Փորձագետ. Հայաստանի բանկային համակարգի NPL-ը կարող է ավելանալ, բայց անհանգստանալու առիթ չկա

Արմինֆո. Հայաստանի բանկային համակարգի ժամկետանց վարկերի պորտֆելը (NPL) կարող է փոքր-ինչ ավելանալ՝ ընթացիկ տարվա վերջին իրադարձությունների կապակցությամբ, սակայն դրանից պետք չէ վախենալ։ Դեկտեմբերի 9-ին Տնտեսական լրագրողների ակումբի կազմակերպած zoom-կոնֆերանսի ժամանակ նման կարծիք է հայտնել բանկային կառավարման դպրոցի հիմնադիր Աշոտ Օսիպյանը։

Նա պարզաբանել է, որ հայաստանյան բանկերի NPL-ը փոքր տոկոս է զբաղեցնում եւ միջազգային բանկերի համեմատ գտնվում է կառավարելի տիրույթում: Այս առնչությամբ Օսիպյանը նշել է, որ հաճախորդների հետ ամենօրյա աշխատանքի և նոր վարկային գործընթացների արդյունքում այդ ցուցանիշը կնվազի:

Իր հերթին՝ Հայաստանի բանկերի միության (ՀԲՄ) գործադիր տնօրեն Սեյրան Սարգսյանը հաղորդել Է, որ պատմականորեն Հայաստանի NPL առեւտրային բանկերի մակարդակը միշտ ցածր է եղել ' 4-5 տոկոսի սահմաններում: Համավարակից հետո, նրա խոսքով, խնդրահարույց վարկերի թիվը փոքր-ինչ աճել է, սակայն չի գերազանցել այն մակարդակը, որը եղել է Ռուսաստանում, Ուկրաինայում, հարեւան այլ երկրներում, ինչպես նաեւ Եվրոպայում:

Միաժամանակ, նա հաղորդել է, որ կորոնավիրուսի համավարակի բռնկման կապակցությամբ Հայաստանի բանկերում վերանայվել են հաճախորդների 30% - ի վարկերը: "Սա նշանակում է, որ այն հաճախորդների վարկերը, որոնք խնդիրներ են ունեցել վարկային պարտավորությունների կատարման հետ, այսօր չեն դասակարգվում որպես խնդրահարույց: Մենք հասկանում ենք, որ ամեն ինչ կարող է փոխվել։ Եվ, այնուամենայնիվ, ռիսկեր չենք տեսնում այդ առումով", - ընդգծել է ՀԲՄ գործադիր տնօրենը։

Այդուհանդերձ, AmRating ազգային վարկանիշային գործակալության մասնագետների գնահատմամբ, Հայաստանի բանկային համակարգում չաշխատող վարկերի աճն արդեն արագացել է: Այսպես, NPL-ի մասնաբաժինը վարկային պորտֆելում 3-րդ եռամսյակում աճել է 8,3%-ից մինչեւ 9%, իսկ ակտիվներում հասել է 6,1%, նախորդ տարի ֆիքսված, համապատասխանաբար,  9% եւ 5,9%-ի դիմաց: Դա դիտվել է վարկային ներդրումների տարեկան աճի արագացման ֆոնին՝ 13,5 տոկոսից մինչեւ 21,4 տոկոս, եւ ակտիվների 14 տոկոսից մինչեւ 16,5 տոկոս աճի ֆոնին, երկու դեպքում էլ եռամսյակային աճի դանդաղման պայմաններում (վարկերը ՝ 3,2 տոկոսից մինչեւ 5,9 տոկոս, ակտիվները ՝ 1,5 տոկոսից մինչեւ 4,8 տոկոս):

Ինչպես ցույց են տալիս գործակալության մասնագետների վերլուծական հաշվարկները, թունավոր վարկերի արագացած աճը, իր հերթին, նվազեցրել է շահույթը: Այսպես, զուտ շահույթը, 9 ամիսների արդյունքներով կազմելով 58.6 մլրդ դրամ ($119.9 մլն), կրճատվել է 0.9% - ով (նախորդ տարվա 14.2% աճի դիմաց), ինչը նկատվել է ժամկետանց վարկերի ծավալի 20.3%  աճի ֆոնին (եռամսյակային աճի 10.1% - ից  մինչեւ 13.1%  արագացնելու դեպքում): Դա ուղեկցվել է հաշվետու եռամսյակի համար առողջ (ստանդարտ) վարկերի մեծության 3,5% աճի թույլ փորձով  (II եռամսյակում 0,5% անկումից), տարեկան 9,1% աճի դեպքում, հավանաբար, վարկային արձակուրդների ժամանակ (մարտի 13-ից հունիս) պայմանագրերի վերակնքման եւ 1 - ին եւ 2-րդ հակաճգնաժամային պետական ծրագրերին ակտիվ մասնակցության հաշվին Ապահովված 9,1% աճի դեպքում:

Մասնագետների տվյալներով՝ NPL-ի մոտ 55% - ը բաժին է ընկնում կասկածելի եւ անհուսալի ռիսկի խմբերին, ընդ որում, վերջին խումբը պահպանում է զգալի դոմինանտ: Ըստ ճյուղերի՝ ժամկետանց վարկերի ավելի քան 35% - ը "տեղավորվել է" սպառողական վարկերում (հաշվի առնելով հիփոթեքը)՝ չաշխատող վարկերի ծավալի 45,3%  տարեկան աճով, առողջ վարկերի 19,7% - ով աճի դեպքում: Ընդ որում, չաշխատող սպառողական վարկերի գրեթե կեսը կուտակվել է կասկածելի եւ անհուսալի խմբերում, եւ ավելի մեծ չափով՝ վերջինում:

NPL մասնաբաժնով երկրորդ տեղում է առեւտրի ոլորտը, որտեղ կուտակվել է չաշխատող վարկերի ավելի քան 20%-ը, դրանց ծավալի 3% տարեկան անկումով, սակայն առողջ վարկերի 21,1% աճով:

NPL մասնաբաժնով երրորդ տեղն զբաղեցնում են ագրովարկերը՝ ավելի քան 11%, չաշխատող վարկերի 7,8% տարեկան աճով ՝ առողջների աճի մինչև 22,1% արագացման դեպքում։ Այնուհետեւ NPL-ի բաժնեմասով հետեւում են արդյունաբերական հատվածի վարկերը' մոտ 10%՝ դրանց ծավալի  5,4%  տարեկան անկմամբ' առողջ վարկերի ավելի ակնհայտ անկման դեպքում (13,6%): Փոքր-ինչ ցածր է NPL մասնաբաժինը հանրային սննդի եւ ծառայությունների վարկերի ոլորտում, դրանց ծավալի 16,1% տարեկան անկման դեպքում՝ առողջ վարկերի 6,5% աճի պայմաններում: Եւ NPL մասնաբաժնով դրանց հաջորդում են շինարարության ոլորտի վարկերը՝ ծավալի 2,2% տարեկան անկմամբ՝ առողջ վարկերի 39,1% աճի դեպքում:

Նշենք, որ Հայաստանի բանկերի ընդհանուր վարկային պորտֆելը մինչեւ 2020թ. հոկտեմբերի 1 - ը հասել է 4.3 տրլն դրամի ($8.7 մլրդ), իսկ ակտիվները' 6.3 տրլն դրամի ($12.9 մլրդ), եւ առաջինների տարեկան աճի առավել արտահայտված արագացումը երկրորդի աճի նվազ նկատելի արագացման դեպքումավելացրել է վարկերի բաժինը ակտիվներում՝ անցյալ տարվա 65,1%-ից մինչեւ 67,8%: