Չորեքշաբթի, 28 Սեպտեմբերի 2011 21:32
Ով ում ավելի շատ թափ կհաղորդի` շուկան վարկանիշին, թե վարկանիշը շուկային
ԱրմԻնֆո. Հայաստանում վարկանիշային բիզնեսի զարգացման հնարավորություններն այսօր ֆինանսական հանրությանն ու լրատվամիջոցների ներկայացուցիչներին է ներկայացրել ԱՄՆ-ի Միջազգային զարգացման գործակալությունը (USAID): Միջոցառմանը նախորդել է հայրենական կապիտալի շուկայի ուսումնասիրությունը, թողարկողների հնարավորությունները, զարգացման ներուժը, որի արդյունքներն էլ դարձել են քննարկման առարկան:
Հետազոտությունների ընթացքում USAID-ի միջազգային խորհրդատու Իլոնա Դմիտրիևան հանդիպել է ՀՀ կենտրոնական բանկի ներկայացուցիչների հետ, ի դեմս վիճակագրական վարչության փորձագետների ու վերլուծաբանների, որոնք մասնագիտանում են հայրենական ձեռնարկությունների վարկանիշների վրա, ինչպես նաև AmRating/ GlobalRating վարկանիշային գործակալության ղեկավարության և վերլուծական ծառայության հետ, որը մասնագիտանում է բանկերի վարկանիշների վրա: Այդ հանդիպումների արդյունքում որոշակի հետևություններ են արվել, ինչպես շուկայում առկա ներկայիս իրավիճակի շուրջ, այնպես էլ և շուկայի զարգացման զարգացման ներուժի և տեղական վարկանիշային գործակալությունների դերի կապակցությամբ
Ո±վ ում ավելի շատ թափ կհաղորդի` շուկա±ն վարկանիշին, թե± վարկանիշը շուկային: Այս հարցի շուրջ էլ ընթացել են քննարկումներ մասնակիցների շրջանում: Մի կողմից, շուկան պետք է հասնի զարգացման որոշակի փուլի, որն էլ կթելադրի վարկանիշի անհրաժեշտությունը, իսկ մյուս կողմից հատկապես վարկանիշի առկայությունն է, որ անհրաժեշտ պայմաններ է ստեղծում շուկայի զարգացման համար:
USAID կողմից կատարված աշխատանքը ինչ-որ ձևով պատկերել է տեղական վարկանիշային գործակալության նախնական մոդելը, որի սեփականատերերի ենթադրվող կազմը նախատեսում է միջազգային միջազգային վարկանիշային գործակալությունների, Կենտրոնական բանկի`որպես ժամանակավոր բաժնետիրոջ, և տեղական մինորիտար բաժնետիրոջ մասնակցությունը: Ընդ որում, վերջինիս հետ կապված կան սահմանափակումներ, քանի որ դա չի կարող լինել պոտենցիալ թողարկողի` շահերի հնարավոր բախման պատճառով, սակայն կարող է լինել տեղեկատվական գործակալությունը, աուդիտորական ընկերությունը, վարկային բյուրոն կամ տեղական կորպորացիաների հետ համագործակցող մասնավոր անձ: Բացի այդ, Ի.Դմիտրիևան ներկայացրերել է վարկանիշների ենթադրվող սանդղակը, զուգահեռ անցկացնելով հայկական և Fitch-ի սանդղակների միջև:
Ի.Դմիտրիևան մասնակիցներին ներկայացրել է պատճառները, որոնց հետևանքով թողարկողներին ու ներդրողների չի հետաքրքրում է արժեթղթերի հայկական շուկան: Այսպես, թողարկողին ձեռնտու չէ իր արժեթղթերը դուրս բերել շուկա, քանի որ բարձր պետական պարտատոմսերի եկամտաբերությամբ, մասնավորապես, այսօր 1 տարով կարճաժամկետ պարտատոմսերի եկամտաբերությունը կազմում է 9.2%, 5 տարով միջնաժամկետներինը` 13.1%, մանավանդ, որ կան ֆինանսավորման այլընտրանքային ավելի մատչելի աղբյուրներ, ինչպիսիք են, օրինակ, բանկային վարկերը: Ներդրողի անտարբերությունը արժեթղթերի հայկական շուկայի հանդեպ նորից ու նորից բախվում է պետական պարտատոմսերին, որոնք ցածր ռիսկային են և ավելի եկամտաբեր, ինչպես նաև ՀՀ դրամի արժեզրկման հնարավորությանը, ինչը տեղի ունեցավ 2009 թվականի մարտին: Պայմանները, որոնց համաձայն տեղական թողարկողները պատրաստ են վերադառնալ շուկա, հետևյալն են` որպեսզի պետպարտատոմսերի եկամտաբերությունը չանցնի տարեկան 9-10%-ից, ժամկետը`2-3 տարուց:
Խոսելով Հայաստանի արժեթղթերի շուկայի ներուժի մասին, Ի.Դմիտրիևան նկատել է, որ այդ զարգացումը հնարավոր կլինի, եթե լինեն նոր ինստիտուցիոնալ ներդրողներ, ի դեմս` կենսաթոշակային ֆոնդերի, որոնց ակտիվները, որոշ գնահատականներով, 2014 թվականին կհասնեն 80 մլն.դոլարի, իսկ դրանից հետո` տարեկան 100 մլն.դոլարի, ապահովագրական ընկերությունները, որոնք կուտակում են ԱՊՊԱ գծով պրեմիաները, որոնք 2011-ի առաջին կիսամյակի արդյունքներով կազմել են 14 մլն.դոլար, ինչպես նաև պարտադիր բժշկական ապահովագրությունից ստացված միջոցները: Ահա այս երկու ինստիտուցիոնալ ներդրողներն են, որոնք կձևավորեն վարկանիշային պարտքային գործիքների պահանջարկը:
Նշենք, որ այսօր Հայաստանում միջազգային վարկանիշային գործակալություններից վարկանիշի շնորհմամբ, հիմնականում բանկերին, հեռակա կարգով զբաղվում են Moody և Fitch կազմակերպությունները: AmRating-ը, որը Global Rating Group-ի անդամ է, հանդիպանում է այդ խմբի ազգային վարկանիշային գործակալությունը, որն ստեղծվել է 2005 թվականին և իրականացնում է բանկերի վարկանիշների շնորհում`եռամսյակային թարմացումներով: ՀՀ Կենտրոնական բանկը 2005 թվականից վարկանիշներ է շնորհում տեղական ձեռնարկություններին և կոնֆլիկտներից խուսափելու համար նույնպես շահագրգռված է երկրում վարկանիշային բիզնեսի զարգացմամբ:
Հայկական բանկերը. HSBC բանկի, Արդշինբանկի և պատժամիջոցների նոր միջավայրի պայմաններում բիզնեսի վարման մասին
Telcell-ը դուրս է գալիս ինստիտուցիոնալ զարգացման ուղի
Կառավարությունը հաստատել է Հայաստանի 2024-2040թթ. ժողովրդագրական ռազմավարությունը
«Հայաէրոնավիգացիա» ՓԲԸ-ն նոր գլխավոր տնօրեն ունի
Փորձագետ. Առաջիկա 2-3 տարում Հայաստանում անշարժ գույքի գները կբարձրանան
ՊԵԿ նախկին ղեկավար. Հայաստանում տնտեսությունն ու երկիրը փաստացի մրցում են, թե դրանցից որն ավելի արագ կփլուզվի