Հայաստանը շատ հարմար է «Ռոսատոմի» մշակած կոնտեյներային փոքր ՀԷԿ-երի տեղադրման համար

Արմինֆո. Հայաստանում սկսվում է այլընտրանքային էներգետիկայի, այդ թվում փոքր հիդրոէներգետիկայի զարգացման հերթական փուլը: Նախատեսվում է, մասնավորապես, կառուցել ավելի քան 30 օբյեկտ: Միևնույն ժամանակ, երկրի համար արդիական են փոքր ՀԷԿ-երի կառուցման այս կամ այն տեխնոլոգիայի կիրառմանն առնչվող հարցերը: Այն մասին, թե Ռուսաստանի «Ռոսատոմ» պետական կորպորացիան ինչ կարող է առաջարկել Հայաստանին, ԱրմԻնֆո-ի տնտեսական մեկնաբան Ալեքսանդր Ավանեսովին պատմել է «Ռոսատոմ Արևելյան Եվրոպա» ՍՊԸ փոխտնօրեն Վլալդիմիր Գոռնը: 

«Ռոսատոմ Արևելյան Եվրոպա» ՍՊԸ պատասխանատու է տարածաշրջանում «Ռոսատոմ» պետական կորպորացիայի ձեռնարկությունների ապրանքների և ծառայությունների առաջ մղման համար: Վլադիմիր Իլյիչ, ինչու՟ է «Ռոսատոմն» սկսել զբաղվել փոքր ՀԷԿ-երի մշակմամբ և  առաջ մղմամբ:

Բանն այն է, որ «Ռոսատոմը» զբաղվում է ոչ միայն միջուկային էներգետիկայի, այլև մյուս էներգետիկ ուղղությունների զարգացմամբ, այդ թվում` հիդրո- և հողմաէներգետիկայով: Այլ կերպ ասած` խոսքը վերաբերում է անածխածին էներգետիկայի տարբեր տեսակներին: Մի շարք գործոնների բերումով մենք կարծում ենք, որ փոքր հիդրոէներգետիկան հաստատուն զարգացման հեռանկարային ուղղություն է: Փոքր ՀԷԿ-երն արտադրում է հունգարական  Ganz EEG Kft. ձեռնարկությունը, որը ներառված է «Ռոսատոմ» պետական կորպորացիայի մեքենաշինական դիվիզիոնում: Ganz EEG Kft. ձևավորվել է 2008 թվականին և շարունակում է լեգենդար Ganz գործարանի գործունեությունը, որը դեռ 1866 թվականին թողարկել է հիդրոէներգետիկայի համար առաջին տուրբինը, իսկ արդեն 1881 թվականին արտահանել է առաջին արտադրանքը: Ի դեպ` Նիագարայի ջրվեժի էլկտրակայանի հայեցակարգը նույնպե մշակվել է Ganz գործարանում: Այսօր նույնպես Ganz EEG Kft. Գործարանը արտադրում է ատոմակայանների համար պոմպեր: Ուստի մենք համոզված ենք, որ մեր փոքր ՀԷԿ-երը բարձրակարգ մասնագետների ձեռքերում են:

Ի՟նչ կարող է առաջարկել «Ռոսատոմը» Հայաստանում գիդրոէներգետիկայի զարգացման ծրագրի հաջող իրագործման համար:

Մենք ունենք տարբերակներ: Դա կարող է լինել ավանդական ՀԷԿ-երի համար սարքավորում (տուբիններ, գեներատորներ, կառավարման համակարգեր, նաև հիշատակածս կոնտեյներային փոքր ՀԷԿ-երը: Այդպիսի կայանը կարող է բավարարել էլեկտրաէներգիայի նկատմամբ բնակչության և արդյունաբերության պահանջմունքն այն շրջաններում, որտեղ բացակայում է կենտրոնական էլեկտրամատակարարումը, կարող է նաև ծառայել որպես այլընտրանք էլեկտրաէներգիայի ոչ խնայողական և ոչ էկոլոգիական աղբյուրների օգտագործմանը: Կայանն իրենից ներկայացնում է տուրբին և օժանդակ սարքավորման համակազմ, որոնք տեղավորվում են երկու ստանդարտ կոնտեյներներում: Փոքր ՀԷԿ հաջող աշխատանքի պայմաններից մեկը լեռնային գետերի առկայությունն է, որոնք ի զորու են ապահովել ջրի բավարար ճնշում. շուրջ 60 մ անկում` վայրկյանում 1 խմ ծավալով: Հայաստանի լանդշաֆտը թույլ է տալիս արդյունավետ կիրառել նման սարքավորումը: Կոնտեյներային փոքր ՀԷԿ-ն ունի մի շարք առավելություններ ավանդական փորք ՀԷԿ-ի նկատմամբ, այդ թվում` շինարարամոնտաժային աշխատանքների ծախսերի էական կրճատումը (2-2,5 անգամ), ինչը թույլ է տալիս տնտեսել նախագծի արժեքի մինչև 30%-ը և, որպես հետևանք, ազդել արատդրվող էլեկտրաէներգիայի ինքնարժեքի նվազման վրա: Վերջերս հանդիպումներ ենք անցկացրել ձեր հանրապետության ներկայացուցիչների հետ Թբիլիսիում հիդրոէներգետիկայի կոնգրեսում:

Պատմեք, խնդրեմ, փոքր ՀԷԿ առավելությունների մասին:

Ինչպես արդեն նշեցի, շինարարամոնտաժային աշխատանքների ծախսերի 2-2,5 անգամ կրճատում` ավանդական փորք ՀԷԿ-ի համեմատ: Ըստ նախնական գնահատականների, փոքր ՀԷԿ փոխհատուցվելիությունը շուրջ երեքուկես տարի է` սահմանված հզորության օգտագործման մինչև 93%-ի դեպքում: Փոքր ՀԷԿ մյուս առավելություններից կարելի է համարել սարքավորման հավաքությունը, փոխադրման սեղմ ժամկետները, նվազագույն շինարարական աշխատանքները, որոնք անհրաժեշտ են հարթակի նախապատրաստման համար, ինչպես նաև պարզ ու արագ մոնտաժումը: Կոնտեյներում փոքր ՀԷԿ փոխադրումից և տեղում էլեկտրացանցին միացումից հետո էլեկտրաէներգիայի արտադրությունը կարող է սկսվել մեկ ամսվա ընթացքում: Հավաք սարքավորումը ունի բոլոր անհրաժեշտ սարքերը, որոնք հարկավոր են փոքր ՀԷԿ աշխատանքի և կառավարման համար: Համալիրի կազմում ներառված կուտակիչ մարտկոցը, տուրբինի կանգ առնելու դեպքում, ապահովում է համակարգի կառավարման համար էլեկտրաէներգիա և թույլ է տալիս համակարգի աշխատանքի մասին տեղեկություն փոխանցել տիրոջը վերահսկիչ կենտրոն` արբանյակային կապի միջոցով: Էլեկտրական ցանցի միացման բացակայության դեպքում դիզելային գեներատորն ապահովում է համակարգի գործարկման համար անհրաժեշտ էլեկտրաէներգիա: Ոչ պակաս կարևոր գործոն է նաև փոքր ՀԷԿ ինքնավարությունը: Կայանի կառավարումն իրականացվում է հեռակա` արբանյակային, բջջային կապի կամ ինտերնետի միջոցով և տեղում մասնագետների անմիջական մասնակցություն չի պահանջում: Այդպիսով, սարքավորման տերը վերահսկիչ համակարգի օգնությամբ հնարավորություն է ստանում կայանը կառավարել իր համակարգչի, պլանշետի կամ բջջային հեռախոսի միջոցով, որոնցից կարող է տեղեկատվություն ստանալ արտադրվող էլեկտրաէներգիայի քանակի մասին:

Իսկ ո՟ր երկրներն է «Ռոսատոմը» դիտարկում որպես հնարավոր շուկա:

Առաջին հերթին` Անդրկովկասի, Կենտրոնական և Հարավային Աֆրիկայի, Հարավային և Հարավ-արևելյան Ասիայի, Արևելյան Եվրոպայի, Լատինական Ամերկմայի, ԱՊՀ երկրները: Առաջիկա 10-15 տարում մենք ակնկալում ենք նախագծեր իրագործել  200-300 մեգավատ ընդհանուր հզորության փոքր հիդրոէներգետիկայի ոլորտում: Մեր առաջին կոնտեյներային փոքր ՀԷԿ-ը 2016 թվականի վերջին ձեռք է բերել վրացական International Energy Company-ն, որը զարգացնում է հիդրոէներգետիկական ուղղությունը տարածաշրջանում: Ընկերությունը մտադիր է իրացնել պիլոտային կայանը, որի առաքումը տեղի կունենա այս տարի, իսկ այնուհետև տեղադրել ևս մի քանի փոքր ՀԷԿ: Մենք կարծում ենք, որ մեր գործընկերությունը չի սահմանափակվում ատոմային ճյուղով և կզարգանա նաև այլ ուղղություններով, մասնավորապես, հիդրոէներգետիկայի ոլորտում: