Արմինֆո. Արժույթի միջազգային հիմնադրամը (ԱՄՀ) համաձայնություն է ձեռք բերել Հայաստանի պահուստային ֆինանսավորման համաձայնագրի (Stand-By Arrangement - SBA) երրորդ վերանայման վերաբերյալ: Այդ մասին ասված Է ԱՄՀ-ի մամուլի հաղորդագրությունում, որը ներկայացնում է 2020թ. սեպտեմբերի 2-ից նոյեմբերի 16-ը Հայաստանում ԱՄՀ-ի խմբի պատվիրակության ղեկավար Նաթան Փորթերի գլխավորությամբ Հայաստանի համար Stand-By վարկի երրորդ վերանայման վերաբերյալ անցկացված քննարկումների արդյունքները։
Հաղորդագրության մեջ նշվում է. "ԱՄՀ-ի թիմը ՀՀ կառավարության հետ համաձայնության է հասել Արժույթի միջազգային հիմնադրամի SBA համաձայնագրին հավանություն տված Հայաստանի բարեփոխումների ծրագրի երրորդ վերանայման ավարտի մասին: ԱՄՀ գործադիր խորհրդի կողմից 25.714 մլն SDR-ի հաստատման սպասումով (մոտ 36.7 մլն դոլար) կհատկացվի տնօրենների խորհրդի նիստից հետո՝ բյուջետային աջակցության համար:
ԱՄՀ-ն գտնում է, որ COVID-19 համավարակը եւ վերջին ռազմական գործողություններն ազդում են Հայաստանի կարճաժամկետ տնտեսական հեռանկարների վրա: "ԱՄՀ-ի այս ֆինանսավորումը կօգնի իշխանություններին բավարարել անհետաձգելի բժշկական եւ սոցիալ - տնտեսական պահանջները եւ աջակցել բարեփոխումների իրականացմանը ավելի ուժեղ եւ ներառական աճի համար", - ասված է ԱՄՀ-ի հաղորդագրության մեջ:
Քննարկումների ավարտին Ն. Փորթերը հայտարարել է, որ ԱՄՀ-ի թիմը Հայաստանի կառավարության հետ համաձայնության է հասել տնտեսական բարեփոխումների ծրագրի երրորդ վերանայման ավարտի մասին, որն աջակցում է SBA եռամյա համաձայնագրին: Համաձայնագիրը ենթակա է հաստատման ԱՄՀ գործադիր խորհրդի կողմից, որը նախատեսում է այդ հարցը քննարկել դեկտեմբերի կեսերին։ Մոտ 36.7 մլն դոլար (25.714 մլն SDR) կհատկացվի տնօրենների խորհրդի նիստից անմիջապես հետո ։ Այդ ֆինանսավորումը հատկացվելու է բյուջե ՝ օգնելու հրատապ բժշկական և սոցիալ-տնտեսական կարիքները բավարարելու իշխանությունների ջանքերին։
"Հայաստանի տնտեսությունը մեծապես տուժել է COVID-19 հմավարակից եւ 1990-ականների սկզբից ի վեր վատթարագույն ռազմական առճակատումից, ինչի պատճառով կրճատվել է 2020 թվականին։ Այս ցնցումները հանգեցրել են ներքին պահանջարկի եւ առաջարկի խախտման եւ խորացել են արտահանման եւ զբոսաշրջության, դրամական փոխանցումների եկամուտների կտրուկ կրճատման եւ որոշ չափով կապիտալի հոսքերի թուլացման: Ներկայումս սպասվում է, որ իրական ՀՆԱ-ն 2020 թվականին կկրճատվի ավելի քան 7 տոկոսով: Վերականգնման վերաբերյալ անորոշությունը բարձր է, սակայն աճը, ԱՄՀ-ի կանխատեսումներով, համեստ կմնա 2021 թվականին, իսկ հետո կարագանա այդ ցնցումների եւ դրանց հետ կապված տնտեսական սպիների հետեւանքներին տնտեսության աստիճանական ադապտացման չափով: Միջնաժամկետ հեռանկարում գնաճը կաճի եւ աստիճանաբար կմոտենա նպատակային միջակայքի ստորին սահմանին (4% +/-1,5 - խմբ.): Արտաքին իրադարձությունների, անորոշ տնտեսական եւ քաղաքական իրադրության, տարածաշրջանային բարձր լարվածության, համաճարակի ինտենսիվության եւ տեւողության հետ կապված կարճաժամկետ բացասական ռիսկերը հավասարակշռվում են համավարակից հետո ավելի արագ վերականգնման, ավելի սահմանափակ սպիացման եւ բարեփոխումների ավելի արագ իրականացման պոտենցիալ դրական հետեւանքներով", - նշել է Ն. Փորթերը:
Նրա խոսքով ՝ հիմնական կարճաժամկետ առաջնահերթությունները ներառում են բնակչության առավել խոցելի խմբերին աջակցությունը ՝ միաժամանակ ապահովելով COVID-19-ի երկրորդ ալիքին հանրային առողջապահության համարժեք պատասխան միջոցներ: Քանի որ վերականգնումը թափ է հավաքում, կարեւոր է, որ մնացած ժամանակավոր աջակցության միջոցները չեղյալ հայտարարվեն:
Ն. Փորթերը նշել է. "Եկամուտների նվազումը եւ առողջապահության, սոցիալ-տնտեսական աջակցության եւ անվտանգության ծախսերի ավելացումը զգալիորեն կավելացնեն բյուջեի դեֆիցիտը եւ պետական պարտքը 2020 թվականին: Սպասվում է, որ բյուջեի դեֆիցիտը 2020 թվականին կավելանա մինչեւ 430 մլրդ դրամ (ՀՆԱ-ի 7% - ը), իսկ 2021 թվականին կկրճատվի մինչեւ 355 մլրդ դրամ (ՀՆԱ-ի 5.5% - ը): Բյուջեն կֆինանսավորվի ներքին և արտաքին աղբյուրներից, այդ թվում ՝ գործընկերներից զարգացման ռեսուրսների մոբիլիզացման հաշվին ։ Սպասվում է, որ պետական պարտքը 2020 թվականին կգերազանցի ՀՆԱ-ի 60 տոկոսը ՝ 2021 թվականին հասնելով գրեթե 69 տոկոսի: ԱՄՀ-ն ողջունում է Հայաստանի կառավարության հաստատակամ հավատարմությունը ֆինանսական կայունության ապահովմանը ' առաջնորդվելով իր հարկային կանոնով, չնայած այն ճնշումներին, որոնց բախվում է: Այդ նպատակով Հայաստանի կառավարությունը կակտիվացնի եկամուտների մոբիլիզացմանն ուղղված ջանքերը, կիրականացնի հարկային քաղաքականություն եւ վարչական միջոցառումներ ՝ զսպելով ընթացիկ ծախսերը եւ երաշխավորելով գերակա ծախսերը: Արդյունքում սպասվում է, որ միջնաժամկետ հեռանկարում պետական պարտքը աստիճանաբար կկրճատվի եւ մինչեւ 2026 թվականը կնվազի ՀՆԱ-ի 60 տոկոսից ցածր":
Նա նշել է, որ ներկայիս հարմարվողական դրամավարկային քաղաքականությունը համարժեք է եւ օգնում է ապահովել բանկային համակարգում բավարար իրացվելիություն եւ աջակցել ներքին վարկին: "Հայաստանի Կենտրոնական բանկը (ԿԲ) պետք է ուշադիր հետևի իրադարձությունների զարգացմանը և պատրաստ լինի անհրաժեշտության դեպքում ճշգրտել դրամավարկային քաղաքականությունը ՝ թույլ տալով արժութային փոխարժեքին լինել ամորտիզատոր ։ Ֆինանսական համակարգը սթրեսի որեւէ նշաններ ցույց չի տալիս, բայց երկու ցնցումների լիարժեք ազդեցությունը դեռ ակնհայտ չէ. ԿԲ-ի կարգավորիչ եւ վերահսկողական արձագանքը այդ ցնցումներին եղել է ֆինանսական կայունության պահպանման, բանկային համակարգի կայունության պահպանման եւ տնտեսական ակտիվության պահպանման նպատակների պատշաճ հավասարակշռության մեջ: ԿԲ-ն պետք է շարունակի բացահայտել խոցելի տեղերը եւ ձեռնարկել բոլոր անհրաժեշտ միջոցները", - կարծում է Ն. Փորթերը:
"Չնայած այս տարվա երկու ցնցումներով պայմանավորված ուշացումներին՝ իշխանությունները շարունակում են առաջընթաց արձանագրել տնտեսական բարեփոխումների իրենց ծրագրում եւ վճռական են այդ ուղեգծին հավատարիմ մնալու հարցում։ Բարեփոխումների առաջնահերթությունները, ի թիվս այլ բաների, ներառում են պետական ներդրումների գործընթացի հուսալիության եւ արդյունավետության բարձրացում, հարկային ռիսկերի կառավարման ուժեղացում, հարկային կառավարման արդյունավետության եւ թափանցիկության բարձրացում, հարկային համակարգի արդյունավետության եւ արդարության բարձրացում՝ պահանջների պահպանմանն ու հարկերի հավաքագրման բարձրացմանը նպաստելու համար, ինչպես նաեւ կրթության ոլորտի ուժեղացում եւ կոռուպցիայի դեմ պայքարի ջանքերի ամրապնդում", - եզրափակել է Ն. Փորթերը:
Նշենք, որ 2019թ.մայիսի 17-ին ԱՄՀ-ն հաստատել է եռամյա "տարանցիկ ժամանակահատվածում" stand-by վարկային գծի ՝ 180 մլն SDR (համարժեք է գրեթե 248.2 մլն դոլարի) կամ ԱՄՀ-ում Հայաստանի քվոտայի շուրջ 139.75% - ի չափով տրամադրում Հայաստանին: Այդ գումարից նախատեսվում էր անհապաղ ստանալ
25.714 մլն SDR (համարժեք է մոտ 35.5 մլն դոլարի), իսկ մնացած մասի տրամադրումը նախատեսված էր վեց կիսամյակային գնահատականների հիման վրա ։ Մեկ տարի անց՝ 2020 թվականի մայիսի կեսերին, ԱՄՀ - ն Հայաստանին տրամադրեց 128.8 մլն SDR (մոտ 175 մլն դոլար) ֆինանսական աջակցություն, ինչը SBA-ի շրջանակներում կուտակված ռեսուրսները ներգրավելու իշխանությունների մտադրության հետ մեկտեղ թույլ տվեց ստանալ 206 մլն SDR (մոտ 280 մլն դոլար), որոնք ենթակա են վճարման անմիջապես: Այդ վարկային միջոցներն ուղղված են Հայաստանի տնտեսական հիմքերի եւ քաղաքականության ամրապնդմանը, ինչպես նաեւ կառուցվածքային բարեփոխումների իրականացմանը, մասնավորապես, կառավարման արդյունավետության բարձրացմանը եւ գործարար միջավայրի բարելավմանը: