արմինֆո. Rating-Agentur Expert RA GmbH Եվրոպական ռեյթինգային գործակալությունը հաստատել է Հայաստանի վարկային ինքնիշխան պետական վարկանիշը /Կառավարության վարկունակության բավարար մակարդակ(SGC)/ «BB-» կարգում՝ ինչպես ազգային, այնպես էլ արտարժույթով: Վարկանիշի կանխատեսումը գնահատված է որպես կայուն, ինչը նշանակում է միջին հեռանկարային կտրվածքով վարկանիշի պահպանման բարձր հավանականություն: Այդ մասին ասված է RAEX-Europe-ի՝ ԱրմԻնֆո ստացված վարկանշային զեկույցում»
«Կայուն կանխատեսմամբ «BB-» կարգում Հայաստանի վարկանիշերի հաստատումը հիմնավորվում է նաև ուժեղ և կայուն բանկային հատվածով, հետևողական և կայուն տնտեսական աճով, դրամավարկային քաղաքականության արդյունավետությամբ և իշխանությունների կողմից բյուջետային կոնսոլիդացման միջոցների կատարելագործմամբ: Այնուամենայնիվ, Հայաստանի վարկունակությունը դեռևս սահմանափակված է դոլարացման բարձր մակարդակով, պետական պարտքի շեմի աճով և արտաքին պոտենցիալ ցնցումներին ենթարկվածության բարձր աստիճանով՝ հաշվի առնելով դրամական փոխանցումներից, ինչպես նաև ապրանքների ներմուծումից և արտահանումից երկրի էական կախվածությունը: Ավելին, չնայած մենք գտնում ենք, որ վերջերս տեղի ունեցած քաղաքական ցնցումները ազդեցություն չեն ունենա երկարաժամկետ վարկունակության վրա՝ դա կարող է վնասել ներդրողների վստահությանը և բացասական ազդեցություն ունենալ տնտեսության մեջ կատարվող ներդրումների վրա», -ասում է Rating-Agentur Expert RA GmbH գործակալության վարկանիշային մասնագետ Հեկտոր Ալվարեսը:
Ռեյթինգի վրա ազդող հիմնական գործոնները հետևյալն են.
Դրական գործոններ.
1. 2017 թվականին բյուջեի դեֆիցիտի և ՀՆԱ-ի հարաբերակցությունը կազմել է 4,8%՝ լինելով սպասված մակարդակից 1,5 կ.կ. բարձր՝ ռուսաստանյան ապահովված փոխառության օգտագործման պատճառով: Չնայած այդ գերազանցմանը՝ դեֆիցիտը դեռևս փոքրանում է 2016 թվականի հետ համեմատ, երբ այն կազմում էր ՀՆԱ-ի 5,6%-ը՝ բարելավելով կոնսոլիդացնող ջանքերը: Բյուջետային նոր մարտավարության կիրարկումը ապահովում է առաջխաղացումը և հաշվի առնելով այդ հանգամանքը՝ Rating-Agentur Expert RA GmbH փորձագետները սպասում են դեֆիցիտի նվազում 3% նշագծից ցածր:
2. Բանկային համակարգը բավականին հաստատուն է: Կապիտալացման մակարդակը նույնպես բավականին համաչափ է․ 2018թ մարտ ամսվա կապիտալի համարժեքության հարաբերակցությունը կազմել է 18,7% և պահպանում է կայունությունը: Բացի այդ, վարկային ընդհանուր պորտֆելում ժամկետանց վարկերի բաժինը կազմել է 5,4%՝ ֆիքսելով վերջին երկու տարվա ընթացքում շարունակվող կրճատում: Եվ, վերջապես, հստակ աճել է նաև եկամտաբերությունը, որի մասին վկայում է ROA-ի 1,4% աճը: Չնայած այն հանգամանքին, որ ՀՆԱ-ում բանկերի ակտիվների բաժինը անփոփոխ է մնացել՝ արձանագրվել է 2017 թվականին ՀՆԱ-ում վարկերի մասնաբաժնի մինչև 58,2% աճ։
3.Պետպարտքի կառուցվածքը մնում է կայուն, քանի որ այն գործակալության կողմից Հայաստանի վարկանիշի վերջին վերանայումից հետո գրեթե չի փոխվել: 2018 թ. մայիսի դրությամբ կարճաժամկետ պարտքը կազմել է ընդհանուր պարտքի 2,6%-ը, 13,8%-ն ունեցել է լողացող տոկոսադրույք, իսկ արտարժույթով արտահայտված պարտքը մնում էր 81,8%-ի մակարդակի վրա: Ընդ որում, պարտքի այդ մասը բարենպաստ պայմաններում է գտնվում:
4. Հայաստանի տնտեսությունը մնում էր կայուն: 2017 թվականին իրական ՀՆԱ-ն աճել է 7,5%-ով, և այդ ցուցանիշը գործակալության նախկինում սպասված շեմից էապես բարձր է: Զգալի աճը հիմնականում պայմանավորված է եղել արդյունաբերական հատվածի, առևտրային հատվածի, ծառայությունների բնագավառի և շինարարության ծավալների աճի տեմպերի առավել բարձր արագությամբ: Աճի խթանը տեղափոխվեց նաև 2018 թ. I եռամսյակ, սակայն գործակալության փորձագետները 2018 թվականին ակնկալում են արտադրության իրական ծավալների աճի ավելի ցածր արագություն:
5. Հայաստանի Կենտրոնական բանկի ֆունդամենտալ դրամավարկային քաղաքականությունը նպաստել է 2017 թվականին գնաճի չնչին արագացմանը 2,6% հունվար-դեկտեմբեր ժամանակաշրջանի համար, տարեկան 1%ի ներքո՝ 4% թիրախային շեմի դիմաց: Գործակալության փորձագետները գտնում են, որ նման սցենարի պահպանման դեպքում Կենտրոնական բանկի կողմից կարելի է սպասել վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքի իջեցում: Ընդհանուր առմամբ, գործակալությունը դրական է գնահատում բարձր վստահություն վայելող և փոխանցման բարելավված գործիքներ ունեցող դրամավարկային քաղաքականության արդյունավետությունը, քանի որ այն նպաստել է վարկային դրույքաչափերի իջեցմանը, որն իր հերթին հանգեցրել է ներդրումների սպառման աճին և կարգավորել գների մակարդակը:
Սահմանափակող գործոններ:
1. 2025 թվականին մարման ժամկետով 10Y կարգի ԱՄՆ պետարժեթղթերի և հայկական դոլարային բոնդերի միջև բաշխումն ընդունելի է 3,3%-ով;
2. Ոսկու/արժութային միջազգային պահուստները 2017 թ նոյեմբեր ամսից կտրուկ անկում են ապրում, սակայն դեռ մնում են բավարար մակարդակի վրա: 2018 մայիս ամսվա դրությամբ դրանք կազմում էին $2 միլիարդ, որը հավասար է պետական պարտքի 32,6%-ին, իսկ կարճաժամկետ պարտքը դրանք ծածկում են ավելի քան 11 անգամ;
3. Բնակչության մեկ շնչի հաշվով ՀՆԱ-ն 2017 թ. գնահատվում է $9.5 հազար, և այդ թիվը համարվում է չափավոր բարենպաստ՝ նավթի հետ չկապված և տարածաշրջանային առումով համանման երկրների համեմատությամբ (RNOD) /ինչպիսիք են՝ Վրաստանը, Ղրղըզստանն և Տաջիկստանը/;
4. Սպառողական գների մակարդակը Հայաստանում 2017 թվականին աճել է 2,6%-տոկոսով (2016թ դեկտեմբերի համեմատությամբ): Սակայն նվազեցման միտումը վերարտադրվել է 2018 թվականի II եռամսյակում, որի արդյունքում գնաճը հունիսին /2017 թ հունիսի համեմատությամբ/ կազմել է 0,9%;
5.Ակնկալվում է, որ ֆիսկալ/հարկային քաղաքականության որակն էապես կբարելավվի ֆինանսական կարգապահուըթյանը և պոտենցիալ անսպասելի ցնցումների կլանման նպատակով համակարգի ճկունության ավելացմանն ուղղված ֆիսկալ կառուցվածքի նորացման արդյունքում: Հարկային նոր օրենսգիրքը նույնպես պետք է պարունակի պետական ծախսերը և անհրաժեշտության դեպքում,նախատեսի պարտքի նվազեցում;
6. Երկրում ինստիտուցիոնալ զարգացումը մնում է ընդունելի, քանզի գոյություն ունեն գործարարության համար բարենպաստ պայմաններ՝ օրենքի չափավոր գերակայության և կառավարության թափանցիկության պայմանների ներքո: Սակայն կորուպցիան դեռևս մնում է տնտեսական աճի հիմնական արգելակը:
Բացասական գործոններ:
1. 2017 պետական պարտքը ավելացել է՝ հասնելով ՀՆԱ-ի 53,5%-ի և պետբյուջեի եկամուտների 252,2% տոկոսի, իսկ ընդհանուր պետպարտքը հասել է ՀՆԱ-ի 59%-ի: Այնուամենայնիվ, 2018 թ. մայիս ամսվա դրությամբ կառավարության և ընդհանուր պետպարտքը բացարձակ արտահայտմամբ նվազել է: Գործակալության փորձագետներն ակնկալում են, որ ՀՆԱ-ում Հայաստանի արտաքին պարտքը կմնա 55%-ոց շեմից ցածր մակարդակում:
2. Գործազրկության մակարդակը դեռևս բարձր է՝ 18,9% 2017 թվականին;
3. Հայաստանի ֆոնդային շուկան դեռևս զգալի թերզարգացած է: Շուկայական կապիտալացումը կազմել է ՀՆԱ-ի ընդամենը 2,56%-ը՝ ցուցաբերելով չնչին բարելավում վերջին վեց տարվա կտրվածքով;
4. Տնտեսության մեջ մրցունակությունը օլիգոպոլիաների առաջնորդության պայմաններում դեռևս ցածր է: Համաշխարհային տնտեսական ֆորումի մրցունակության համաշխարհային ռեյթինգում 138 երկրների շարքում Հայաստանը զբաղեցրել է 73-րդ տեղը, և տնտեսությունը զգալի չափով կախված է ներմուծումից:
Սթրեսային գործոններ:
1. Ֆինանսական դոլարացումը մնում է բարձր մակարդակի վրա, սակայն աստիճանաբար իջեցումը շարունակվում է. 2018 թ մայիսի դրությամբ արտարժույթով վարկերն ու դեպոզիտները հավասար են եղել վարկային և դեպոզիտային պորտֆելների ընդհանուր ծավալի համապատասխանաբար 60% և 53,2% տոկոսին /սթրեսի թույլ գործոն/;
2. Լեռնային Ղարաբաղի շուրջ Ադրբեջանի հետ հակամարտությունը մնում է չհանգուցալուծված, և էսկալացիան նույնպես դեռևս լատենտային ռիսկ է մնում /սթրեսի շատ թույլ գործոն/;
https://raexpert.eu/reports/Research_report_Armenia_20.07.2018.pdf
Նշենք, որ 2018 թ փետրվարին Rating-Agentur Expert RA GmbH-ն բարձրացրել է Հայաստանի ինքնիշխան պետական վարկանիշը (SGC) “B+” /Կառավարության վարկունակության չափավոր ցածր մակարդակ/ դիրքից մինչև “BB-” Կառավարության վարկունակության բավարար մակարդակ/ ինչպես ազգային, այնպես էլ արտարժույթով, դրա հետ մեկտեղ բարձրացնելով Հայաստանի վարկային միջավայրի վարկանիշը (CCE) “B” կարգից /երկրի վարկային միջավայրի չափավոր ցածր որակ/ մինչև “B+” /երկրի վարկային միջավայրի չափավոր ցածր որակ/ ՝ ազգային արժույթով և արտարժույթով։
Հայկական բանկերը. HSBC բանկի, Արդշինբանկի և պատժամիջոցների նոր միջավայրի պայմաններում բիզնեսի վարման մասին
Telcell-ը դուրս է գալիս ինստիտուցիոնալ զարգացման ուղի
Կառավարությունը հաստատել է Հայաստանի 2024-2040թթ. ժողովրդագրական ռազմավարությունը
«Հայաէրոնավիգացիա» ՓԲԸ-ն նոր գլխավոր տնօրեն ունի
Փորձագետ. Առաջիկա 2-3 տարում Հայաստանում անշարժ գույքի գները կբարձրանան
ՊԵԿ նախկին ղեկավար. Հայաստանում տնտեսությունն ու երկիրը փաստացի մրցում են, թե դրանցից որն ավելի արագ կփլուզվի