Հայաստանի բանկային համակարգն աստիճանաբար ազատվում է ավելցուկային իրացվելիության ծուղակից

Արմինֆո. Հայաստանի բանկային համակարգի կապիտալի համարժեքության մակարդակը 2017 թվականին նվազել է`38.8% -ից մինչև 33.2% (անհրաժեշտ նվազագույնը``12%): Ըստ ԱրմԻնֆո գործակալության` Հայաստանի Բանկերի Ֆինանսական Վարկանիշի, դա պայմանավորված է ինչպես ընդհանուր կապիտալի աճի`32%-ից մինչև 5.8%, այնպես էլ ակտիվների աճի`24.1%-ից մինչև 6.7% կտրուկ դանդաղումով:

Ավելին, ակտիվների կառուցվածքում 14.5% նվազել են ԿԲ թղթակցային հաշիվների մնացորդները, դանդաղել է բանկային թղթակցային հաշիվների (նոստրո) մնացորդների անկումը`38.6% -ից մինչև 0.5%, դրան զուգահեռ կտրուկ դանդաղել է ներդրումների աճը արժեթղթերում`72,2% -ից մինչև 22,3%, թանկարժեք մետաղներում`77.6% -ից մինչև 23.1%, հիմնական միջոցներում և ոչ նյութական ակտիվներում`15.6% -ից մինչև 7.9%, հետևաբար, շատ համեստ տեսք ունի կանխիկ դրամական միջոցների աճի դինամիկայի`9.4%-ից մինչև 7.9% դանդաղումը: Իսկ ակտիվների գերիշխող հոդվածի`վարկային ներդրումների չափավոր աճը դանդաղել է`14.8% -ից մինչև 10.2%: Ընդ որում, վարկային պորտֆելում մանրածախի ակտիվացումն ուղեկցվում է կորպորատիվ վարկավորման անկումով: Մասնավորապես, մանրածախ վարկավորման դինամիկան բարելավվել է` 2,7% անկումից մինչև 15.4% աճ, իսկ կորպորատիվը, հակառակը, վատթարացրել է`29,5% աճից մինչև 0.4% անկում:

Ըստ AmRating վարկանիշային գործակալության վերլուծաբանների, բանկերի կապիտալացման աճիտեմպերի դանդաղումը և ակտիվների աճը պայմանավորված էր 2017 թվականից ընդհանուր կապիտալի 30 մլն.դրամ նորմատիվի ապահովման պահանջով: Կապիտալի համալրման գործընթացը 2017-ին հանգեցրեց ավելցուկային իրացվելիության ցուցանիշի աճին, որը մինչև տարվա վերջ աստիճանաբար սկսեց անկում ապրել , կապված բարձր իրացվելի ակտիվների կտրուկ դանդաղեցման, ընդհանուր պարտավորությունների աճի կտրուկ դանդաղման հետ`22.7%-ից մինչև 6.8%, մասնավորապես, ցպահանջ պարտավորությունների`23.7% -ից մինչև 18%, իսկ ժամկետային ավանդների գծով`22.6% -ից մինչև 6%:

Արդյունքում, շուկայում ընդհանուր իրացվելիության մակարդակը 2017 թվականին նվազել է մինչև 35,99% (պահանջվող նվազագույնը`15%), իսկ ընթացիկ իրացվելիությունը`մինչև 222.42% (նվազագույնը`60%), համապատասխանաբար կազմելով`37.55% և 253.83%: Փորձագետների կարծիքով, նման իրավիճակը կարելի է դիտվել որպես դրական միտում, ինչի մասին է վկայում է մանրածախ վարկավորման կտրուկ աճը, ինչը կարելի է դիտարկել որպես նախապայման`երկրում տնտեսական ակտիվության 7.7% աճին: Վարկային շուկային աջակցել կարող են կառավարական քայլերը, կապված լուրջ ծրագրերի վարկավորման տոկոսադրույքների սուբսիդավորման հետ, ինչպես նաև վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքը 6% մակարդակում պահելուն ուղղված քայլերը:

Այդ ֆոնին, բանկային համակարգի արդյունավետության գործակիցները` ակտիվների եկամտաբերությունը և կապիտալի արդյունավետությունը մի փոքր նվազել են, մասնավորապես, ROA - 0.96% -ից մինչև 0,9%, ROE - 5.76% -ից մինչև 5.6%, ինչը պայմանավորված էր նաև զուտ շահույթի մինչև 15.6% դանդաղումով 2017-ին, 2016-ի 26.8% փոխարեն: Հիմնական պատճառը պայմանավորված է ցածր տոկոսադրույքներով, ավելցուկային իրացվելիության առկայությամբ, ինչպես նաև վարկային շուկայի վերականգնման առայժմ զուսպ տեմպերով:

Կապիտալի համարժեքության մակարդակի տարեկան անկում է գրանցվել 11 բանկերում, ընդհանուր իրացվելիության մակարդակի գծով`10 բանկերում, ընթացիկ իրացվելիության մակարդակի անկում`14 բանկերում, ROA - 7 բանկերում, ROE - 6 բանկերում: Նորմատիվային ընդհանուր կապիտալը շուկայում դանդաղեցրել է տարեկան աճի տեմպերը, մինչև 10.5%, բայց այս ցուցանիշի անկումէ գրանսվել միայն երկու բանկերի մոտ, ընդ որում`աննշան, իսկ մնացած 15 բանկերում այն մեծապես արագացել է:

2018-ի հունվարի 1-ին ՀՀ բանկային համակարգի ակտիվները կազմել են 4,4 տրլն դրամ ($ 9 մլրդ), ընդհանուր կապիտալը` 701 մլրդ դրամ ($ 1.4 մլրդ), ընդհանուր պարտավորությունները`3.7 տրլն դրամ ($ 7.6 մլրդ): Ակտիվների կառուցվածքում վարկային ներդրումները կազմել են 2,9 մլրդ դրամ ($ 6 մլրդ), արժեթղթերում կատարված ներդրումները`558 մլրդ դրամ ($ 1.2 մլրդ), իսկ ԿԲ թղթակցային հաշիվների մնացորդները կազմել են 481.9 մլրդ դրամ ($ 995,5 մլն), կանխիկ դրամական միջոցները կազմել են 125 մլրդ դրամ ($ 258,1 մլն), իսկ բանկերի թղթակցային հաշիվների մնացորդները (նոստրո)` 80.5 մլրդ դրամ ($ 166,3 մլն), ներդրումների թանկարժեք մետաղներում կազմել են 987.1 մլն դրամ ($ 2.1 մլն), հիմնական միջոցները և ոչ նյութական ակտիվները կազմել են 117.9 մլրդ դրամ ($ 243,6 մլն): Պարտավորությունների կառուցվածքում ժամկետային ավանդները կազմել են 1,3 տրիլիոն դրամ (2,7 մլրդ դոլար), իսկ ցպահանջ ավանդները`834,7 մլրդ դրամ (1,7 մլրդ դոլար): 2017 թվականը Հայաստանի բանկային համակարգը եզրափակել է 38.3 մլրդ դրամ (79.1 մլն դոլար) զուտ շահույթով:

Նշենք, որ Հայաստանում 2017 –ին կար 17 բանկ, որոնց մասնաճյուղային ցանցը բաղկացած է ավելի քան 520 միավորներից, որոնցից մոտ 230-ը մայրաքաղաքում, ավելի քան 260-ը մարզերում, իսկ 30-ը`Արցախում: