Երեթշաբթի, 24 Մայիսի 2022 14:08

Արմինֆո.Մայիսի 24-ի նիստի արդյունքում ՀՀ կենտրոնական բանկի խորհուրդը իր համաձայնությունն է տվել Վարշավայի ֆոնդային բորսայի կողմից Հայաստանի ֆոնդային բորսայի ձեռքբերմանը։

ԿԲ հասարակայնության հետ կապերի ծառայության հաղորդման համաձայն, առկա պայմանավորվածության համաձայն, Վարշավայի ֆոնդային բորսան (ՎՖԲ) ձեռք կբերի Հայաստանի ֆոնդային բորսայի (ՀՖԲ) բաժնետոմսերի 65,03 տոկոսը (967 հատ բաժնետոմս)։ ՀՀ կենտրոնական բանկը կպահպանի 25,02 տոկոս մասնակցություն, մնացած 9,95 տոկոսը ՀՖԲ սեփական բաժնետոմսերն են։ Գործարքի արժեքը կկազմի շուրջ 873 մլն ՀՀ դրամ, որի մի մասը (շուրջ 499 մլն ՀՀ դրամ) կվճարվի Բաժնետոմսերի գնման համաձայնության ստորագրումից հետո, իսկ մնացած մասը՝ Բաժնետոմսերի գնման համաձայնությամբ նախատեսված գործընթացների ավարտից հետո։

         

ՎՖԲ կողմից ՀՖԲ ձեռքբերման մտադրության մասին հայտարարվել էր դեռևս 2020 թվականի սեպտեմբերին, որից հետո իրականացվել են անհրաժեշտ ուսումնասիրությունները, մշակվել է առաջիկա հինգ տարիների զարգացման ծրագիր և իրականացվել են անհրաժեշտ կորպորատիվ հաստատումները։

 

Կենտրոնական բանկի Խորհուրդը կարևորում է ՎՖԲ-ի՝ որպես ինստիտուցիոնալ ներդրող, մուտքը Հայաստանի ֆինանսական շուկա, ինչը նոր թափ կհաղորդի Հայաստանի կապիտալի շուկայի զարգացմանը և խթան կհանդիսանա հայկական և լեհական կապիտալի շուկաների ինտեգրման համար՝ նոր հնարավորություններ բացելով ինչպես հայկական ընկերությունների, այնպես էլ ներդրողների համար։

         

ՎՖԲ-ի կողմից մշակված զարգացման ծրագիրը նախատեսում է մի շարք միջոցառումներ կապիտալի շուկայի ենթակառուցվածքի զարգացման ուղղությամբ, այդ թվում՝ առևտրային համակարգի զարգացում, ֆոնդային բորսայի և Կենտրոնական դեպոզիտարիայի ծառայությունների ընդլայնում, նորագույն տեխնոլոգիական լուծումների ներդրում։

 

Հիշեցնենք, որ  ՎՖԲ-ը Կենտրոնական և Արևելյան Եվրոպայի ամենամեծ և զարգացած շուկան է։ ՎՖԲ-ը կազմակերպում է առևտուր բաժնետոմսերով, պարտատոմսերով, ածանցյալ գործիքներով, ֆոնդերի բաժնետոմսերով և այլ գործիքներով։ ՎՖԲ-ն հանդիսանում է հրապարակային ընկերություն, որի բաժնետոմսերը 2010 թվականից ցուցակված են իր մոտ՝ շուրջ 320 մլն եվրո կապիտալիզացիայով։  2020 թվականի սեպտեմբերի 18-ին Վարշավայի ֆոնդային բորսայի (ՎՖԲ) վարչության խորհուրդը եւ Հայաստանի Կենտրոնական բանկը ստորագրեցին AMX-ի բաժնետոմսերի 65% - ը ձեռք բերելու վերաբերյալ մտադրությունների մասին համաձայնագիր՝ կոնկրետ պայմաններով: ՀՀ ԿԲ մասնաբաժինը AMX կապիտալում այդ պահին կազմում էր 90,1%, իսկ մնացած 9,9% - ը պատկանում էր հենց բորսային։ Գործարքից հետո ՀՀ ԿԲ-ն կպահպանի 25% - ը, իսկ 10% - ը ձեռք կբերի ՎՖԲ-ի կողմից նշանակված երրորդ կողմը: 

 

ՀՖԲ-ն Հայաստանում գործող արժեթղթերի կարգավորվող շուկայի միակ օպերատորն է, որը կազմակերպում է ինչպես արժեթղթերի, այնպես էլ այլ ֆինանսական գործիքների առևտուր։ ՀՖԲ-ն հանդիսանում է Հայաստանի կենտրոնական դեպոզիտարիայի 100% բաժնետերը։ ՀՖԲ բաժնետոմսերի 90,05 տոկոսը պատկանում է ՀՀ կենտրոնական բանկին, մնացած 9,95 տոկոսը ՀՖԲ սեփական բաժնետոմսերն են։

 

NASDAQ-OMX գրեթե իննամյա էպոպեայից (2008-2017թթ.) հետո՝ Հայաստանի ֆոնդային բորսայի բաժնետիրոջ կարգավիճակում, Վարշավայի ֆոնդային բորսայի մտադրությունները ՀՖԲ-ի նկատմամբ հետաքրքրության երկրորդ դրվագն են'  մեծամասնական բաժնետեր դառնալու կոնկրետ ձգտումով:

Սակայն հատկանշական է այն փաստը, որ Հայաստանի ֆոնդային բորսայի (ՀՖԲ) ծրագրային ապահովման արդիականացմանն ուղղված միջոցները տրամադրել է Եվրասիական զարգացման բանկը (ԵԱԶԲ), որը 2021 թվականի սկզբին տեխնիկական աջակցության հիմնադրամի միջոցով շուրջ 260 հազար դոլարի չափով դրամաշնորհ է հատկացրել նոր առեւտրային համակարգի տեխնիկական միջոցների արդիականացման եւ ներդրման ծախսերի հիմնական մասի ֆինանսավորման համար:

 

2021 թվականի սեպտեմբերին ներկայացվել են արդեն գործող պետական պարտատոմսերի աճուրդների արդիականացված առեւտրային համակարգի առավելությունները, ինչպես նաեւ երկրորդային շուկայի առեւտրային համակարգը, որն այդ պահին գտնվում էր թեստավորման եւ ներդրման ավարտական փուլում, իսկ արդեն 2021 թվականի վերջին տեղի է ունեցել ամբողջական գործարկումը: Բացի երկրորդային շուկայում առևտրի ապահովումից, համակարգը միջազգային չափանիշներին համապատասխան թույլ է տալիս ներդրողներին ուղղակի մուտք գործել բորսայի առևտրային հարթակներ բորսային բրոքերների միջոցով, ինչպես նաև առցանց առևտուր իրականացնել վեբ և բջջային հավելվածների միջոցով: Շնորհիվ գործընկերոջ ՝ ի դեմս Եվրասիական զարգացման բանկի, առևտրային համակարգը հասանելի է դառնում վերջնական ներդրողների համար, պարզեցվում է մասնակցությունը բորսայական սակարկություններին, և փորձ է արվում ազդել կապիտալի շուկայի զարգացման վրա ՝ հնարավորություն ստեղծելով շուկայի ուղղակի մասնակիցների թիվն ավելացնելու համար: Դրա ապացույցն է այն փաստը, որ երկու տարի անընդմեջ AMX-ը ստանում է  Global Banking & Finance Review-ի "Հարավային Կովկասի լավագույն բորսա" մրցանակը: ԵԱԶԲ-ի տեխնիկական աջակցության քաղաքականությունը հետագայում եւս կնպաստի հայկական ֆոնդային շուկայի զարգացմանը, եւ համագործակցությունը չի սահմանափակվի այս ծրագրով: Առաջիկայում ԵԱԶԲ-ի աջակցությամբ կիրականացվեն նաև զարգացման այլ ծրագրեր։