Երեթշաբթի, 30 Օգոստոսի 2016 19:38

Արմինֆո. Հայաստանի բանկերի կեսի մոտ NPL-ներ վարկային պորտֆելներում հատել են կրիտիկական սահմանի առավելագույն շեմը, անցնելով 16%-ից, միջազգային կրիտիկակական 10-15% ​​միջակայքի համեմատ: Իսկ դրանց շարքում կան երկրի տնտեսության խոշոր կրեդիտորներ:

Ըստ ԱրմԻնֆո գործակալության կազմած` Հայաստանի Բանկերի Ֆինանսական Վարկանիշի, բանկերի ընդհանուր վարկային պորտֆելում NPL-ը 2016 թվականի հուլիսի 1-ի դրությամբ հասել է 13,2% -ի, նախորդ տարվա 10.5% -ի և եռամյա վաղեմության` 6,6%-ի համեմատ: Բանկերի ընդհանուր ակտիվներում NPL մասնաբաժինը հուլիսի 1-ին հասել է 9%-ի,  նախորդ տարվա 7,3% -ի և երեք տարի առաջվա` 4,5%-ի փոխարեն:

 

Ժամկետանց վարկերի բացարձակ արժեքը տարեկան կտրվածքով աճել է 37%, մինչև 310.3 մլրդ դրամ, 2015-ի I կիսամյակի 52% -ի փոխարեն: Աճի դանդաղումն ապահովել է հաշվեկշիռներից խոշոր ծավալների ժամկետանց վարկերի դուրս գրման միջոցով: Օրինակ, եթե երեք տարի առաջ NPL-ը վարկային պորտֆելի 15% -ը գերազանցում էր միայն երկու բանկերի մոտ, ապա 2016 թվականի I կիսամյակում այդ թիվը հասավ 10-ի:

 

NPL-ի կառուցվածքում 67%-ը բաժին է ընկել կասկածելի և անհուսալի վարկերին, ընդ որում, միայն վերջինները գերազանցել են 47%-ը բացարձակ արժեքի զգալի աճի հետևանքով: Իսկ անհուսալի վարկերի ավելի քան 76%-ը կուտակվել է հինգ բանկերի մոտ:

 

Ռիսկային վարկերի շարքում տարեկան անկում է արձանագրվել միայն վերահսկվող խմբում`34.3% (նախորդ տարվա աճը`42.1%), ինչին զուգահեռ 52.9%-ով ավելացան ոչ ստանդարտ վարկերը (նախորդ տարվա աճը`6,6%), կասկածելի վարիերը`6% (նախորդ տարվա աճը` 83,6%), իսկ անհույս վարկերն, ընդհանրապես, 2,2 անգամ ցատկեցին վեր (նախորդ տարվա աճը`2,3): Այս ֆոնին ստանդարտ վարկերը ցուցադրեցին ընդամենը 5,6%  տարեկան աճ, դանդաղելով նախորդ տարվա 12,2% աճից: Եռամյա կտրվածքով NPL-ը բացարձակ մեծությամբ աճեց 5.7 անգամ, կասկածելի վարկերը - 2.7 անգամ, ոչ ստանդարտ վարկերը - 3.5 անգամ, իսկ վերահսկվող վարկերը`ընդամենը 10%, ինչի ֆոնին ստանդարտ վարկերի 26,4% աճն ուներ շատ համեստ տեսք:

 

Տնտեսության ոլորտներից անհույս վարկերի զգալի ծավալ է կուտակվել առևտրի ոլորտում - 21%, արդյունաբերության ոլորտում - 17%, գյուղատնտեսական ոլորտում - 16%, շինարարությունում և ծառայությունների ոլորտում - 4-8%: Սպառողական պորտֆելում վատ վարկերը կազմում էն 20%, ընդ որում, դրանց հինգերորդ մասը կազմում է հիփոթեքը: Անհույս վարկերն արդյունաբերական հատվածում բացարձակ առումով մեկ տարում աճել են 26%, գյուղատնտեսության ոլորտում`6 անգամ, առևտրի ոլորտում`ավելի քան 3 անգամ, շինարարության ոլորտում`31%, ծառայությունների և հանրային սննդի ոլորտներում` ավելի քան 2 անգամ, սպառողական վարկավորման ծավալներում`2.2 անգամ, իսկ հիփոթեքում`գրեթե 2 անգամ: Անհույս վարկերի եռամյա վատթարացումն ավելի մտահոգիչ է, մասնավորապես, արդյունաբերության ոլորտում աճը կազմել է 5 անգամ, գյուղատնտեսական ոլորտում - 9 անգամ, առևտրի ոլորտում - ավելի քան 5 անգամ, շինարարության ոլորտում - 10 անգամ, սպասարկման և հասարակական սննդի ոլորտներում - 7 անգամ, սպառողական վարկավորումում - 5 անգամ, այդ թվում` հիփոթեքում - 3 անգամ:

 

Ըստ ԱրմԻնֆո գործակալության Ֆինանսական տեղեկատվության և վերլուիծությունների ծառայության փորձագետների, ստեղծված իրավիճակը հիմնականում պայմանավորված է վերջին հինգ տարիներին տնտեսական ակտիվության դանդաղումով`7,8% -ից մինչև 4,7% (I կիսամյակ): Ընդ որում, արդյունաբերական արտադրանքի աճը հինգ տարում դանդաղել է 13% -ից մինչև 8.9%, գյուղատնտեսության համախառն արտադրանքի աճը`8.1% -ից մինչև 3.3%, ծառայություններինը` 12% -ից մինչև 8.3%, առևտրի աճը`2, 4% աճից մինչև 0.3% անկում, էներգետիկ համալիրում`9.1% աճից մինչև 4.9% անկում, շինարարությունում` 6,7% -ից մինչև 7,8%: Այս ֆոնին արտահանումն արագացրել է աճի տեմպերը` 13.5% -ից մինչև 16.7%, իսկ ներմուծումը` 6.7% աճից մինչև 3.7% անկում, ինչը Հայաստանի արտաքին առևտրի շրջանառության աճը դանդաղեցրել է`8.3 %-ից մինչև 2.7%: Մեկ տարի առաջ, 2015 թվականի I կիսամյակում արդյունաբերական արտադրությունը և ծառայությունների ոլորտն արձանագրեցին ավելի համեստ աճ`5,1% և 3,3%, իսկ գյուղատնտեսության ոլորտը, հակառակը`աճի տեմպերն արագացրեց մինչև 14,5%, շինարարության ոլորտն ու էներգետիկ համալիրը դրական միջակայքում էին` համապատասխանաբար 0, 6% և 1.5%, առևտրի ոլորտում անկումը կազմեց 5.1%, և այս ֆոնի վրա արտահանումը և ներմուծումը ցուցադրեցին վայրընթաց միտում`համապատասխանաբար կազմելով 1.3% և 27.2%:  Հանքարդյունաբերությունը տարեկան կտրվածքով կտրում փոխեց աճի տեմպերը` 34,8% -ից մինչև 18,8%, վերամշակող արդյունաբերությունը`2.1% անկումից մինչև 5.1% աճ, մետաղագործական ոլորտը`17% աճից մինչև 15% անկում, տեքստիլ արդյունաբերությունը`16.1% աճից մինչև 6.4% անկում, իսկ քիմիական արդյունաբերությունը 18% աճից մինչև 47.7% աճ:

 

Արդյունաբերության վարկավորման ծավալների տարեկան աճն արագացել է 9%-ից մինչև 14%, գյուղատնտեսության ոլորտում 27% աճը փոխարինվել է 2% անկումով, շինարարության ոլորտում`8% աճից մինչև 0.2% անկում, առևտրի ոլորտում`12% աճից մինչև 1% անկում, ծառայողների և հասարակական սննդի ոլորտներում`63% աճից մինչև 8%, սպառողական վարկավորման ծավալներում աճը դանդաղել է` 8% -ից մինչև 6%, իսկ միայն հիփոթեքի գծով` 16.3% -ից մինչև 6.5%: ՓՄՁ վարկավորման ծավալը տարեկան կտրվածքով աճել է 12%, նախորդ տարվա 1,2%-ի համեմատ, բայց եռամսյակային անկումը, չնայած մի փոքր դանդաղման, դեռևս պահպանվում է:

 

Ըստ ԱրմԻնֆո գործակալության` Հայաստանի Բանկերի Ֆինանսական Վարկանիշի, Հայաստանի բանկային համակարգի ակտիվները 2016-ի հուլիսի 1-ին կազմել են 3,5 տրլն դրամ, տարեկան աճի դանդաղումը`12.2% -ից մինչև 9.1%: Դրա կառուցվածքոում վարկային ներդրումները կազմել են 67.6% (2.4 մլրդ դրամ), նախորդ տարվա 65.9% -ի փոխարեն: Բացարձակ առումով վարկային պորտֆելն աճել է 12,3% (նախորդ տարվա աճը`12%), ինչը հիմնականում ապահովել է տնտեսության ակտիվ վարկավորման շնորհիվ (տարեկան աճը`12%), ինչպես նաև մանրածախ վարկավորման աճի 11% -ից մինչև 4% դանդքաղմանը զուգահեռ: 2016 թվականի առաջին կեսը բանկային համակարգը եզրափակել է 12.4 մլրդ դրամ շահույթով, տարեկան աճը`58,7%, նախորդ տարվա 55,6% անկման փոխարեն: Ընդ որում, շահույթի մոտ 56% -ն ապահովվել է արտարժույթով գործարքների հաշվին: Վարկավորումից ստացված եկամուտն աճել է տարեկան կտրվածքով`4%, իսկ ավանդների գծով ծախսերն աճել են 19% ծախսերի, բայց շատ արագ տեմպերով էին աճում եկամուտները միջբանկային վարկավորումից և նոստրո հաշիվներից`51.3%:

 

Նշենք նաև, որ այսօր Հայաստանում գործում են 19 բանկեր, և նրանցից ընդամենը յոթն է կատարել ընդհանուր կապիտալի հետ կապված նորմատիվը, որը 2017 թվականից պետք է կազմի առնվազն 30 մլրդ. դրամ, ներկայիս 5 մլրդ դրամի փոխարեն: 2016 թվականի հուլիսի 1-ին բանկային համակարգի ընդհանուր կապիտալը կազմել է 582.6 մլրդ դրամ, տարեկան աճը`19,4%, կանոնադրական կապիտալի` 28% աճի (մինչև 368.6 մլրդ դրամ) և կուտակված շահույթի 3.5% անկման հաշվին (մինչև 152,5 մլրդ դրամ): Տարեկան կտրվածքով կապիտալացվել է 9 բանկ, այդ թվում`Ինեկոբանկը, Հայէկոնոմբանկը, ՊրոԿրեդիտ Բանկի և ԲՏԱ Բանկի հետ միավորման շնորհիվ: Չնայած մնացած 12 բանկերից ոչ մեկը դեռ չի հայտարարել միաձուլման մասին, ինչը թելադրված է կապիտալի նորմատիվի կատարումով, բանկերի միավորումը կշարունակվի, ընդ որում, հատուկ սրությամբ է այս հարցը դրված կապիտալի ամենափոքր ծավալներ ունեցող 5 բանկերի առջև: