Հինգշաբթի, 23 Սեպտեմբերի 2021 20:00

Արմինֆո. Արտաքին պահանջարկի ընդլայնումը աջակցել է տնտեսությանը, սպառողական պահանջարկը վերականգնվել է։ Հայաստանի Կենտրոնական բանկը բարձրացրել է առանցքային տոկոսադրույքը գնաճի արագացման ֆոնին։

2021 թ. երկրորդ եռամսյակում տնտեսական ակտիվությունն աճել է ՝ հունիսին աճը կազմել է 8,0 տոկոս, իսկ վեց ամսվա արդյունքներով ՝ 5,0 տոկոս (2021 թ.հունվար-մայիսին ՝ 4,3 տոկոս): Ցուցանիշի դինամիկայի արագացումը պայմանավորված է ինչպես նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ ցածր բազայով, այնպես էլ գործարար ակտիվության աճով ՝ արտաքին պահանջարկի ընդլայնման ֆոնին և առաջին կիսամյակում խթանող դրամավարկային և հարկաբյուջետային քաղաքականության ազդեցությամբ ։ Այս մասին ասվում է ԵԱԶԲ-ի օգոստոսյան մակրոամփոփագրում։

 

Նշվում է, որ ապրիլ-հունիսին վերականգնումն արագացել է տնտեսության բոլոր ճյուղերում ուժեղ դինամիկայի շնորհիվ: Բանկի վերլուծաբանների գնահատմամբ, 2021 թ. տնտեսական աճը կկազմի 4,2%: Արտերկրում եւ երկրի ներսում պահանջարկի ընդլայնումը շարունակում է պահպանել արդյունաբերական արտադրությունը: Ընթացիկ տարվա հունիսին 1,3%  արդյունաբերության աճը (2,1% գ/գ հունվար-հունիսին) պայմանավորված է առաջին հերթին էլեկտրաէներգիայի արտադրության, հանքարդյունաբերության ոլորտների ավելացմամբ եւ մշակող արդյունաբերության արտադրանքի թողարկման վերականգնմամբ: 0,2% գ/գ-ի մշակման աճը հունիսին ապահովվել է սննդամթերքի, ալկոհոլային արտադրանքի եւ շինանյութերի արտադրությամբ:

 

Հանքարդյունաբերությունը (հունիսին ՝ 2,0 տոկոս աճ) պահպանվել է մետաղական հանքաքարերի արտահանմամբ ՝ ուժեղ արտաքին պահանջարկի եւ պղնձի բարձր գների, ինչպես նաեւ շինարարական նյութերի պահանջարկի ֆոնին ։ Դրական դինամիկան կայուն կլինի տարվա ընթացքում ՝ արտաքին կայուն պահանջարկի և ներքին սպառման վերականգնման ֆոնին։

 

Շինարարական աշխատանքների ծավալները հունիսին (հունվար-հունիսին ՝ 10,8% - ով) ավելացել են 1.3% - ով ՝ պետության միջոցներով ֆինանսավորման ավելացման հաշվին: Մինչդեռ օտարերկրյա ներդրումների կողմից ֆինանսավորվող շինարարության դինամիկան բացասական է մնում տարեսկզբից, ինչը ցույց է տալիս մասնավոր ներդրողների կողմից երկրի ռիսկի ընկալումը որպես բարձր:

 

Հունիսին ավելացել են մանրածախ առեւտրի (3,2% - ով գ/գ) եւ բնակության եւ հանրային սննդի կազմակերպման (2,4 անգամ) շրջանառությունը: Ուժեղ դինամիկան հիմնականում պայմանավորված է նախորդ տարվա համեմատման ցածր բազայով, հետաձգված պահանջարկի իրացմամբ, ինչպես նաև դրամական փոխանցումների ներհոսքի ուժեղացմամբ։

 

Տնային տնտեսությունների վարկավորման աճի տեմպերի դանդաղումը (մինչեւ 4,4% գ/գ նախորդ տարվա հունիսին 23,3% գ/գ-ի համեմատ) ՝ բնակչության կողմից փոխառու միջոցների թույլ պահանջարկի ֆոնին, ինչպես նաեւ իրական աշխատավարձերի աճի դանդաղ տեմպերը զսպելու են սպառողական պահանջարկը երկրորդ կիսամյակում: Պահանջարկին աջակցություն կցուցաբերի արտերկրից դրամական փոխանցումների ներհոսքը ՝ աշխարհում աշխատանքային միգրացիայի վերականգնման եւ գործարար ակտիվության ֆոնին, ինչպես նաեւ տնային տնտեսությունների խնայողությունների օգտագործումը:

Հայաստանում սպառողական գներն աճել են 8,2% - ով հուլիսին ' հունիսին 6,5% - ից հետո: Գնաճի արագացումը պայմանավորված է նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ ներկրվող սննդամթերքի և ոչ պարենային ապրանքների թանկացմամբ։ Լրացուցիչ գործոն է հանդիսանում սպառողական պահանջարկի ավելի արագ վերականգնումը արտադրական հզորությունների համեմատ (ՀՀ ԿԲ, 2021a):

 

ԵԱԶԲ ակնկալում է կայունացնել տարեկան գների աճի տեմպը  ընթացիկ մակարդակներում՝ 3-րդ եռամսյակում: Դանդաղում սպասվում է մինչեւ տարեվերջ, խստացված դրամավարկային քաղաքականության ազդեցության տակ, եւ ենթակա է ազգային արժույթի փոխարժեքի եւ ապրանքների եւ հումքի համաշխարհային գների հաստատուն կայունացման:

 

2021թ. օգոստոսին ՀՀ կենտրոնական բանկը վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքը բարձրացրել է

մինչեւ 7,0%՝գների աճի եւ սպառողական պահանջարկի բաարձր աճի պահպանման ֆոնին:. Կարգավորիչը հաղորդել է մոտ ապագայում դրամավարկային պայմանների հետագա խստացման հավանականության մասին գնաճի սպասումների արագացման աճող ռիսկերի պատճառով (ՀՀ ԿԲ, 2021b): Նման սցենարի դեպքում դրամավարկային քաղաքականությունը կարող է զսպող ազդեցություն ունենալ պահանջարկի վրա ավելի շուտ, քան ակնկալվում էր բազային սցենարով կանխատեսման ԵԱԶԲ-ում:

 

Ապրանքների արտաքին առեւտրի դեֆիցիտը շարունակում է նվազել նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ ՝ մինչեւ 812 մլն դոլար ։ 2021 թվականի հունվար-հունիսին (912 միլիոն դոլար)։ Ներմուծման արժեքային ծավալներն ավելի դանդաղ են աճում արտահանման ուժեղ ընդլայնման ֆոնին (համապատասխանաբար ՝ 7,9 տոկոս եւ 23,3 տոկոս)։

 

Ուժեղ արտահանումն ապահովվել է հանքային ապրանքների (38,8% գ/գ հունվար-հունիսին), տեքստիլ արտադրանքի (59,8% գ/գ) եւ ոչ թանկարժեք մետաղների (36,7% գ/գ) մատակարարումների աճով: Արտահանմանն աջակցել են մետաղների միջազգային գների բարձրացումը, Հայաստանի առեւտրային գործընկեր երկրների տնտեսական ակտիվության ուժեղացումը, ինչպես նաեւ դրամի փոխարժեքի թուլացումը 2021 թ. առաջին կիսամյակի ընթացքում:

 

2021 թվականի հունվար-հունիսին Հայաստանի Հանրապետության պետական բյուջեն կատարվել է ՀՆԱ-ի 2,4% - ի չափով պակասուրդով (դեֆիցիտ ՝ մեկ տարի առաջ 1,9%): Բյուջեի ծախսերը հունվար-հունիսին ավելացել են 13,2 տոկոսով ։ Ընթացիկ ծախսերն աճել են 9.6% - ով, իսկ կապիտալ ծախսերը ' 68% - ով, ինչը կապված է անցած տարվանից ծրագրված անավարտ ծրագրերի կատարման հետ: Համաձայն 2022-2024 թթ. միջնաժամկետ ծախսերի ծրագրի նախնական տարբերակի ՝ պետական բյուջեի դեֆիցիտը ՀՆԱ-ի 4,6 տոկոսի մակարդակում է ընթացիկ տարվա համար ՝ ՀՆԱ-ի ավելի վաղ ծրագրված 5,3 տոկոսի դիմաց՝ ՀՆԱ-ի 0,8 տոկոսային կետով նախատեսված ծախսերի նվազման հաշվին: Այս պայմաններում հարկաբյուջետային քաղաքականության ազդեցությունը պահանջարկի վրա զսպող է գնահատվում ընթացիկ տարվա արդյունքներով։

 

Ընթացիկ տարվա հունիսի դրությամբ կառավարության պարտքը հասել է ՀՆԱ - ի 67,1% - ի, իսկ ընդհանուր պետական պարտքը ՝ ՀՆԱ-ի 70,9% - ի (տարեսկզբից ի վեր 3,7 տոկոսային կետով ավելացում): Ըստ ՀՀ ֆինանսների նախարարության' կառավարության պարտքի մակարդակի նվազեցման նախագծային փաստաթղթի' ցուցանիշը կնվազի մինչեւ 60 տոկոս արդեն 2022 թվականին եւ, պահպանելով կայուն հետագիծը, կնվազի մինչեւ 53,8 տոկոս՝ 2026 թվականի վերջին: Ծրագրի իրականացման հիմնական միջոցը կլինի ֆիսկալ կոնսոլիդացիան. հաջորդ տարի բյուջեի ծախսերը կկրճատվեն 1,6 տոկոսային կետով ' ՀՆԱ-ի ընթացիկ ծախսերի հաշվին, իսկ հարկային եկամուտները կավելանան 0,5 տոկոսային կետով:

Միեւնույն ժամանակ,  կառավարությունը պատրաստվում է բարելավել ծախսերի կառուցվածքը հօգուտ կապիտալ ներդրումների ՝ դրանք ավելացնելով 1 տոկոսային կետով՝ մինչև 2024 թ. ՀՆԱ-ի 4%՝ երկարաժամկետ հեռանկարում տնտեսական աճ ապահովելու նպատակով ։