Հիփոթեքային վարկերի արժեթղթավորումն առաջացնում է տոկոսադրույքների հետագա նվազում

Արմինֆո. Հիփոթեքային վարկերի արժեթղթավորումը հետագայում կնվազեցնի հիփոթեքային վարկերի տոկոսադրույքները: ԱրմԻնֆո գործակալության թղթակցի հետ զրույցում նման կարծիք է հայտնել ԱՐԱՐԱՏԲԱՆԿԻ գործադիր տնօրենի տեղակալ Դավիթ Հարությունյանը, մեկնաբանելով վերջերս իրականացրած դեբյուտը Հայաստանի կապիտալի շուկայում` «Առաջին հիփոթեքային ընկերություն» ՈւՎԿ (ԱՀԸ) հիփոթեքային վարկերի արժեթղթավորումը, որի անդարռայթերն ու մարկետմեյքեր էր ԱՐԱՐԱՏԲԱՆԿԸ:

Նա բացատրել է, որ հիփոթեքային վարկերով ապահովված պարտատոմսերը, ի տարբերություն չապահովվածներին, թողարկողի տեսանկյունից, ավելի քիչ ծախսատար գործիքներ են, ելնելով ռիսկի նվազագույն մակարդակից: Հետևաբար, ներգրավված միջոցներով ծախսերի նվազումը, մասնավորապես, ավանդների տոկոսադրույքները, ըստ Դավիթ Հարությունյանի, կհանգեցնի նաև վարկավորման, այդ թվում նաև հիփոթեքի տոկոսադրույքների նվազեցմանը:

Նա նշել է, որ ԱՀԸ համագործակցության շրջանակներում հիփոթեքային վարկերը շարունակու մեն մնալ թողարկողի հաշվեկշռում, և ներդրողների տեսանկյունից ծառայում են որպես լրացուցիչ ապահովում: «Թողարկողն ինքն է որոշում, թե որտեղ է պետք ներդնել ներգրավված միջոցները: Մեր մասնավոր դեպքում, Առաջին հիփոթեքային ընկերությունն այն կուղղի հիփոթեքային վարկավորմանը: Հետևաբար, հիփոթեքային շուկայի վրա արժեթղթավորման ազդեցությունը կլինի միայն դրական», - ասել է նա:

Դ. Հարությունյանը նշել է, որ ներկայումս ԱՐԱՐԱՏԲԱՆԿԸ բանակցություններ է վարում ևս մեկ ընկերության հետ, և «Հիփոթեքային պարտատոմսերի ապահովման մասին» օրենքի ուժի մեջ մտնելուց հետո կողմերը կքննարկեն պարտատոմսերի թողարկման մանրամասները: «Կարծում եմ, որ Առաջին հիփոթեքային ընկերության հետ այս հաջող փորձը կմոտիվացնի նաև մյուս ֆինանսական կազմակերպություններին», - ընդգծել է նա:

Ըստ ՀՀ Կենտրոնական բանկի տվյելների, 2017 թվակամի հունվար-հոկտեմբերին Հայաստանում հիփոթեքային վարկերի տոկոսադրույքներն իջել են`12.9% -ից մինչև 11.6%, իսկ դոլարային վարկերինը`11.5% -ից մինչև 9.8%: Ընդհանուր առմամբ, վարկերի տոկոսադրույքները (ներառյալ հիփոթեքային և սպառողական) այս փուլում ցուցադրել են հետևյալ դինամիկան`դրամով վարկերի տոկոսադրույքերն ընկել են`16% -ից մինչև 13%, իսկ դոլարով վարկերինը`11.8% -ից մինչև 10.2%:

Հիշեցնենք, որ Հայաստանի կապիտալի շուկայում հիփոթեքային պարտատոմսերի դեբյուտային արժեթղթավորումը տեղի է ունեցել 2017 թվականի դեկտեմբերի 12-ին: Նույն օրը հնարավոր է եղել տեղաբաշխել ներկայացված բոլոր ծավալները: Մասնավորապես, ԱՀԸ ՈւՎԿ-ն թողարկել է 2 տրանշ`դոլարով և դրամով $ 500 հազ և 100 մլն դրամ ծավալներով, որոնք ապահովված են հիփոթեքային վարկերով: Այդ պարտատոմսերի տեղաբաշխողն ու մարկետմեյքերն էր ԱՐԱՐԱՏԲԱՆԿԸ:

Ըստ ԱրմԻնֆո գործակալության`Հայաստանի վարկային կազմակերպությունների Ռենկինգի, 2017 թվականի սեպտեմբերի 30-ի դրոթւյամբ, «Առաջին Հիփոթեքային Ընկերություն» ՈւՎԿ վարկային պորտֆելը կազմել է 7.4 մլրդ դրամ կամ $ 15,4 միլիոն, տարեկան աճը`6,8%: Ընկերությունը հայաստանյան շուկայում գործում է 2004 թվականի ապրիլից: 2017 թվականի հոկտեմբերի 1-ի դրությամբ Ընկերության բաժնետերերն են` Նշան Աթինիզյանը - 35%, Մարգրիտ Աթինիզյանը - 35%, Դավիթ Աթանեսյանը - 30%:

Հիշեցնենք, որ Հայաստանի ֆինանսական պատմության մեջ ակտիվների արժեթղթավորումն առաջին անգամ անցկացվել է 2015-ի վերջին, հատուկ ստեղծված հիմնադրամի կողմից, ակտիվների`արժեթղթերի (asset-backed securities - ABS) պուլի հիման վրա, որոնք ապահովված են կանխիկ դրամական միջոցներով: Պուլը կազմակերպվել էր Հայաստանի ունիվերսալ վարկային կազմակերպությունների կողմից (CARD Agro-credit,

«Գառնի Ինվեստ», «Գլոբալ Կրեդիտ», «Կամուրջ» և «Նոր Հորիզոն»: Ակտիվների արժեթղթավորման ծրագիրը որպես թեստային նախաձեռնվել էր FED ծրագրի կողմից (Finance for Economic Development), որն աշխատում է որպես  ԱՄՆ ՄԶԳ (Միացյալ Նահանգներ Միջազգային զարգացման գործակալության) գործընկեր-կոնտրագենտ: Հետագայում ծրագիրը փակվեց և ԱՄՆ ՄԶԳ-ն հրաժարվեց Հայաստանի ֆինանսական շուկայի զարգացման ինստիտուցիոնալ աջակցման պլաններից: