Մեկուկես տարում Հայաստանի քաղաքացիները կարող են իրենց կենսաթոշակներն ստանալ ԵԱՏՄ երկրներում

Արմինֆո. Առաջիկայում ԵԱՏՄ անդամ պետությունների քաղաքացիները հավասար կենսաթոշակային իրավունքներ կունենան Միության ցանկացած երկրում: Ինչպես ԱրմԻնֆո-ի թղթակցի հետ զրույցում նշել է ՀՀ Սոցիալական ապահովության պետական ​​ծառայության պետ Հովհաննես Սահակյանը, որ ԵԱՏՄ անդամ երկրների աշխատավորների կենսաթոշակային ապահովման պայմանագրի աշխատանքները մոտենում են ավարտին:

Պայմանագիրը կոչված է կարգավորել իրավական հարաբերությունները կենսաթոշակային ոլորտում, ինչպես նաև ԵԱՏՄ քաղաքացիների իրավունքները`Միության ցանկացած անդամ պետությունում կենսաթոշակ ստանալու առումով:

Փաստաթղթի համաձայն, ինչպես պարզաբանել է Սահակյանը, յուրաքանչյուր պետություն քաղաքացուն կենսաթոշակ կվճարի իր երկրում կատարված աշխատանքի և հատկացումների դիմաց: Այսպիսով, Հայաստանի քաղաքացիները կարող են կենսաթոշակ ստանալ Եվրասիական տնտեսական միության ցանկացած երկրում, քանի որ նրա աշխատանքային ստաժը հաշվի կառնվի ԵԱՏՄ բոլոր երկրներում: Կենսաթոշակը նշանակվելու է համաչափության սկզբունքով`աշխատանքի ստաժի դիմաց, որը ձեռք է բերվել պայմանագրի ուժի մեջ մտնելուց հետո, կենսաթոշակը նշանակվում և վճարվում է այն անդամ-պետության կողմից, որի տարածքում ձեռք է բերվել համապատասխան աշխատանքային ստաժը: Այսինքն, եթե Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացին 5 տարվա ընթացքում աշխատել է ՌԴ-ում, 5 տարի`Բելառուսում, 10 տարի`Հայաստանում, ապա Հայաստան վերադառնալուց հետո նրան այդ ստաժի դիմաց համապատասխանաբար կվճարեն Ռուսաստանը, Բելառուսը և Հայաստանը:

Երկու տարվա քննարկումների արդյունքում երկրները կարողացան կարգավորել նախագծի շուրջ մի շարք տարաձայնություններ: Այնուամենայնիվ, առայժմ բաց է մնում Միության անդամ-պետությունների աշխատավորրների ձեռք բերած ստաժի անհատական կենսաթոշակային գործակցի չափը: Խնդիրը, ինչպես պարզաբանել է Սահակյանը, հետևյալն է`կենսաթոշակային միավորների հաշվարկը կատարվում է աշխատանքի յուրաքանչյուր տարվա համար: Ռուսաստանն առաջարկում է յուրաքանչյուր լրիվ տարվա ստաժի համար հաշվարկել մեկ միավոր, այն դեպքում, եթե աշխատանքային ստաժը ձեռք է բերվել Ռուսաստանի Դաշնությունում, իսկ մյուս երկրներում այդ նույն միավորն ստացվել է երկու տարվա աշխատանքի դիմաց:

Բացի այդ, խնդիր կա նաև այն առումով, որ ԵԱՏՄ երկրները տարբեր են իրենց կենսաթոշակային տարիքներով: Մասնավորապես, Ռուսաստանում, կենսաթոշակային տարիքը կանանց համար 55 է, իսկ տղամարդկանց համար`60, իսկ Հայաստանում`63: Այս հարցերն ավելի առարկայական կքննարկվեն երևանյան հանդիպման ընթացքում, որը, ամենայն հավանականությամբ, տեղի կունենա 2018-ի կեսերին: Սպասվում է, որ մեկ կամ մեկուկես տարուց ԵԱՏՄ աշխատավորների կենսաթոշակային ապահովման պայմանագրի նախագիծը կլինի պատրաստ և փաստաթուղթը կներկայացվի ԵՏՀ Խորհրդի քննարկմանը:

Նշենք, որ այսօր Հայաստանում կենսաթոշակային իրավունքը սահմանելու համար հաշվի են առնվում աշխատանքային այն փորձը, որը ձեռք է բերվել նախկին ԽՍՀՄ տարածքում,  փոխադարձ հարցումների հիման վրա, ինպես նաև անդամ-երկրների տարածքներում ձեռք բերվեծ ստաժը: Սակայն, վերջին ժամանակներում Սոցիալական ապահովության ծառայությունն փորձում է բացահայտել է անձանց, ովքեր միաժամանակ կենսաթոշակ են ստանում Հայաստանում և ԱՊՀ անդամ այլ երկրում: «Կրկնակի կենսաթոշակի» ստացումը բացահայտելու դեպքում ծառայությունը թոշակառուին իրավունք է տալիս ընտրել, թե որ երկրում է թոշակառուն ցանկանում ստանալ իր կենսաթոշակը: