Երկուշաբթի, 12 Ապրիլի 2021 17:23

Արմինֆո. "Բանկային հաշիվների կենտրոնացված ռեեստր ստեղծելու մասին Հայաստանի Կենտրոնական բանկի օրենսդրական նախաձեռնությունից զգուշանում են միայն նրանք, ում դունչը փետրոտ է: Հայեցակարգն, առաջին հերթին, կոչված է ապահովելու դրամական միջոցների շարժի թափանցիկությունը, և բարեկանոն քաղաքացիները պետք է միայն ողջունեն այդ նախաձեռնությունը", - ԱրմԻնֆոյի հետ զրույցում հայտարարել է հայտնի տնտեսագետ Ատոմ Մարգարյանը:

 

Մեկ շաբաթ առաջ ՀՀ ԿԲ փոխնախագահ Ներսես Երիցյանը,  խորհրդարանում ներկայացնելով այս օրենսդրական նախաձեռնությունը, նշել է, որ նման ռեեստրի ներդրման անհրաժեշտությունը բխում է փողերի լվացման եւ ահաբեկչության ֆինանսավորման դեմ պայքարի համաշխարհային չափանիշներից: Հետագայում այդ փոփոխությունները, նրա խոսքով, թույլ կտան զարգացնել նորարարական գաղափարներ ՝ կապված քաղաքացիների բանկային հաշիվների ավտոմատացման, էլեկտրոնային փողերի ներդրման եւ այլնի հետ:

 

ՀՀ էկոնոմիկայի նախկին նախարար Կարեն Ճշմարիտյանը կոշտ քննադատության է ենթարկել այդ գաղափարը, հայտարարելով, որ ԿԲ-ի մասին օրենքում փոփոխությունների ընդունումից հետո չի բացառվում երկրից խոշոր ներդրումների հնարավոր արտահոսքը։ "Անունը դնում են «կոռուպցիայի դեմ պայքար», և սուզվող երկրի գլխից ևս մի ծանր գործիքով սեղմում դեպի հատակը: Դա բավարար չէ, մի բան էլ լրացնում են, թե իբր` «...նորարարական գաղափարների...» համար հող ենք նախապատրաստում: Հետաքրքիր է, որ գաղափարների` տոտալ գլոբալիստակա՞ն... Իսկ երկրի ֆինանսական անվտանգությու՞նը, իսկ բանկային գաղտնի՞քը, իսկ մասնավոր բանկերի ինքնուրույնությունն ու նրանց տարածաշրջանային մրցունակության ապահովումը: Սրանք անպետք և անկարևոր գործառույթներ ե՞ն: Ժամանակին տարածաշրջանային ֆինանսական կենտրոնի վերածվելու հավակնություններ կային, ի՞նչ եղան" - նշել է Ճշմարիտյանը, հավելելով,  որ Հայաստանը հեռու է եվրոպական կենսամակարդակից, եւ այդ պատճառով "կարիք չկա պարբերաբար փորձել սեփական արտադրության «Երազ»-ի վրա «Ռոլս Ռոյսի» շարժիչ հարմարեցնել"։

 

Սակայն, ըստ Ատոմ Մարգարյանի, որպես կատարելություն, բոլոր ֆինանսական հոսքերը պետք է "տեսանելի" լինեն իրավապահ մարմինների համար, և անհրաժեշտության դեպքում ՝ գտնվեն հարկայինների տեսադաշտում։ "Այն դեպքում, եթե կողմերից մեկը խախտի օրենքը ՝ չարաշահի իր լիազորությունները, չապահովի հաճախորդների բանկային հաշիվների մասին տեղեկությունների պահպանումը եւ այլն, այդ ժամանակ արդեն օրենքը պաշտպանելու է Բանկի Հաճախորդի իրավունքները", - պարզաբանել է նա:

 

Փորձագետը խորհուրդ է տալիս չվախենալ կապիտալի եւ ներդրումների արտահոսքից։ Յուրաքանչյուր ներդրող, նրա համոզմամբ, պետք է հասկանա, որ իր ֆինանսներն ուսումնասիրվելու են "մանրադիտակի տակ", եւ նրան, պարզապես, անհրաժեշտ է հիմնավորել միջոցների էթիոլոգիան: "Թե չէ ստացվում է այնպես, որ գործող կամ նախկին պաշտոնյան հանկարծ մեկ միլիոն դոլարով տուն է կառուցում, վիթխարի միջոցներ է ներդնում իր բիզնեսում, եւ ոչ ոք իրավունք չունի նրան հարցնել, թե որտեղից այդ գումարը ողջ կյանքում պետության համար աշխատած մարդու մոտ, - հայտարարել Է Մարգարյանը:

Այս համատեքստում, ինչպես կարծում է տնտեսագետը, կարգավորողի նման նախաձեռնությունները պետք է ողջունել, իսկ սովորական քաղաքացիները, որոնք առաջին անհրաժեշտության դեպքում կարող են հիմնավորել իրենց եկամուտների աղբյուրը, պետք չէ ավելորդ անգամ ռեֆլեքսավորվել։ Իսկ նրանց, ովքեր չեն կարող հաստատել իրենց եկամուտների օրինականությունը, Մարգարյանն առաջարկում է "փող տալով ազատվելու" հնարավորություն տալ։ Օրինակ ՝ ապօրինաբար կուտակածի մեկ երրորդը վճարել բյուջե, մնացած մասը ներդնել բաժնետիրական բիզնեսում, որտեղ բաժնետոմսերի մի մասի սեփականատեր է լինելու պետությունը։

 

Հիշեցնենք, որ ՀՀ ԿԲ վերը նշված նախաձեռնությունը կապված է նախորդ ամիս ուժի մեջ մտած ԵՄ - Հայաստան գործընկերության համաձայնագրի (CEPA) շրջանակներում Հայաստանի ստանձնած պարտավորությունների հետ: Այն վերաբերում է Եվրոպական միության այսպես կոչված "AML (Anti-Money Laundering Directive)" հինգերորդ դիրեկտիվին, որն ուժի մեջ է մտել 2020 թվականի հունվարի 10-ին: Սա փողերի լվացման փորձերը կանխելու նոր միջոց է, այդ թվում' կրիպտոարժույթների ծառայությունների  շուկայի, փոխանակման կետերի եւ բորսաների միջոցով:

 

Որոշ փորձագետների կարծիքով ՝ այս դիրեկտիվը կարող է վախեցնել զարգացող երկրներում փողեր լվացող ներդրողներին։ Սակայն, մյուս կողմից, տնտեսությունների և ներդրումային միջավայրի վիճակի տեսանկյունից՝ ԵՄ-ի հետ ասոցիատիվ հարաբերությունների մեջ մտնող երրորդ երկրները, այնուամենայնիվ, զարգացման լրացուցիչ, թեեւ, ոչ այնքան "օրինական" խթանների կարիք ունեն։