Արսեն Բազիկյան. Հայաստանում լիզինգի կարգավորումը պայմանագրային դաշտից անցնում է օրենսդրական դաշտ

Արմինֆո. Հայաստանում կազմակերպությունների կողմից լիզինգային պայմանագրերի կատարման ժամանակ նախկինում տարբեր մոտեցումներ են կիրառվել, սակայն այսուհետ քաղաքացիական եւ հարկային օրենսգրքերում (ՔՕ եւ ՀՕ) կատարված փոփոխությունների շնորհիվ կգործի ընդհանուր մեթոդաբանություն, որը թույլ կտա ոլորտի կարգավորումը պայմանագրային դաշտից տեղափոխել օրենսդրական դաշտ: Այդ մասին օգոստոսի 6-ին կայացած մամուլի ասուլիսի ժամանակ հայտարարել է "Արմզինգ" ընկերության գլխավոր գործադիր տնօրեն Արսեն Բազիկյանը։

Ինչ վերաբերում է լիզինգային գործիքների բարելավման փոփոխություններին, նա պարզաբանել է, որ խոսքը նաև արագացված ամորտիզացիայի և մի շարք այլ առավելությունների մասին է, ընդգծելով, որ բոլոր օրենսդրական շտկումների հիմքում, մեծ, հաշվով ընկած է, առաջին հերթին, տնտեսության զարգացմանը նպաստող մոտեցումը:

Իր հերթին՝ Գործարարության աջակցման գրասենյակի խորհրդատու Իզաբելլա Հովհաննիսյանը պատմել է, որ փոփոխությունների շնորհիվ ՀՀ ՔՕ-ում ներդրվել են այնպիսի հասկացություններ, ինչպիսիք են "երկրորդային լիզինգը" և "վերադարձող լիզինգը": Նա պարզաբանել է. " Երկրորդային լիզինգի դեպքում լիզինգի առարկան, որը մնացել է լիզինգի պայմանագրի դադարեցման կամ լուծման դեպքում վարձակալի սեփականության ներքո, փոխանցվում է որպես լիզինգ այլ լիզինգ ստացողի։ Նախկինում դա խնդիր էր ֆինանսական կազմակերպությունների համար։ Վերադարձված լիզինգը (հակադարձ լիզինգը) վերաբերում է այն դեպքերին, երբ ձեռնարկությունը ձեռք է բերել գույք, բայց միաժամանակ ցանկանում է պահպանել ֆինանսական միջոցները հումքի ձեռք բերման կամ այլ կազմակերպչական հարցերի լուծման համար: Այդ գույքը ձեռք է բերում բանկը, հետո տրամադրում է տնտեսվարող սուբյեկտին լիզինգային գործարքի միջոցով, ինչը վերջինիս հնարավորություն է տալիս պահպանել գույքը և միջոցները, որոնք կարելի է ուղղել այլ անհրաժեշտ նպատակների։ Այս տեսակի ներդրումը թույլ կտա դիվերսիֆիկացնել լիզինգային պորտֆելը>.

Այս կապակցությամբ Արսեն Բազիկյանը նշել է, որ Քաղաքացիական օրենսգրքում փոփոխությունները թույլ կտան ձևավորել լիզինգի երկրորդային շուկա և հնարավորություն են ընձեռում միջազգային լիզինգային ընկերությունների հետ համագործակցությամբ սպասարկել այն հաճախորդներին, ովքեր ցանկանում են լիզինգով ձեռք բերել արտասահմանյան գույք: Նա նաեւ ուշադրություն է հրավիրել այն հանգամանքին, որ այդ փոփոխությունները կնպաստեն վարձակալության շուկայի զարգացմանը:

Խոսելով Հարկային օրենսգրքում կատարված փոփոխությունների մասին՝ Արմլիզինգի ղեկավարը տեղեկացրել է, որ լիզինգի գործարքներն այսուհետ ազատվում են ԱԱՀ-ից, ավելին, ԱԱՀ-ի վճարումից ազատված են նաև մատակարարումներին առնչվող լիզինգային գործարքները։ "Այս շատ կարեւոր փոփոխությունները խթան կհանդիսանան տեղական մատակարարների զարգացման համար՝ թույլ տալով գործարքներ կատարել առանց ԱԱՀ - ի եւ արհեստականորեն ավելացված արժեքի", - ընդգծել է նա:

Իր հերթին՝ Հայաստանի էկոնոմիկայի փոխնախարար Նաիրա Մարգարյանը հաղորդել Է, որ այսօրվա դրությամբ բանկերի ընդհանուր վարկային պորտֆելը կազմում է շուրջ 4 տրլն դոլար, որից 200-300 մլրդ դրամը բաժին է ընկնում անշարժ գույքի գնման վարկավորմանը։ Ընդ որում, լիզինգային պորտֆելը կազմում է ավելի քան 30 մլրդ դրամ։ "Սա վկայում է այն մասին, որ լիզինգի նկատմամբ պահանջարկը 10 անգամ գերազանցում է կնքված գործարքների ծավալը ", - նշել է նա:

Ընդգծելով, որ Հայաստանում առկա է լիզինգի զարգացման մեծ ներուժ, Ն. Մարգարյանը նկատել է, որ գործող 17 բանկերից եւ 32 վարկային ընկերություններից ընդաամենն 8-ն են տրամադրում լիզինգային ծառայություններ, որոնցից միայն 3-ն են խոշոր խաղացողներ: Մասնավորապես, նա հաղորդել է, որ վերջիններին բաժին է ընկնում, համապատասխանաբար, 79%, 15% և 3%, մինչդեռ 2% - ը բաշխվել է մյուս 5 խաղացողների միջև։

Փոխնախարարն ասել է, որ օրինագծի շուրջ աշխատանքները բավական երկար են ընթացել, որի մշակման գործընթացին մասնակցել են ինչպես պետական, այնպես էլ մասնավոր հատվածի ներկայացուցիչներ: "Շատ կարեւոր է, որ երկու կողմերն էլ կիրառել են կառուցողական մոտեցում, ինչի արդյունքում մենք ստացել ենք փոխշահավետ եւ հավասարակշռված լուծումներ", - եզրափակել է նա:

Ըստ ԱրմԻնֆո գործակալության կողմից պատրաստված Հայաստանի բանկերի և վարկային ընկերությունների ռենքինգի տվյալների, 30.06.20-ին լիզինգային պորտֆելի ընդհանուր ծավալը կազմել է շուրջ 37 մլրդ դրամ' 52% տարեկան  աճով: Ընդ որում, բանկերից լիզինգային գործառնությունների գծով աշխատում են 7 բանկեր, որոնց թվում առաջատար է ACBA-Credit Agricole Bank-ը (ACBA - Leasing լիզինգային ընկերության միջոցով) ՝ ավելի քան 23 մլրդ դրամ (տարեկան 24% աճ), եւ երկրորդ տեղում է Ամերիաբանկը ՝ ավելի քան 10 մլրդ դրամ (տարեկան աճը ՝ 2,4 անգամ): Իսկ լիզինգային ընկերությունները Հայաստանում 4-ն են, որոնց թվում անփոփոխ առաջատար է ACBA Leasing-ը, երկրորդ տեղում է Ագրոլիզինգը, իսկ երրորդ տեղում է նոր խաղացող ' ի դեմս Արմլիզինգի: