Արմինֆո. Հայաստանում վերածնվում են երեսակման արտադրության ուժեղ ավանդույթները։ Կոտայքի մարզի Աբովյան քաղաքի նախկին "Սիրիուս" գործարանի գլխամասային շենքի տարածքում դեկտեմբերի 2-ին տեղի է ունեցել "Էյ Դի Էմ Դայմոնդս" ալմաստի վերամշակման գործարանի բացումը: Արարողությանը ներկա է եղել վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը:
"Էյ Դի Էմ Դայմոնդս" ընկերությունը հիմնադրվել է 2017 թվականին: Ավելի վաղ ձեռնարկության տեղում եղել է մոտ 250 քմ մակերեսով փոքր արտադրություն, որի մինչև 3600 քմ ընդլայնման համար ներդրումները գնահատվում են մոտ 3,5 մլն ԱՄՆ դոլար: Հումքը՝ անմշակ ալմաստները, մատակարարվում են Հոնկոնգից և Արաբական Միացյալ Էմիրություններից։ Ներդրումային ծրագրի շրջանակում ձեռնարկությունում կստեղծվի 700 աշխատատեղ։ Ընդ որում, ընկերությունը մտադիր է շարունակել ընդլայնումը, նախատեսվում է 2020 թվականին արտահանման ծավալները հասցնել 100 մլն դոլարի։
Ավելի վաղ Հայաստանում կային մի քանի ձեռնարկություններ, որոնցից ամենախոշորը "Շողակնն" էր Աբովյանում, որտեղ աշխատում էր 1800 մարդ: 2000-ական թվականներին դրամի կտրուկ արժեվորման առնչությամբ՝ միջինը 560-ից մինչեւ 310 դրամ մեկ դոլարի դիմաց, երեսակման ձեռնարկությունների աշխատանքը դարձավ ոչ շահութաբեր։ Այդ ընթացքում երկիրը լքել են շատ պրոֆեսիոնալ երեսակողներ, և այժմ կադրերի խնդիրը չափազանց սուր է դրված։ Նշենք, որ 2019թ. առաջին կիսամյակում Հայաստանից ադամանդների արտահանման ծավալը կրճատվել է տարեկան 17,7 տոկոսով՝ նախորդ տարվա 8,2 տոկոսի դիմաց: Ըստ ՀՀ մաքսային ծառայության տվյալների ՝ հաշվետու ժամանակահատվածում Հայաստանն արտահանել է 101.2 հազար կարատ ադամանդ, որոնց մաքսային արժեքը կրճատվել է տարեկան 33,5 տոկոսով՝ մինչեւ 28,5 մլն դոլար: Հայաստանից ադամանդների արտահանման գերիշխող ծավալը բաժին է ընկնում ԱՄԷ - ին (59,2 տոկոս), Ռուսաստանին (15,8 տոկոս), Բելգիային (8,5 տոկոս), ԱՄՆ-ին (8,3 տոկոս), Իսրայելին (4,5 տոկոս), Կանադային (2,8 տոկոս), եւ ավելի քիչ քանակությամբ ՝ Հնդկաստանին, Թաիլանդին եւ Վրաստանին:
Ինչպես հետեւում է FinExpertiza-ի հաշվետվությունից, նախորդ երեք տարիների ընթացքում Չինաստանը անփոփոխ առաջատար է Ռուսաստան թանկարժեք քարերի, թանկարժեք մետաղների եւ դրանցից պատրաստված իրերի ներմուծման ծավալներով: Սակայն, 2019 թվականի արդյունքներով նա, հավանաբար, կզիջի այդ կարգավիճակը Հայաստանին։ Առաջին ութ ամիսներին Հայաստանից ներմուծվել է 140,9 մլն դոլար ընդհանուր արժողությամբ թանկարժեք իրեր, մինչդեռ Չինաստանից՝ ընդամենը 61,8 մլն դոլարի: Հայաստանից, առաջին հերթին, ներմուծվում է թանկարժեք մետաղների ջարդոն (95,9 մլն դոլարի) եւ ալմաստ (33,2 մլն դոլարի):
Ընդ որում, ըստ հայկական մաքսատան տվյալների, երեսակման արդյունաբերության արտադրանքի ներմուծման գծով արձանագրվել է վերընթաց միտում. քանակական արտահայտությամբ 2019թ. առաջին կիսամյակում մատակարարումների ծավալներն աճել են տարեկան 58,6%-ով (2018թ. նույն ժամանակահատվածի 7,5% աճի դիմաց): Հաշվետու ժամանակահատվածում հանրապետություն է ներկրվել 416.2 հազար կարատ անմշակ ալմաստ՝ 76.6 մլն դոլար արժողությամբ (տարեկան անկումը 3,4%): Ալմաստի հումքը Հայաստան է ներկրվում Հոնկոնգից (45,7%), Հնդկաստանից (20,4%), ԱՄԷ-ից (18,5%), Շվեյցարիայից (5%), Բելգիայից (3%), Կանադայից (2,8%), Իսրայելից (1,4%), Թայլանդից (0,3%), ՀԱՀ-ից (0,2%), ինչպես նաեւ ԱՄՆ-ից, Գերմանիայից, Ռուսաստանից: Որպես համեմատություն նշենք, որ 2018թ. առաջին կիսամյակում Հայաստանն արտահանել է 122.9 հազ. կարատ ադամանդ' 42.9 մլն դոլար ընդհանուր արժեքով, իսկ ներմուծել է 262.5 հազ. կարատ ալմաստ' 79.3 մլն ընդհանուր արժեքով: