Երեթշաբթի, 7 Սեպտեմբերի 2021 18:00

Արմինֆո. Հայաստանի կառավարությունը սեպտեմբերի 7-ին գրավոր քվեարկությամբ հավանություն է տվել "Հայաստանի Հանրապետությունից պղնձի խտահանքի, մոլիբդենի խտահանքի, մոլիբդենի եւ դրանից պատրաստված արտադրատեսակների (բացառությամբ 810297000՝ թափոններ եւ ջարդոն)՝ դեպի երրորդ երկրներ արտահանման ժամանակավոր սահմանափակում կիրառելու, արտահանման լիցենզավորման ընթացակարգը եւ հայտերի ու լիցենզիաների ձեւերը սահմանելու մասին" որոշմանը:

 

Հիմնավորման համաձայն՝ վերջին տարիներին համաշխարհային շուկայում դիտվում է գունավոր մետաղների բորսայական գների աճ, ինչը բարենպաստ պայմաններ է ստեղծում Հայաստանի հանքարդյունաբերության ոլորտի եկամուտների աճի և դրա հետագա զարգացման համար։ Միաժամանակ, ըստ փաստաթղթի, նշված նախաձեռնությունն ուղղված է ընդերքի պաշտպանությանը: Մասնավորապես, հաշվի առնելով, որ ընդերքը պետության բացառիկ սեփականությունն է, պետությունը սահմանում է լիցենզիաների տրամադրման կարգը՝ ընդերքօգտագործման արդյունավետ կառավարման նպատակով:

 

Այդ նպատակով Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը ներկայացրել է "Պետական տուրքի մասին" Հայաստանի Հանրապետության 1997 թվականի դեկտեմբերի 27-ի օրենքի 19.6-րդ հոդվածում փոփոխություններ կատարելու մասին օրենսդրական նախաձեռնությունը, որի համաձայն մի շարք ապրանքների արտահանումը (ԱՏԳ ԱԱ ծածկագիրը ՝ 2603000000, 2613, 7202700000, 8102 (բացի 810297000) երրորդ երկրներ կհամարվի լիցենզավորված գործունեություն և գործունեության տվյալ տեսակի համար սահմանված է Պետական տուրքի դրույքաչափ:

 

Նշվում է, որ նշված ապրանքների արտահանման գործընթացը կարգավորելու նպատակով անհրաժեշտ էր ստեղծել լիցենզիաների տրամադրման լիազոր մարմին, որպպիսին ճանաչվել է ՀՀ էկոնոմիկայի նախարարությունը, ինչպես նաև սահմանել լիցենզիաների տրամադրման կարգը, որը կկարգավորի տնտեսվարող սուբյեկտների և պետության իրավահարաբերությունները տվյալ ուղղությամբ:

 

Սույն ընթացակարգը նախատեսում է վերոհիշյալ արտահանվող ապրանքների համար գլխավոր լիցենզիայի տրամադրում ՝ նշելով արտահանվող ապրանքների քանակը. հայտատուն կարող է դրանք արտահանել առանձին խմբաքանակներով գլխավոր լիցենզիայում նշված ժամանակահատվածի ընթացքում ՝ լիցենզիայում նշված սահմանաչափի ավարտմամբ։ Ինչպես կարծում են օրինագծի հեղինակները, վերոնշյալ ընթացակարգը թույլ կտա առավելագույնս կրճատել վարչարարությունը եւ մեկ լիցենզիայի հիման վրա արտահանել տարբեր խմբաքանակներ (յուրաքանչյուր անգամ դիմելու անհրաժեշտություն չի լինի):

 

Միեւնույն ժամանակ, հաշվի առնելով, որ հանքարդյունաբերական ընկերություններին հաճախ անհրաժեշտ է փոքր քանակությամբ (մինչեւ 100 կգ) արտադրանք արտահանել երրորդ երկիր լաբորատոր անալիզների համար, նպատակահարմար էր արտահանման լիցենզիաները բաժանել ըստ տեսակների (հիմնական կամ մեկանգամյա):

 

Սույն որոշումն ուժի մեջ է մտնում պաշտոնական հրապարակմանը հաջորդող օրվանից և գործում է վեց ամսվա ընթացքում:

 

Հիշեցնենք, որ ՀՀ կառավարությունը հուլիսի 12-ին հավանություն է տվել "Պետական տուրքի մասին "ՀՀ օրենքում փոփոխություններ կատարելու մասին" օրինագծին, որի ընդունումը պայմանավորված է հանրապետության համար ռազմավարական նշանակություն ունեցող ապրանքների արտաքին առեւտրի կարգավորման անհրաժեշտությամբ (պղնձի եւ մոլիբդենի, ֆեռոմոլիբդենի խտահանքեր):

 

Համաձայն հետազոտությունների՝ Հայաստանում պղնձի հանքերի մեծ մասը շահութաբեր է պղնձի 5300 դոլար գնի դեպքում, և նույնիսկ պետական տուրքի վճարումից հետո 7500 դոլարով հաշվարկելիս այդ հատվածը մնում է բավականին շահութաբեր։ Ըստ օրինագծի, երկրի ընդերքի շահագործումից ստացված բարձր շահույթը կուղղվի մշակող արդյունաբերության, հանքարդյունաբերության ոլորտում ռազմավարական ակտիվների զարգացմանը եւ ավելացված արժեքի արտադրական շղթաների խորացմանը: Մասնավորապես, նախատեսվում է խորացնել պղնձի վերամշակման արտադրման-իրացման շղթան՝ նախ սկսելով բարձր մաքրության կաթոդային պղնձի արտադրությունը, ապա նպաստել հարակից ապրանքների էկոհամակարգի արագ զարգացմանը։

 

Ինչպես նշված է փաստաթղթի հիմնավորման մեջ, նախագիծը ժամանակավոր լուծում է, մինչեւ ոլորտի հետ կապված քաղաքականության ամբողջական եւ խորը վերանայումը՝ ներգրավելով ոլորտի բոլոր բաժինները: Երկարաժամկետ հեռանկարում նախատեսվում է վերանայել ոլորտի հարկային քաղաքականությունը, որպեսզի ապահովվի երկրի ընդերքի օգտագործումից ստացվող գերշահույթների արդյունավետ հարկումը:

 

ՀՀ էկոնոմիկայի նախարար Վահան Քերոբյանն այն ժամանակ հայտարարել էր, որ կառավարությունը որոշում է կայացրել արտահանման տուրքեր սահմանել հարակից որոշ ապրանքատեսակների ՝ պղնձի եւ մոլիբդենի խտանյութի վրա, ինչի արդյունքում 2021 թվականին արտահանման ծավալների պահպանման դեպքում լրացուցիչ պետբյուջե կմտնի 30-35 մլրդ դրամ: Ինչպես այնուհետև նշել էր Էկոնոմիկայի նախարարության ֆեյսբուքյան պաշտոնական էջում, հումքային ապրանքների, մասնավորապես, ֆեռոմոլիբդենի, պղնձի և մոլիբդենի խտանյութի երրորդ երկրներ արտահանման լիցենզիաների, թույլտվությունների և սերտիֆիկատների տրամադրման միջազգային գնի 15% - ի չափով պետական տուրքի սահմանումը՝ վերջինների միջազգային բարձր գների պահպանման պայմանով, ընդհանուր առմամբ, տարեկան պետբյուջեի համար կապահովի  շուրջ 72 մլրդ դրամ։

 

Որոշ լրատվամիջոցներ այդ որոշումը որակել են քաղաքականապես մոտիվացված, ուղղված խոշորագույն ձեռնարկություններից մեկի՝ Զանգեզուրի պղնձամոլիբդենային կոմբինատի (ՀՀ Սյունիքի մարզում) դեմ, որի սեփականատերերն ԱԺ արտահերթ ընտրությունների ժամանակ սատարեցին երկրորդ նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանի գլխավորած "Հայաստան" դաշինքին։