Փորձագետ․ ԵԱՏՄ-ն կարող է կայանալ՝ բոլոր մասնակիցների շահերի համընկնման պայմանով միայն

Արմինֆո.Չնայած ԵԱՏՄ-ում ընդհանուր շուկայի և միասնական գազային սակագների միջև թվացյալ ուղիղ կապին՝ վերջին հարցում մենք տեսնում ենք դիրքորոշումների անհամատեղելիություն՝ պայմանավորված միության անդամ պետությունների նախընտրությունների տարբերությամբ։ ԱրմԻնֆո-ին այդպիսի կարծիք է հայտնել ԱՊՀ երկրների ինստիտուտի երևանյան մասնաճյուղի ղեկավար Ալեքսանդր Մարկարովը։

<Գազի արտահանողների եւ ներմուծողների շահերի միջեւ հակասությունները միանգամայն տրամաբանական են եւ, հետեւաբար, հիմնավորված ։ Եվ դրանց կարգավորման համար, գազի գնագոյացման նկատմամբ ընդհանուր մոտեցում մշակելու նպատակով, դեռ ժամանակ է պահանջվում ։ Այս հակասությունները քննարկվում են վերջին երկու տարիներին, և ընդհանուր մոդել, որն ընդունելի է ԵԱՏՄ բոլոր պետությունների համար, դեռևս մշակված չէ ։ Ամեն դեպքում ԵԱՏՄ գործընկերները փորձում են շարժվել այդ ուղղությամբ, սակայն այդ ճանապարհին բախվում են սկզբունքորեն տարբեր տրամաբանության՝ հակասական շահերով պայմանավորված>, - նկատել է նա ։

Նշելով ապրանքների և ծառայությունների, կապիտալի և աշխատանքի ընդհանուր շուկայի ստեղծումը ՝ որպես ԵԱՏՄ առաջնային, հիմնարար խնդիր՝ Մարկարովը նշել է, որ այդ նախագծի իրականացման հաջողության աստիճանը ճիշտ կլիներ գնահատել տնտեսագետներին: Ընդ որում, դրա հասնելու ուղղությամբ մի շարք խոչընդոտների վերացումը, հնարավոր է, բարենպաստ մթնոլորտ ստեղծի։

Մեկնաբանելով կորոնավիրուսային համաճարակի հետևանքով համաշխարհային համընդհանուր ապաինտեգրացման միտման պայմաններում Մոսկվայի կողմից ակնկալվող եվրասիական ինտեգրման խորացման հեռանկարները ՝ քաղաքագետը նկատել է, որ ամենի ինչ կախված է այն բանից, թե ավելի խորն ասելով ինչ նկատի ունեք։ Նա հիշեցրել է, որ նույն Եվրամիությունը մեկ օրում չի հասել գոյություն ունեցող ինտեգրացիոն մակարդակին, դրա համար տասնամյակներ են պահանջվել։ Հետևաբար՝ եվրասիական տարածքում ԵՄ-ի համանման ինտեգրացիոն նախագիծը, նրա կանխատեսումներով, կարող է կայանալ քաղաքական կամքի, ինտեգրացիոն նախագծերի եւ ռազմավարությունների առկայության պայմաններում: Եվ ամենակարևորը՝ բոլոր մասնակիցների շահերի տրամաբանական համընկնումնէ ։

<Այս ամենի բացակայության պայմաններում միանգամայն բնական է, որ գործընթացը կարող է մնալ թղթի վրա ։ Ինտեգրումն ինքնանպատակ չէ և կախված չէ բարի ցանկություններից ։ Ըստ էության, այն կոչված է թեթեւացնելու տնտեսական կապերը, պարզեցնելու առեւտուրը, վերացնելու բոլոր խոչընդոտները այդ ճանապարհին։ Հայաստանի համար, ԵԱՏՄ-ին ինտեգրումը նշանակում է ոչ միայն տնտեսական, այլ նաև՝ քաղաքական դիվիդենտներ ։ Մասնավորապես՝ դաշնակից Ռուսաստանի հետ հարաբերություններում>, - ամփոփել է Մարկարովը։

Մայիսի 19-ին ելույթ ունենալով ԵԱՏՄ առաջնորդների առցանց գագաթնաժողովում՝ ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը հայտարարել է, որ գլոբալ մարտահրավերները ԵԱՏՄ-ին թելադրում են գազի ընդհանուր շուկայի ձևավորման շուտափույթ անհրաժեշտություն: "Գազի սակագների միասնական համակարգի ձևավորումը անհրաժեշտություն է, որը Հայաստանում հատկապես սուր է զգացվում։ Համոզված եմ, որ ընդհանուր շուկան կնպաստի ապրանքների մրցունակության բարձրացմանը՝ մի քանի անգամ մեծացնելով ԵԱՏՄ ներուժը։ Առանց դրա անհնար է գործունեության հավասար պայմանների ապահովում բոլոր պետությունների համար", - ընդգծել է նա։

ԵԱՏՄ նույն գագաթնաժողովում պատասխան  ելույթում ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինը նշել էր, որ ԵԱՏՄ-ում գազի միասնական սակագինը ենթադրում է միասնական շուկա, միասնական բյուջե, հարկման միասնական համակարգ: Մինչդեռ ԵԱՏՄ-ում ինտեգրման նման մակարդակի, նրա գնահատմամբ, դեռ չեն հասել։ Համապատասխանաբար, գներն առայժմ պետք է ձեւավորվեն շուկայական կոնյունկտուրայի հիման վրա՝ հաշվի առնելով ծախսերը, ներդրումները, շահույթ ապահովելով մատակարարների համար: