Երեթշաբթի, 17 Մայիսի 2022 17:28

Արմինֆո. Հարկահավաքության աճը բեռ է դառնում տնտեսության համար՝ դանդաղեցնելով դրա զարգացումը։ Այդ մասին ասվում է "Լույս" հիմնադրամի վերլուծությունում։

 

Ավելի վաղ Պետեկամուտների կոմիտեն հաղորդել էր, որ 2022 թվականի 1-ին եռամսյակում պետական բյուջեի հարկային եկամուտների եւ պետական տուրքի գծով փաստացի մուտքերը կազմել են 400,6 մլրդ դրամ, այսինքն, 5.2 մլրդ դրամով կամ 1.3 տոկոսով գերազանցել են 395.4 մլրդ դրամի մակարդակի ծրագրային ցուցանիշը: 2021 թվականի նույն ժամանակահատվածում ցուցանիշը կազմել է 332.9 մլրդ դրամ, 2020 թվականին՝ 349.0 մլրդ դրամ, 2019 թվականին՝ 299.7 մլրդ դրամ: Այսպիսով, նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ հարկային եկամուտներն աճել են 67,7 մլրդ դրամով կամ 20,3 տոկոսով ՝ 2020 թվականի հունվար-մարտի համեմատ՝ 51,5 մլրդ դրամով կամ 14,8 տոկոսով, 2019 թվականի հունվար-մարտի համեմատ՝ 100,9 մլրդ դրամով կամ 33,7 տոկոսով:

 

Մինչդեռ, "Լույս" հիմնադրամի փորձագետները, վերլուծելով 2022 թվականի առաջին եռամսյակի պետական բյուջեի կատարման հաշվետվությունը, հաղորդում են, որ ծրագրային ցուցանիշից շեղումը կազմել է մոտ 95,5 մլրդ դրամ: "Հաշվետու ժամանակահատվածում ՀՀ պետական բյուջեի կատարումը չի համապատասխանել նախկինում ծրագրված մակարդակին: Հավաքվել են ավելի շատ եկամուտներ, քան ծրագրված էր, բայց ծրագրված ծախսերը ողջ ծավալով չեն կատարվել։ Արդյունքում՝ գոյացել է 28,7 մլրդ դրամի պրոֆիցիտ ՝ նախատեսված 66,8 մլրդ դրամի դեֆիցիտի փոխարեն՝ մոտ 95,5 մլրդ դրամի շեղմամբ։ Ստացվում է, որ պետությունը հարկեր է հավաքում տնտեսությունից, բայց չի ծախսում՝ դրանով իսկ նվազեցնելով տնտեսական ակտիվությունը", - նշում են հիմնադրամի փորձագետները։

 

Մասնավորապես, առաջին եռամսյակում ՀՀ պետբյուջեով նախատեսված ծրագրերն ամբողջությամբ չեն իրականացվել, նախատեսված 718 միջոցառումներից ամբողջությամբ կամ մասնակիորեն իրականացվել է ընդամենը 586-ը կամ 81.6% - ը: Այնպիսի ծրագրեր, ինչպիսիք են ոռոգման համակարգի բարելավումը, ճանապարհային ցանցի բարելավումը (այդ թվում ՝ "Հյուսիս-Հարավ" ծրագրի շրջանակներում), սոցիալական ներդրումները և տեղական զարգացման ծրագրերը և այլն, իրականացվել են ոչ ամբողջական ծավալով, վատ: Դրանք ուղղված են Հայաստանի տնտեսության ներուժի բարձրացմանը, եւ դրանց չկատարումը վտանգում է ոչ միայն ընթացիկ, այլեւ ապագա տնտեսական աճն ու տնտեսական զարգացումը։ Ծախսերի կաատարելիության ընդհանուր շեղումը կազմել է 89,6 մլրդ դրամ։

 

2022 թվականի հունվարին արձանագրվել են տնտեսական ակտիվության բարձր ցուցանիշներ, փետրվարին դրանք սկսել են դանդաղել, իսկ ռուս-ուկրաինական հակամարտության հետեւանքով աճի տեմպերն ավելի են դանդաղել։ "Իրավիճակը խորանում է գնաճի տեմպերի շարունակական աճի պայմաններում, ինչին ի պատասխան Կենտրոնական բանկը պարբերաբար բավականին մեծ քայլերով բարձրացնում է վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքը: Այս պայմաններում առաջին եռամսյակում ֆիսկալ և դրամավարկային քաղաքականությունը 2022 թ. զսպող ազդեցություն ունեցավ տնտեսության վրա։ Սակայն, եթե դրամավարկային քաղաքականության խստացումն ինչ-որ չափով արդարացված է գնաճը զսպելու համար, ապա հարկաբյուջետային քաղաքականության խորքային նպատակներն ակնհայտ չեն", - ասվում է վերլուծությունում։

 

Փաստաթղթի հեղինակները նշում են, որ ռուս-ուկրաինական հակամարտության բացասական հետեւանքների մեղմացման ծրագրեր չեն իրականացվում (ինչն արդեն անդրադարձել է արդյունաբերության եւ արտահանման վրա), փոփոխություններ չեն կատարվել բյուջետային ծրագրում: "Ստացվում է, որ կառավարությունը պատրաստվում է սպասել բացասական հետեւանքների ամբողջական տեղափոխմանը Հայաստանի տնտեսության վրա,  որից հետո կներկայացնի գործողությունների իրավիճակային մի ծրագիր: Սակայն, միանշանակ, ուշ կլինի, վատթարացող տնտեսական իրավիճակը չեզոքացնել չի հաջողվի", - ամփոփում են հիմնադրամի փորձագետները։