Էներգետիկայի նախարար. Թուրքիան Արաքս գետի վրա ամբարտակների կառուցման հարցը չի համաձայնեցրել ավազանի մյուս երկրների հետ

Արմինֆո.Թուրքիան Արաքս գետի վրա ամբարտակների կառուցման հարցը չի համաձայնեցրել գետի ավազանի մյուս երկրների հետ։

Այդ մասին մայիսի 11-ին Իրան-Հայաստան միջկառավարական հանձնաժողովի 17-րդ նիստից հետո լրագրողների հետ զրույցում հայտարարել է Իրանի էներգետիկայի նախարար Ալիաքբար Մեհրաբիանը, անդրադառնալով այն սպառնալիքներին, որոնք կրում են վերջին տարիներին Թուրքիայի կողմից Արաքսի վրա կառուցվող ամբարտակները։ Նշելով, որ այդ գործողությունները համաձայնեցված չեն ավազանի երկրների հետ, Մեհրաբիանը նշել է, որ Իրանն արդեն իր բողոքն է հայտնել թուրքական կողմին:

"Մենք կարծում ենք, որ Արաքս գետի վրա ամբարտակների կառուցումը եւ դրա ջրերի օգտագործումը ավազանի երկրների կողմից պետք է համաձայնեցված լինի բոլոր այն երկրների հետ, որոնցով հոսում է գետը։ Եվ միակողմանի մոտեցումները կարող են սպառնալիքներ կրել Արաքսի համար։ Մենք մեր մտահոգությունն ենք հայտնել Թուրքիային, բազմաթիվ նիստեր են կայացել թուրքական պատասխանատու գերատեսչությունների հետ։ Եվ նրանք մեզ հավաստիացրել են, որ պատշաճ հաշվարկված քայլեր կձեռնարկեն, որոնք կփարատեն մեր մտավախությունները", - ասել է էներգետիկայի նախարարը։

Նրա խոսքով ՝ Իրանը կարծում է, որ գետի ավազանի բոլոր երկրները պետք է փոխգործակցեն Արաքսի ջրային ռեսուրսների արդարացի օգտագործման համար: "Մենք հետամուտ ենք լինելու այդ մոտեցման իրականացմանը", - ամփոփել է նախարարը:

Նշենք, որ մայիսի 10-ին Իրանի ԱԳ նախարար Հոսեյն Ամիր Աբդոլահիանը Իրանի Իսլամական Մեջլիսի բաց նիստում Թուրքիայում ամբարտակների ապօրինի շինարարությանը նվիրված իր ելույթում նշել էր, Թուրքիայի արտգործնախարարի հետ հանդիպումների ժամանակ քննարկվել է Արաքսի վրա ամբարտակների կառուցման հարցը: Նրա ասելով, ավելի վաղ Իրանի եւ Թուրքիայի միջեւ ամբարտակների կառուցման բնագավառում երկկողմ համաձայնագիր գոյություն չուներ, այնպես որ Թուրքիայի իշխանությունները հայտարարել էին, որ ամբարտակները գտնվում են լեռնային շրջաններում եւ նախատեսված են միայն հիդրոէներգետիկ նպատակների (էլեկտրաէներգիայի արտադրության) համար: Իրանի դիվանագիտական ծառայության ղեկավարը նշել էր, որ պատմության մեջ առաջին անգամ Թուրքիայի կառավարության հետ համաձայնեցվել է ջրային հարցերի համատեղ սահմանային կոմիտեն, եւ շուտով Թեհրանում կհանդիպեն  թուրքական պատվիրակության հետ ՝ մտքեր փոխանակելու ջրային տնտեսության հարցերի շուրջ:

Նշենք, որ քաղցրահամ ջրի մեծ մասը Հարավային Կովկասի տարածաշրջանը ստանում է անդրսահմանային Կուր եւ Արաքս գետերից, երկուսն էլ սկիզբ են առնում Թուրքիայում եւ հոսում դեպի Կովկաս: Թուրքիան պայքարում է կլիմայական փոփոխություններով պայմանավորված ջրի պաշարների անկայունության դեմ, կառուցելով ամբարտակներ, որոնց խնդիրն է հնարավորինս շատ ջուր պահել, նախքան այն կարտասանի արտասահման։ Դրա դիմաց ստիպված են վճարել հոսանքն ի վար գտնվող ջրօգտագործողները Կովկասում։

2012-2014 թվականներին Թուրքիան Արաքսի վրա վեց հիդրոէլեկտրակայան է կառուցել եւ այժմ նախատեսում է կառուցել  եւս 8 ՀԷԿ։ Ավարտվածների թվում են "Քարաքուրթ" և "Ալփ-Ասլան 2" նախագծերը Կարս և Մուշ նահանգներում, որոնք հեռու չեն Հայաստանի հետ սահմանից։ Հոսանքն ի վար գտնվող ջրօգտագործողներն արդեն մտահոգություն են հայտնել "Քարաքուրթ" ամբարտակի առնչությամբ, որը Արաքսի ջրի հոսքը նվազեցրել է 1,6 մլրդ խմ-ով:

Թուրքական կառավարությունը ջրի ճգնաժամեր է հրահրել Իրանում, Իրաքում, Սիրիայում եւ, նույնիսկ, Քուվեյթում եւ Սաուդյան Արաբիայում ՝ վերահսկելով Տիգրիս եւ Եփրատ գետերի ջրերի հոսքը։