Երկուշաբթի, 6 Դեկտեմբերի 2021 15:47

Արմինֆո."2021 թվականի 9 ամիսների ընթացքում կապիտալ ծախսերի կատարողականը Հայաստանում կազմել է ընդամենը 68.3% կամ 163 մլրդ դրամ։ Տրամաբանական հարց է ծագում, թե՝ որքանով  իրատեսական է 357 մլրդ դրամի կամ 200 մլրդ դրամով ավելի կապիտալ ներդրումների իրականացումը 2022 թվականին", - դեկտեմբերի 6-ին ԱԺ-ում հարց է ուղղել "Հայաստան" ընդդիմադիր խմբակցության պատգամավոր Արթուր Խաչատրյանը՝ անդրադառնալով 2022 թվականի պետբյուջեի նախագծում ամրագրված հիմնական մակրոտնտեսական ցուցանիշներին։

 

Մասնավորապես, 2022 թվականի բյուջեի նախագծի համաձայն, ՀՆԱ-ի աճը հաջորդ տարի կկազմի 7 տոկոս։ Պետբյուջեի ծախսերը այս տարվա արդյունքներով սպասվող ՀՆԱ-ի 28,2 տոկոսի փոխարեն կկրճատվեն մինչև 27,8 տոկոսը, կկրճատվեն նաև ընթացիկ ծախսերը՝  ՀՆԱ-ի 25,1 տոկոսից մինչեւ 23,45։ Ընթացիկ տարվա բյուջեի հաստատվածի համեմատ ծախսերը կաճեն 18,2%-ով կամ 337,5 մլրդ դրամով՝ մինչև 2 տրլն 188,4 մլրդ դրամ, ինչը մոտավորապես 204 մլրդ դրամով կամ 10,3%-ով ավելի է 2021 թվականի ճշգրտված ծախսային բյուջեից կամ մոտ 340 մլրդ դրամով գերազանցում է 2021 թվականի ծրագրային ցուցանիշը: Դրանից 1 տրլն 843 մլրդ դրամ կամ ընթացիկ տարվա համար ամրագրված ցուցանիշից 81 մլրդ դրամով (4,6%) ավելի կուղղորդվի ընթացիկ ծախսերի ծածկմանը: Այսպիսով, ինչպես ավելի վաղ նշել էր ֆինանսների նախարարը, ընթացիկ ծախսերը չեն գերազանցի հարկային մուտքերը: Ընդ որում, ինչպես վստահեցրել է Խաչատրյանը, փոխառու միջոցները կօգտագործվեն բացառապես զարգացման կապիտալ ծախսերի ֆինանսավորման համար: 2022 թվականի պետական բյուջեի կապիտալ ծախսերը կկազմեն շուրջ 357 մլրդ դրամ կամ ՀՆԱ-ի շուրջ 4,4% - ը (ընթացիկ տարվա հաստատված բյուջեում 3.2% կամ 215 մլրդ դրամ), ինչը 60%-ով կամ ավելի քան 120 մլրդ դրամով գերազանցում է 2021 թվականի համար ճշգրտված ցուցանիշը:

 

Արթուր Խաչատրյանը հիշեցրել է, որ ՀՀ կառավարությունը նախատեսում է ՀՆԱ-ի աճի բարձր մակարդակ ապահովել, հիմնականում, ճանապարհաշինության եւ նոր ջրամբարների կառուցման գործում կապիտալ ներդրումների շնորհիվ: "Մինչդեռ ՀՀ կառավարությունը խրոնիկաբար  թերակատարում է կապիտալ ներդրումները։ 2017-2021 թթ. Կապիտալ ներդրումների կատարելիությունը կազմել է, միջինը, 78%։ Ընդ որում, 2018-2019թթ. ցուցանիշը հավասար է եղել, համապատասխանաբար, 74 և 73,5 տոկոսի", - նշել է նա։

 

Ընդ որում, պատգամավորի կարծիքով, պետք է կարողանալ ոչ միայն պետական ներդրումներ կատարել, այլեւ դա անել առավել արդյունավետությամբ։ Այսպես, կառավարությունը նախատեսում է 230 մլրդ դրամի փոխառու միջոցներ ներգրավել ճանապարհաշինարարության համար՝ առանց նման ներդրումների տնտեսական օգուտի վերաբերյալ համապատասխան հաշվարկների։ "Դա շատ նման է ենթակառուցվածքային ծուղակի, երբ պարտք ես ներգրավում ենթակառուցվածքների զարգացման համար, բայց հետո չես կարող վերադարձնել փոխառու միջոցները", - հայտարարել Է Խաչատրյանը, հավելելով, որ բոլոր այն ճանապարհները, որոնք կարող են կամ կարող էին նպաստել գործարար միջավայրի զարգացմանը, արդեն կառուցված են կամ ասֆալտապատված:

 

Նշենք, որ եթե 2013-2018թթ. ընթացքում Հայաստանի ՀՆԱ-ում կապիտալ ներդրումների տեսակարար կշիռը կազմում էր, միջին հաշվով, մոտ 3,2 տոկոս, իսկ 2017թվին ցուցանիշն աճել է մինչեւ 4,3 տոկոս, ապա արդեն 2018 թվին կապիտալ ներդրումների գծով "թերի համալրումը" սկսել է թափ հավաքել՝ տարեվերջին կրճատվելով մինչեւ 2,5 տոկոս: Չնայած այն հանգամանքին, որ, 2020 թվականի բյուջեի համաձայն, բյուջետային "կապեքսի" հարաբերակցությունը ՀՆԱ-ի նկատմամբ նախատեսվում էր բարձրացնել մինչեւ 5 տոկոս, տարեվերջին կապիտալ ծախսերը կազմել են ՀՆԱ-ի 2,9 տոկոսը եւ ճշգրտված ծրագրի մոտ 84,6 տոկոսը (մոտ 227 մլրդ դրամ)՝ 2019 թվականի 73,3 տոկոսի դիմաց: Ընդ որում, թերակատարումները, հիմնականում, ավանդաբար, կապված են արտաքին աջակցության հիման վրա իրականացվող ծրագրերի ոչ լիարժեք իրականացման հետ. ճշգրտված ծրագրի նկատմամբ տվյալ ծրագրերի կատարելիությունը նախորդ տարի կազմել է 56,7 տոկոս (56,1 տոկոս՝ 2019թ.): Մինչդեռ Հայաստանի արտաքին վարկերի գծով չպահանջված մնացորդը կազմում է մոտ 1,2 մլրդ դոլար։

 

Միեւնույն ժամանակ, "Լույս" հիմնադրամի տնտեսական թիմի վաղ հաշվարկների համաձայն, կապիտալ ներդրումների 1,1 տոկոսի չափով չկատարումը "տուգանում է" ՀՆԱ-ի աճի պոտենցիալը 0,3 տոկոսային կետով: Հետագա տարիներին, անկախ իրականացված կապիտալ ներդրումների մակարդակից, ամեն տարի ՀՆԱ-ի աճի տեմպերը, միջին հաշվով, 0,3 տոկոսային կետով ցածր կլինեն: