Արմինֆո. "Լուսավոր Հայաստան" կուսակցության պատգամավոր Մանե Թանդիլյանը փետրվարի 11-ին խորհրդարանի լիագումար նիստում առաջարկել է Հայաստանի բանկերին ազատել ժամկետանց վարկերի գծով հարկերից:
Թանդիլյանի խոսքով ՝ առաջարկն առաջացել է այն պատճառով, որ հարկային ծառայությունը պահանջում է շահութահարկ վճարել նույնիսկ անհուսալի վարկերից, որոնց գծով վճարումներ չկան: "Մենք առաջարկում ենք նման վարկերից հարկեր չհաշվարկել, որպեսզի բանկերը չվճարեն այն շահույթից, որը նրանք չեն ստացել այդ փոխառություններից", - հայտարարել է պատգամավորը: Նրա խոսքով ՝ ներկայում առեւտրային բանկերում եւ վարկային կազմակերպություններում ժամկետանց վարկերի ընդհանուր ծավալը մոտեցել է պորտֆելի 11 տոկոսի նշագծին, որոնցից 8 տոկոսը նրանց հաշվեկշռում է: Հաճախ բանկերը պատրաստ են անհուսալի վարկերի դուրսգրմանը, սակայն հարկային օրենսգրքի այն դրույթի առկայությունը, որ այդ դեպքում այդ կառույցները պետք է շահութահարկ վճարեն, անհնար է դարձնում այդ գործընթացը: Այդ կապակցությամբ առաջարկվել է երկրի ֆինանսական կառույցներին ազատել անհուսալի վարկերից շահութահարկի վճարումից։
Թանդիլյանը նաեւ հաղորդել է այդ առաջարկի ներդրման ժամանակ կեղծ սխեմաներից պաշտպանվելու վերաբերյալ խմբակցության առաջարկի մասին։ Պատգամավորը նաև
նշել է, որ այդ մեխանիզմը պետք է սկսի գործել "միայն այն ժամանակ, երբ երկու կողմերն էլ ձեռնարկել են հնարավոր ամեն ինչ, բանկը վարկի գանձման համար, իսկ պարտապանը՝ վճարելու համար": Կուսակցության առաջարկին համապատասխան, այդ չափանիշների կատարումը պետք է հաստատի դատարանը ։ Ընդ որում, առաջարկվում էր այդ հնարավորության կիրառումը սահմանափակել միայն անհուսալի վարկերի համար, որոնք տրամադրվել են մինչեւ 2019 թվականի դեկտեմբերի 31-ը:
Սակայն այս նախաձեռնությունը ըմբռնման չի արժանացել խորհրդարանական մեծամասնության շրջանում, և 40 կողմ, 62 դեմ և 10 ձեռնպահ ձայների հարաբերակցությամբ օրինագծի ընդգրկումը ՀՀ Ազգային ժողովի մեծ օրակարգում մերժվել է: "Իմ քայլը" խմբակցության պատգամավոր Ծովինար Վարդանյանի կարծիքով, փոփոխությունը կարող է չարաշահումների լուրջ հնարավորություն դառնալ՝ կեղծ սնանկության եւ այլ կեղծիքների համար: Բացի այդ, առաջարկը գնահատվել է որպես անհավասար պայմանների ստեղծում ֆինանսական կազմակերպությունների բարեխիղճ հաճախորդների համար:
Հիշեցնենք, որ ավելի վաղ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը Facebook-ի իր էջում խոսել էր 0,85% ժամկետանց վարկերի մասին, ինչը, կառավարության ղեկավարի խոսքով, վկայում է, մի կողմից, բանկային համակարգի լավ վիճակի, իսկ մյուս կողմից ՝ քաղաքացիների վճարունակության մասին: Ի պատասխան՝ Մանե Թանդիլյանը Facebook-ի իր էջում գրել էր, որ վարչապետ Փաշինյանը բանկերի կողմից տրամադրված վարկերի մեջ ժամկետանց վարկերի 0,85% ցուցանիշի մասով "իրականացրել է հերթական մանիպուլիացիան"։ "Ցավալի է մտածել, որ այդ մանիպուլիացիայի մաս է կազմում նաև Կենտրոնական բանկը, ով վստահաբար տեղյակ է ժամկետանց վարկերի իրական ծավալի մասին, քանի որ ենթադրում եմ՝ թվերը իրենք են ներկայացրել։ Բանկիրները գիտեն, որ ժամկետանց վարկերը 270 օր անց դուրս են գրվում հաշվեկշռից և արդյունքում արտացոլված չեն այս ցուցանիշում։ Պատկերավոր ասած նոյեմբեր ամսվա 260 օր ժամկետանց վարկը դեկտեմբերին արդեն "ժամկետանց" չէ։ Իսկ իրականում ժամկետանց վարկերի ծավալը ավելի քան 10 անգամ ավելին է, քան նշված է վարչապետի գրառման մեջ։ Եթե բանկիր փոխվարչապետ Մհեր Գրիգորյանը և ԿԲ֊ն ի զորու չեն վարչապետին ճշգրիտ տեղեկատվություն տրամադրել կամ զերծ պահել մանիպուլյատիվ տեղեկատվություն հրապարակելուց, խորհուրդ եմ տալիս վարչապետին նեղ մասնագիտական տեղեկատվությունը ճշտել նաև ոլորտի այլ մասնագետների հետ", - նշել էր Մանե Թանդիլյանը։
ԱրմԻնֆո ԼԸ պատրաստած Հայաստանի նանկերի ֆինանսական վարկանիշի համաձայն, 2019թ.հոկտեմբերի 1-ի դրությամբ հրապարակված հաշվետվությունների և վարկային ռիսկի վերաբերյալ հարցված ցուցանիշների հիման վրա, NPL-ի մասնաբաժինը վարկային պորտֆելում տարեկան կտրվածքով նվազել է 11.5%-ից մինչև 9%, իսկ ակտիվներում' 7.5%-ից մինչև 5.8%: Ընդ որում, ժամկետանց վարկերի կառուցվածքում շարունակում են գերիշխել ամենավտանգավոր խմբերը՝ կասկածելի եւ անհուսալի, որոնց մասնաբաժինը ընդհանուր առմամբ գերազանցում է 66%-ը (նախորդ տարվա մոտ 70% - ի դիմաց): Դրանց գերիշխող զանգվածը շարունակում է կուտակվել սպառողական վարկերում (ներառյալ՝ հիփոթեք), իսկ մնացած ծավալը, հիմնականում, առեւտրային հատվածի, ագրոոլորտի եւ արդյունաբերական հատվածի վարկերում: 9 ամիսների արդյունքներով շահույթի իրական միտումը, մասնավորապես, տարեկան աճի կտրուկ դանդաղումը 81,5% - ից մինչեւ 18%, այս ցուցանիշի եռամսյակային լճացման դեպքում, դրդում է հաշվեկշռից թունավոր վարկերի դուրսգրման վերաբերյալ ենթադրության, այլ ոչ թե պորտֆելի առողջացման՝ կուտակված պարտքերի վերադարձման հաշվին: Իսկ 12 ամիսների արդյունքներով շահույթի տարեկան աճը դանդաղել է 62%-ից մինչեւ 38%, 16% եռամսյակային անկման դեպքում, ինչը հաստատում է հաշվեկշռից թունավոր վարկերի շարունակվող դուրսգրումների ենթադրությունը: AmRating ազգային վարկանիշային գործակալության վերլուծաբանների կարծիքով, Հայաստանի բանկերի անցումը վարկային ռիսկի ներկայացման նոր ձեւաչափի (ըստ IFRS9) վերջնականապես լղոզել է վարկային պորտֆելի իրական որակի եւ թունավոր վարկերի առկայության (NPL) պատկերը: