Փորձագետ. Գործազրկության մակարդակը Հայաստանում հասել է 30 տոկոսի

Արմինֆո. Գործազրկությունը Հայաստանում շարունակում է աճել անբարենպաստ գործարար միջավայրի և սոցիալ-տնտեսական իրավիճակի պատճառով: Ընդ որում, բնակչության արտահոսքը երկրից աղետալի ձևով աճում է: Այս մասին ԱրմԻնֆո գործակալության թղթակցի հետ զրույցում հայտարարել է «Տանժեր» կադրային ընկերության տնօրեն Նանա Հերունին:

«Արտահոսքը պայմանավորված է քաղաքական, տնտեսական և հոգեբանական պատճառներով: Հայերից հայկական հողերի ամայնացմանն ուղղված մեր պետության աջակցող քաղաքականությանը բացահայտորեն օժանդակում են արտասահմանյան պետոթյունները, մասնավորապես, Ռուսաստանը և ԱՄՆ, ներգրավելով հայության  տաղանդավոր և ձեռներեց ներկայացուցիչներին»,-նշել է նա: Նրա խոսքով, ամեն տարի ռուսաստանյան բուհերում անվճար կրթություն և կրթաթոշակներ են տրամադրվում հարյուրավոր հայ ուսանողների, իսկ, օրինակ, ԱՄՆ-ն 2014 թվականից Հայաստանի քաղաքացիներին տրամադրել է 2000 «գրին-քարտ», մինչդեռ վրացիներին տրամադրվում է երկու անգամ պակաս, իսկ ադրբեջանցիներին` 4 անգամ պակաս քարտեր:

«Մարդիկ մեր երկրում հաճախ են բախվում սեփական բիզնեսը բացելու պրոբլեմին, ինչի պատճառը տնտեսության որոշ հատվածների մենաշնորհայնացումն է, անհավասար մրցակցությունը, կոռուպցիան, ինչը հայ գործարարներին ստիպում է արտադրոթյուն բացել, օրինակ, Վրաստանում, որտեղ բիզնեսի մեկնարկը խրախուսվում է, և ստեղծված են համապատասխան պայմաներ»,-նշել է Ն.Հերունին: «Իսկ շարքային աշխատողներըն աշխատանք փնտրելու նպատակով մեկնում են այլ երկրներ, մասնավորապես, Ռուսաստան, ինչի արդյունքում քանդվում են բազմաթիվ հայկական օջախներ»,-հավելել է նա: Փորձագետը նշել է, որ Հայաստանից տարեկան միջին հաշվով մեկնում է 30-50 հազար մարդ, իսկ ՀՀ միգրացիոն ծառայության տվյալներով, մեկնողների տարեկան ցուցանիշը կազմում է 60-70 հազար մարդ, իսկ սեզոնի ընթացքում` մոտ 100 հազար մարդ: Որպես կանոն, դրանցից կեսը վերադառնում է:

Նա նշել է նաև 20-25 տարի առաջ մեկնածների մասին, որոնցից շատերը կուզենային վերադառնալ, որպեսզի հիմնավորվեն և բիզնես սկսեն: Բայց իրավական, և մասնավորապես, հարկային դաշտը դրան չի նպաստում, այլ հակառակը, տարեցտարի խստանում է: «Ստեղծվում է տպավորություն, որ այսօր փորձում են դուրս մղել նաև մնացած գործարարներին»,-ընդգծել է նա: Հերունին նշել է նաև սիրիահայերի մասին, որոնք բախվեցին բազմաթիվ ֆինանսական և սոցիալական պրոբլեմների, և, «պետք չգալով պատմական հայրենիքին», ստիպված էին իրենց բախտը որոնել այլ վայրերում: «Իշխանություններն այդ մարդկանց օգնելու փոխարեն սկսեցին խոչընդոտել: Կառավարոթյունը բացահայտորեն օժանդակում է միգրացիան, համարելով դա դրական երևույթ և դրանում ոչ մի վտանգ չի տեսնում»,-նշել է նա: Ըստ փորձագետի, պետությունը տնտեսության աշխուժացման ամենաարդյունավետ ձևը համարում է ՌԴ-ից տրանսֆերտներ ներհոսքը, ինչը հնարավոր է միայն բնակչության արտահոսքի դեպքում: «Այդ հանցագործ քաղաքականությունը բազմաթիվ առումներով կարող է ճակատագրական լինել հայ ժողովրդի համար»,-ասել է Հերունին:

Մասնավորապես, փորձագետը նշել է, որ գործազրկության իրական մակարդակը Հայաստանում կազմում է մոտ 30% (միջազգային կազմակերպությունների տվյալներով), բայց հանրապետության վիճակագրական տվյալներն արձանագրում են`18%: «Դա սխալ և ծիծաղելի թիվ է, քանի որ հիմնված է զբաղվածության պետական ծառայությանը դիմած քաղաքացիների դիմումների հիման վրա: Դրանց միայն չնչին մասն է գրանցվում»,-նշել է Հերունին: Նրա խոսքով, այդ ծառայությունը վատ չի կահավորված և ունի բավարար ֆինանսավորում, և կարող էր լինել ավելի ակտիվ: «Հայտնի է, որ կոշտ գործազրկության պայմաններում մրցակցությունից հաճախ դուրս են մնում տարեցները: Անհրաժեշտ է ստեղծել գործատուների խրախուսման պետական ծրագիր, եթե աշխատանքի են վերցնում որոշակի տարիք ունեցող անձանց: Տարեցների նկատմամբ հոգատարոթյունը ոչ թե մասնավոր հատվածի, այլ պետության ֆունկցիան է»,-ընդգծել է նա:

Ծրագրերը, որոնց շրջանակներում նախատեսվում է զբաղվածության մասնավոր գործակալությունների մասնակցությունը, նրա կարծիքով, չեն կարող հետաքրքրել մասնավոր հատվածին: Սակայն, չնայած դրան, մեկ տարի առաջ «Տանժերը» հաջողությամբ իրականացրեց սիրիացիների աշխատանքի տեղավորման ծրագիր, ՄԱԿ-ի ֆինանսավորմամբ և զբաղվածության պետական ծառայության միջնորդությամբ: Միևնույն ժամանակ, ընկերությունը հաջողությամբ է համագործակցում նաև մյուս հասարական կազմակերպությունների հետ, մասնավորապես, OFFI (Իմիգրացիայի և ինտեգրացիայի ֆրանսիական գրասենյակ), թրենինգներ կազմակերպելով տարբեր հայրենադարձների համար, որոնք ուզում էին արժանապատիվ աշխատանք գտնել Հայաստանում և սկսել բիզնես: Ընկերությունը մասնակցել է նաև «Բարձր պրոֆեսիոնալ որակավորում ունեցող հայրենակիցների ժամանակավոր վերադարձ» ծրագրին, որը ֆինանսավորվում է Հոլանդիայի արտաքին կապերի նախարարության կողմից: Բացի այդ, այսօր Տրանժերն աշխատում է Հայաստանի բազմաթիվ բուհերի հետ, համագործակցելով կարիերայի կենտրոնների և շրջանավարտների հետ:

Վերադառնալով ընկերության գործունեությանը, Հերունին տեղեկացրել է, որ 2016 թվականին աշխատանք փնտրողների դիմումների թիվը 2015 թվականի համեմատ նվազել է 10.7%, իսկ գործատուների թիվը`33%: Նա նշել է նաև, որ կառավարոթյունը մտադիր է վավերացնել եվրոպական թիվ 181 Կոնվենցիան (որի համաձայն, մասնավոր Գործակալություններն աշխատողից ուղղակի կամ անուղղակի ճանապարհով, ամբողջովին կամ մասնակիորեն, ոչ մի հոնորար չպետք է գանձեն.-Խմբ.), ինչը կբերի աշխատանքի տեղավորման բազմաթիվ գործակալոթյունների փակմանը, կամ էլ` մասնավոր ընկերությունները կսկսեն գործել «ստվերում», գտնում է փորձագետը: «Սա երիտասարդ ոլորտ է, նոր է ծնվում Հայաստանում, և դեռ չամրացած մասնավոր հատվածին չի կարելի հարվածել օրենսդրական ակտերով: Չի կարելի վերցնել ծաղկող եվրոպական երկրների օրենքը և ուժով կիրառել Հայաստանում, քանի որ այստեղի շուկան ունի իր յուրահատկությունը: Շուկան պետք է պատրաստ լինի դրան: Բայց Եվրոպան ստիպում է, իսկ մեր կառավարությունը կուրորեն ներդրում»,-ընդգծել է նա: «Մենք այսօր ռեկրուտինգից բացի տրամադրում ենք նաև այլ ծառայություններ, մասնավորապես, աութսորսինգի, աութսթաֆինգի և ռեկրուտմենտի հետ կապ ունեցող այլ ծառայություններ, ինչը թույլ է տալիս անգամ եվրոպական կոնվենցիայի վավերացման պայմաններոյմ մնալ շուկայում, բայց մյուս ընկերությունների առումով ոչ մի վստահություն չունեմ»,-նկատել է նա: Փորձագետը բերել է նաև ՀՀ գործատուների միության տվյալները, որոնց համաձայն, 2016 թվականին Հայաստանում ամեն ամիս փակվել է 800-100 միկրոբիզնես:

Խոսելով աշխատանքի ազգային շուկայի հետագա իրավիճակի մասին, փորձագետը ոչ մի դրական կանխատեսում չի արել: «Գյուղերի տները փակվում են, բոլորը մեկնում են Ռուսաստան: Չեմ կարող կանխատեսել բարելավում: Այս տարի ընտրություններ են. եթե իշխանության գան այնպիսի մարդիկ, որոնք շատ է անհանգաստացնում Հայաստանի ճակատագիրը, այն ժամանակ, միգուցե, ինչ-որ բան փոխվի: Իսկ եթե ոչ, ապա իրավիճակը գնալով ավելի կվատթարանա»,-ասել է մասնագետը:

Նշենք, որ «Տանժեր» կադրային ընկերությունը Հայաստանի շուկայում գործում է 2001 թվականից և զբաղվում է կառավարման միջին և բարձր օղակների մասնագետների, տնտեսության բոլոր ոլորտների պրոֆեսիոնալ կադրերի ընտրությամբ, մասնագիտանում է նաև Հայաստանում արտասահմանյան ընկերությունների ներկայացուցիչների ընտրությամբ, մատուցելով նաև աութսորսինգային, աութսթաֆինգային, լիզինգային, աութպլեյսմենթի և այլ ծառայություններ:

Ըստ ՀՀ կենտրոնական բանկի կանխատեսման, գործազրկության մակարդակը Հայաստանում 2017 թ. կկազմի 18.5%, 2018-2019 թվականներին ամեն տարի նվազելով 0,3-0,4 տոկոսային կետով`մինչև 18-18,2, 17,6-18%: Մինչդեռ, Կբ նախորդ, նոյեմբերի կանխատեսումով գործազրկության մակարդակը կանխատեսվում էր 18.3%: Թարմացված (փետրվարի) կանխատեսումը պարունակվում է ՀՀ ԿԲ 2017 թվականի առաջին եռամսյակի  Դրամավարկային քաղաքականության ծրագրում, որտեղ նշվում է, որ 2016 թվականին նկատվող աշխատուժի թույլ է պահանջարկը ցածր տնտեսական ակտիվության արդյունք է, բայց կանխատեսվող հորիզոնում աստիճանաբար կվերականգնվի, կապված տնտեսական աճի արագացման հետ: Ըստ ծրագրի, 2016-ին գրանցված աշխատուժի նկատամբ թույլ  պահանջարկը կարող է մասնակիորեն փոխհատուցվել է շաբաթական միջին աշխատանքային ժամերի աճով:

Նշենք նաև, որ 2015 թ. գործազրկության մակարդակը երկրում, ըստ պաշտոնական վիճակագրական տվյալների, կազմել է 18.5%, 2014 թ. - 17.6%, իսկ 2013 թ - 16.2%: 2016 թվականի առաջին 9 ամիսների ընթացքում գործազրկության մակարդակը, ըստ վիճակագրության, առաջին եռամսյակի 18.2%-ից երկրորդ եռամսյակում աճել է մինչև  18,4%, երրորդ եռամսյակում վերադառնալով 18,1% ցուցանիշին: