Անելիք Բանկը պատրաստվում է ռեբրենդինգի. Նոր ռազմավարություն, նոր տեսլական

Արմինֆո. Անելիք Բանկն անկախ Հայաստանի առաջին բանկերից մեկն է: Տարիների ընթացքում բանկն ուժեղ դիրքեր է գրավել շուկայում և դարձել երկրի հեղինակավոր ֆինանսական հաստատություններից, ինչպես նաև տնտեսության վարկատուներից մեկը: 2017 թվականին, հաջողությամբ կատարելով կապիտալիզացիայի գծով ռեգուլյատորի նորմատիվային պահանջը, բանկը որդեգրեց զարգացման նոր հայեցակարգ, որը համահունչ է համաշխարհային ֆինանսական շուկայի զարգացման մեյնսթրիմին: Բանկը 2017 թվականը եզրափակեց զգալի շահույթով, իսկ այժմ պատրաստվում է լիարժեք ռեբրենդինգի, որը համընկնում է իր զարգացման նոր, երկարաժամկետ ռազմավարությանը: Թե ինչպես է բանկի ղեկավարությունը գնահատում երկրի բանկային համակարգում տիրող իրավիճակը`երկրի տնտեսական դրական առաջընթացի համատեքստում, և հատկապես ինչ նպատակների է այսօր ձգտում Անելիք Բանկը, ԱրմԻնֆո լրատվական գործակալության գլխավոր տնօրեն և տնտեսական մեկնաբան Էմանուիլ Մկրտչյանի հետ զրույցում պատմում է Անելիք Բանկի Վարչության նախագահի պաշտոնակատար և ֆինանսական տնօրեն Ռուբեն Մելիքյանը:

Պրն Մելիքյան, 2017 թվականը բավական հաջող էր տնտեսական ակտիվության առումով: Իրավիճակն սկսեց շտկվել, 2017 թվականին տնտեսական աճը երկրում կազմեց 7.5%, 2016 թվականի 0.2% փոխարեն, ինչը վկայում է լճացման վիճակից երկրի դուրս գալու և «վերելքի» մասին: Սակայն, միևնույն ժամանակ, ըստ բանկային վիճակագրության, այդ դրական միտումն զգալիորեն ազդեց բանկային մանրածախ վարկերի աճի վրա, իսկ աննշանորեն`նաև ՓՄՁ-ների վրա, բայց գրեթե չանդրադարավ կորպորատիվ լուրջ հաճախորդների վրա: Ի՞նչ եք կարծում, ինչո՞ւ:

Մեզ, վարկատուներիս համար իրավիճակը դարձել է ավելի հարմարավետ և հուսալի, իսկ նկատելի դրական միտումներն սկսվեցին հատկապես 2017 թվականի երկրորդ կեսին և այս տարվա սկզբին: Համաձայնվեք, չէ որ նման իրավիճակում շատ բան է կախված մարդկանց, տնտեսվարող սուբյեկտների, պոտենցիալ ներդրողների իրական ակնկալիքներից: Դուք, անշուշտ, ծանոթ եք ռացիոնալ սպասումների տեսությանը: Հետևաբար, ժամանակ է պահանջվում, որպեսզի տնտեսական գործակալները կարողանան պատշաճ կերպով գնահատել իրավիճակը, բացահայտել երկրի զարգացման իրենց տեսլականը, համարժեք և արդար գնահատել ռիսկերը: Կարծում եմ, որ ներկայումս հենց այդ ժամանակաշրջանն է անցնում երկիրը: Ակնկալիքներն օգնում են ոչ միայն տնտեսությանը, այլ նաև բանկային համակարգին: Սա բավականին մեծ օգուտ է, տարիներ շարունակ տիրող փաստացի ստագնացիոն վիճակից հետո: Միևնույն ժամանակ, պատասխանելով մանրածախ վարկավորման էական ակտիվացման վերաբերյալ Ձեր հարցին, նշեմ մասնավոր տրանսֆերտների զգալի աճը 2017 թվականին (15% ($ 1,8 մլրդ) - խմբ.), ինչն ակտիվացրեց համախառն պահանջարկը: Հաջորդ գործոնը, որն զգալիորեն ազդեց իրավիճակի վրա, տոկոսադրույքների մակարդակն էր: Օրինակ, 3-4 տարի առաջ տարեկան 14% տոկոսադրույքով և ՀՀ դրամով բանկային ավանդները համարվում էին նորմալ երևույթ, բայց հիմա, իմ կարծիքով, Կենտրոնական Բանկի շատ պրոֆեսիոնալ գործողությունների շնորհիվ, տոկոսադրույքներն զգալիորեն իջան, ինչի հետևանքով լրջորեն աճեց բնակչության և տնտեսական գործակալների հասանելիությունը մատչելի վարկային ռեսուրսներին: Արդեն մեկ տարի է, ինչ առանցքային տոկոսադրույքը պահպանվում է 6% մակարդակում, և կարծում եմ, որ մարտի 28-ին Ռեգուլյատորը կտրուկ գործողությունների չի դիմի, քանի որ ընդհանուր մակրո-իրավիճակը երկրում կայուն է, իսկ ակցիզների աճի հետ կապված գնաճային սպասումների ալիքը կհանդարտվի:

2017 թթվականից բանկերին պարտադրված կապիտալիզացիայի ոչ միանշանակ հետևանքների մասին գոյություն ունի փորձագիտական կարծիք, որ այն հանգեցրեց բանկային համակարգի ավելցուկային իրացվելիության էական աճին, իսկ արդյունքում` նաև ռիսկերի նկատմամբ ախորժակի աճին, ինչը կարող է անդրադառնալ ակտիվների որակի վրա: Համաձա՞յն եք նման մեկնաբանությանը:

Հակառակը, կապիտալիզացիան թույլ տվեց զգալիորեն բարելավել բանկային համակարգի հուսալիությունը: Ի վերջո գաղտնիք չէ, որ 2016 թվականին կապիտալի համարժեքության տեսանկյունից շուկայական բազմաթիվ խաղացողներ շատ էին մոտեցել նվազագույն պահանջին`12-13%-ին և կարիք ունեին առողջացման: Ակնկալվում էր, որ ավելի շատ մասնակիցներ դուրս կգան շուկայից, բայց միաձուլումների ու միավորումների (M & A) գծով գործարքներն ավելի քիչ եղան, քանի որ բանկերի մեծ մասը գնաց  կապիտալի համալրման ճանապարհով: Անելիք Բանկը նրանցից մեկն էր: Բանկը կապիտալն ավելացրեց 21,8 մլրդ դրամով և, նկատի ունեցեք, դա արեց բացառապես նոր բաժնետոմսերի թողարկման հաշվին (405511): Կապիտալը համալրվեց ոչ թե ստորադաս փոխառության, կամ վերագնահատման, այլ նոր բաժնետիրող կողմից կատարված ներդրման հաշվին: Այո, դա զգալիորեն բարձրացրեց բանկի, ինչպես նաև ողջ բանկային համակարգի իրացվելիությունը: Իսկ այդ ավելցուկային իրացվելիությունը թույլ տվեց ցածր մակարդակի վրա պահել տոկոսադրույքները, դրանք մատչելի դարձնելով բնակչությանը և տնտեսական գործակալներին: Հետևաբար, 2017 թվականին մենք ականատես եղանք մանրածախ վարկավորման տեմպերի զգալի աճի (մոտ 16%, 2016-ի 0.4% փոխարեն – խմբ.): Եվ որ ամենակարևորն է, Ձեր կողմից նշված ռիսկային ախորժակը չհանգեցրեց ակտիվների որակի վատթարացմանը, այլ հակառակը, վարկավորման ավելի հարմարավետ պայմանների շնորհիվ բարձրացավ միջոցների վերադարձը, իսկ ժամկետանց վարկերի մասնաբաժինը նույնիսկ մի փոքր նվազեց:

Այլ բան է`կորպորատները: Կորպորատիվ վարկավորման առողջացման համար ժամանակ է պահանջվում: Մենք արդեն զգում ենք ՓՄՁ-ների պահանջարկի աննշան աճ: Իսկ դրանից հետո հույս ունեմ, որ կակտիվանա նաև մեծ բիզնեսը:

Խոսելով վարկավորման հարմարավետ պայմանների մասին, դուք հավանաբար, առաջին հերթին, նկատի ունեիք վարկերի հարմարավետ տոկոսադրույքները: Վարկային տոկոսադրույքի քաղաքականությունն, իրականում, հանգեցրեց վարկերի գների զգալի իջեցմանը: Մյուս կողմից, կոշտ մրցակցության պայմաններում դա հանգեցրեց նաև վարկային մարժայի զգալի կրճատմանը: Մի՞թե դա պրոբլեմ չէ բանկերի համար:

Բանկերի կապիտալիզացիայի գործընթացը, ինչպես արդեն ասացի, հանգեցրեց ինչպես բանկերի կողմից շուկայից ներգրավվող ռեսուրսների էական էժանացմանը, այնպես էլ տնտեսությունում տեղաբաշխվող միջոցների կրճատմանը: Այսօր բնակչության դրամային  ավանդների տարեկան տոկոսադրույքները կազմում են մոտ 9-10%: ԱՄՆ դոլարով ժամկետային ավանդների տոկոսադրույքները մեկուկես տարում նվազեցին մոտ երկու անգամ, մինչև 4-5%: Մյուս կողմից, հավելյալ իրացվելիության առկայությունն ակտիվացրեց սպառողական, հիփոթեքային և մանրածախ վարկավորումը, իսկ դոլարով վարկերի տոկոսադրույքները, նվազելով 6.5-7.5%, նպաստեցին կորպորատիվ վարկավորման ակտիվացմանը: Նման հարմարավետ պայմաններով բիզնես վարկերի տրամադրումը տնտեսական գործակալներին թույլ տվեց արդյունավետորեն իրականացնել իրենց բիզնես-ծրագրերը, եթե դրանք, ըստ էության, իրատեսական էին:

Գիտեք, բանկային հավելյալ իրացվելիությունն աստիճանաբար աբսորբացվում է  տնտեսության կողմից, և այդ գործընթացի ընթացքում չի բացառվում, որ դրույքաչափերը մի փոքր կարգավորվեն, հատկապես դրամով տոկոսադրույքերը, ճշգրտելով նաև ռիսկերը: Դրանք կարող են մի փոքր, շատ չնչին, բարձրանալ, կապված երկրում գնաճի թիրախային մակարդակին հասնելու հետ: Ընդհանուր առմամբ, տոկոսադրույքերը չեն կարող երկար ժամանակ մնալ ներքևում, հետևաբար, հնարավոր է մի փոքր շրջադարձ: Մանավանդ, որ օրերս Դաշնային պահուստային համակարգի նոր ղեկավարը նշեց ԱՄՆ տնտեսության բարենպաստ իրավիճակի մասին և հասկացրեց, որ ԴՊՀ-ն կշարունակի տոկոսադրույքի բարձրացման քաղաքականությունը: Բայց չեմ կարծում, որ այդ ճշգրտումը շատ զգալի կլինի վարկառուների հարմարավետության առումով:

Ինչ վերաբերում է տոկոսային մարժայի նվազեցման թեմային, դա մեր կոնկրետ խնդիրը չէ: Այդ գործընթացը շարունակվում է ամբողջ աշխարհում և այդ մասին լավ տեղեկացված բանկերը ոչ միայն միջոցներ են ձեռնարկում, այլև զգալիորեն բարելավում են իրենց ռազմավարությունը, ոչ բանկային բիզնեսի սպասարկման բաղադրիչի ամրապնդման միջոցով զգալիորեն ավելացնելով ոչ տոկոսային եկամուտը:

Այսօր Հայաստանի բանկային համակարգի ընդհանուր եկամուտներում ոչ տոկոսային եկամուտները կազմում են մոտ 15%: Կարծիք կա, որ միջինաժամկետ հատվածում այդ ցուցանիշը կարող է կրկնապատկվել: Դուք համաձա՞յն եք դրան: Դա հնարավո՞ր է:

Սկզբունքորեն, այդ սանդղակին հասնելը հնարավոր է, ընդ որում, ոչ միայն նոր ծառայությունների, այլև մեր բանկինգի ոլորտում ամենաժամանակակից թվային տեխնոլոգիաների ինտենսիվ ներդրման միջոցով: Անելիք Բանկը դեռ նախորդ տարվա աշնանը փոխեց իր կազմակերպական կառուցվածքը, ստեղծելով թվային բանկային ծառայությունների առանձին բիզնես ուղղություն: Արդեն այս տարի մենք շուկային կառաջարկենք սպասարկման իրական թվային լուծումներ: Եվ հարցը ոչ միայն կոմիսիոն եկամուտների ավելացման, այլ ծախսերի զգալի կրճատման մեջ է, որոնց կարելի է հասնել հատկապես թվային տեխնոլոգիաների համատարած ներդրման միջոցով, ընդ որում` ոչ միայն ֆիզիկական անձանց, այլ նաև կորպորատիվ հաճախորդների համար: Դա հեռակառավարվող ինտերնետ-բանկինգի, մոբայլ բանկինգի, ինքնասպասարկման թերմինալների, այսպես կոչված, վիրտուալ մասնաճյուղերի և նման այլ ծառայությունների ընդլայնումն ու խորացումն է: Մեծ ուշադրություն կդարձվի վարկային գործընթացների, պրոդուկտների ու ծառայությունների վաճառքի և ներքին գործընթացների ավտոմատացմանը:

Մոտ ապագայում մենք շուկա դուրս կգանք նոր ապրանքանիշով և առաջարկների մեծ փաթեթով: Այդ հսկայական աշխատանքը, ինչպես ասացի, ամրագրված է մեր զարգացման նոր ռազմավարության մեջ: Մենք այն զգալիորեն փոխել ենք, և բանկի նոր ապրանքանիշը համահունչ կլինի այդ փոփոխություններին: Մենք ունենք մեր բիզնեսի զարգացման երկարաժամկետ և հստակ տեսլականը: Սեփական կապիտալի եկամտաբերության էական աճի տեսանկյունից դա գործառնությունների արդյունավետության մշտական բարձրացումն է շահույթի բացարձակ մեծության աճի միջոցով (ROE): Դա կպահանջի բանկի մենեջմենտի և բոլոր աշխատակիցների ամենօրյա լարված աշխատանք: Հետևաբար, նոր ռազմավարությունը սահմանում է լուրջ մոտիվացիոն համակարգ, աշխատակազմի հմտությունների բարելավման միջոցներ: Արդեն այսօր բանկի բոլոր աշխատակիցներին տրամադրված է բժշկական ապահովագրություն, բացի այդ, նրանց համար գործում են մոտիվացիայի և բոնուսային ծրագրերի տարբեր համակարգեր:

Եթե 2012-2013 թվականներին մենք ունեինք մինուսային բանկ, ապա 2014-2015 թվականներին հաջողվեց արձանագրել փոքր շահույթ (200-300 մլն դրամ), իսկ 2016 թվականին շահույթը կազմեց 1,1 մլրդ դրամ, աճելով գրեթե 4 անգամ: 2017 թվականին նույնպես ավելացրեցինք շահույթը գրեթե՝ 4 անգամ, հասցնելով 4.267 մլրդ դրամի: Բայց ամենակարևորն այն է, որպեսզի 2018 թվականն ընթանա շուկայի կողմից մեր նոր ընկալման նշանի ներքո, ուստի, ընթացիկ տարին բանկի համար կարող է լինել  առանցքային, շրջադարձային: