Փորձագետ. ՀՀ կառավարության ամենամեծ բացթողումը տնտեսության օգտագործումն է քաղաքական նպատակների իրականացման համար

Արմինֆո. ՀՀ կառավարության ամենամեծ բացթողումը տնտեսության օգտագործումն է քաղաքական նպատակների իրականացման համար: Մայիսի 16-ին կայացած մամուլի ասուլիսում նման կարծիք է հայտնել տնտեսագետ Վահագն Խաչատրյանը, հղում կատարելով բյուջեի կատարման բացասական միտումներին:

«Անցյալ տարի Հայաստանի բյուջեի դեֆիցիտը կազմեց ՀՆԱ-ի 3.5%-ը, մինչդեռ մեր երկրի նման տնտեսական մոդել ունեցող երկրներում այս ցուցանիշը չպետք է անցնի 3%-ից»,-նշել է նա, հավելելով, որ 2016 թվականի համար այն նախատեսված է 3.8%: Ըստ Վ.Խաչատրյանի, այս միտումը խոսում է ՀՀ տնտեսության առջև այսօր ծառացած մարտահրավերներին դիմակայելու կառավարության անկարողության մասին:

Ըստ Վ.Խաչատրյանի, 2014 թվականին Ռուսաստանի տնտեսությունն անկում ապրեց, կապված պատժամիջոցների, ինչպես նաև մետաղների գների նվազման հետ, ինչն անդրադարձավ նաև Հայաստանի տնտեսության վրա, որն արդեն ազդանշան էր բյուջետային ծախսերը սահմանափակելու անհրաժեշտության մասին: «Հստակ հիշում եմ այն եզրակացությունները, որոնք հնչեցվեցին 2014 թվականի ամփոփման ժամանակ: Մենք վերանայելու անհրաժեշտություն չունենք, մեր կանխատեսումներն իրականանում են: Եվ, ըստ բյուջետային ծրագրի, երբ տնտեսական աճը պետք է կազմեր 6%, միջազգային ֆինանսական կառույցները Հայաստանի ՀՆԱ աճը կանխատեսեցին 1.9-2%, մինչդեռ վիճակագրական տվյալներն արձանագրեցին 3% աճ»,-հիշեցրել է Վ.Խաչատրյանը, ակնարկելով, որ դա չի համապատասխանում իրականությանը:

Փորձագետն անդրադարձել է նաև պետական պարտքի վիճակագրությանը, որը հրապարակել էր ֆինանսների նախարարությունը: Նրա խոսքով, ապրիլի 3-ին Հայաստանի պարտքը կազմել է 5.5 մլրդ.դոլար կամ ՀՆԱ-ի 50%-ը: «Եթե վերադառնանք ՀԲ կանխատեսմանը, ապա պետական պարտքի նման ծավալ է ակնկալվում նաև 2018 թվականին»,-նկատել է նա: Այս համատեքստում փորձագետը նշել է, որ Հայաստանի պետական պարտքն ունի աճի միտում: «Երկու օր առաջ խորհրդարանում քննարկվում էր 100 մլն.դոլարի համաձայնագիրը: Այդ գումարին կավելանա նաև ՀԲ-ի 35 մլն.դոլարի վարկը, որը կուղղվի ՀԱԷԿ-ի և ՋԷԿ օժանդակությանը: Ներգրաված չեն նաև Հյուսիս-Հարավ ավտոմայրուղու կառուցման ծախսերը, ինչպես նաև, տեղին է նշել պետական պարտքի սպասարկմանն ուղղվող 350-360 մլն.դոլարի մասին»,-նշել է նա, միաժամանակ հավելելով, որ Հայաստանի ներքին պարտքն արդեն հասել է 793 մլն.դոլարի: Արդյունքում, ըստ Խաչատրյանի, նախկինում տեղի ունեցած բացթողումների հետևանքով ՀՀ կառավարությունը չկաևողացավ լուծել երկրի տնտեսության առջև ծառացած խնդիրները: «Անգործությունը երկիրը հասցրեց այսօրվա իրավիճակին»,-եզրափակել է փորձագետը:

Ըստ ՀՀ Ազգային վիճակագրական ծառայության տվյալների, Հայաստանի 2015 թվականի բյուջեն կատարվել է 231.2 մլրդ դրամի դեֆիցիտով, տարեկան կտրվածքով խորանալով 2.5 անգամ, իսկ մինչ այդ, 2014-ին խորացել էր 9 անգամ: Մասնավորապես, բյուջեի եկամուտներն աճել են ընդամենը 0.9%, իսկ ծախսերը`12.2%: 2014-ին բյուջեն կատարվել է 91,7 մլրդ դրամ դեֆիցիտով, 2013-ի 10,2 մլրդ դրամի համեմատ: Մասնավորապես, 2014-ին եկամուտներն աճել են 6,6%, իսկ ծախսերը`14,1%: 2016 թվականի առաջին եռամսյակում բյուջեի դեֆիցիտը կազմել է 38 մլրդ դրամ ($ 79 մլն), տարեկան կտրվածքով աճելով 75%, նախորդ տարվա կտրուկ`վեցակի աճի փոխարեն: Մասնավորապես, Հայաստանի պետական ​​բյուջեի եկամուտները 2016-ի առաջին եռամսյակում 2015-ի նույն ժամանակահատվածի համեմատ դինամիկան 3% աճից փոխարինվեց 1.2% անկումով, ինչի արդյունքում ծախսերը 10.3%-ից նվազեցին մինչև 5%:

Ըստ ՀՀ ֆինանսների նախարարության նախնական տվյալների, որոնք ԱրմԻնֆո-ին են տրամադրվել ՀՀ Ազգային վիճակագրական ծառայությունից, 2016-ի ապրիլի 1-ին Հայստանի պետական ​​պարտքն աճել է 13%, միայն առաջին եռամսյակում`2.3%, մինչև 5.2 մլրդ.դոլար: Դրա կառուցվածքում արտաքին պարտքը կազմել է 85%, իսկ ներքին պարտքը` 15%: Արտաքին պարտքը տարեկան կտրվածքով աճել է 12.3%, միայն առաջին եռամսյակում`2.1% (նախորդ տարվա 2.8% աճի և 2014-ի 0,9% աճի համեմատ), կազմելով  4.4 մլրդ.դոլար: Ներքին պետպարտքը կազմել է 380.4 մլրդ դրամ կամ 790,4 մլն.դոլար, տարեկան աճը`13,6%, իսկ միայն առաջին եռամսյակում`3,8%: Արտաքին պարտքի կառուցվածքում կառավարության մասնաբաժինը կազմել է 89% կամ 3.9 մլրդ.դոլար, իսկ մնացած 11% -ը կամ 487,9 մլն.դոլարը կազմել է Կենտրոնական բանկի մասնաբաժինը:  Ավելին, կառավարության արտաքին պարտքն ամեն ամիս ավելանում է, փետրվար-մարտին`0.5% -ից մինչև 1.4%, առաջին եռամսյակում ընդհանուր առմամբ աճելով 2% (2015-ին` 3,6% աճ), և գրեթե համանման միտում է արձանագրվել նաև Կենտրոնական բանկի արտաքին պարտքի գծով, որը փետրվարին և մարտին արագացրել է աճը`0.5% -ից մինչև 1.7%, իսկ ընդհանուր առմամբ եռամսյակում ավելացել է 2,4% (2015-ին` 3% անկում):  Տարեկան կտրվածքով կառավարության արտաքին պարտքն ավելացել է 12,1%, իսկ Կենտրոնական բանկի պարտքը` 13,3%: