Սուրեն Պարսյան. Հայաստանի արժութային շուկայում դիտվում է ԱՄՆ արժույթի ավելցուկ

Արմինֆո.Հայկական արժութային շուկայում դոլարի արժեզրկումը պայմանավորված է արտաքին և ներքին տարբեր գործոններով։ Այդ մասին ԱրմԻնֆո-ի թղթակցի հետ զրույցում հայտարարել է տնտեսագետ Սուրեն Պարսյանը։

Նրա խոսքով՝ արտաքին գործոններին, առաջին հերթին, վերաբերում է ԱՄՆ-ի քաղաքականությունը ՝ ուղղված ազգային արժույթի էժանացմանը եւ արտաքին օգնության ֆինանսավորման ծավալների ավելացմանը: "Էժան փողերի" հայտնվելը նպաստել է ԱՄՆ-ից ապրանքների և ծառայությունների արտահանման ակտիվացմանը։ Ընթացիկ տարվա առաջին եռամսյակում ԱՄՆ-ը կտրուկ ավելացրել է

արտահանման ծավալները՝ նախորդ տարվա համեմատ: Ռուս-ուկրաինական ճգնաժամի ֆոնին, ինչպես նկատել է Պարսյանը, Միացյալ Նահանգները զգալիորեն ավելացրել է նավթի եւ գազի արտահանումը՝ համեմատաբար էժան գներով: Այդ քաղաքականության արդյունքում միջազգային շուկաներում սկսել է նկատվել "դոլարային գնաճ", որը սկսեց անդրադառնալ նաև Հայաստանի վրա։ ԱՄՆ միջազգային օգնության շրջանակներում հանրապետություն է մտել զգալի քանակությամբ դոլար, ինչը սկսել է անդրադառնալ ազգային արժույթի վրա և նպաստել դրամի արժեւորմանը։

Բացի այդ, ինչպես ընդգծել է տնտեսագետը, կան նաև ներքին պատճառներ, որոնց շարքում նա առանձնացրել է Կենտրոնական բանկի կողմից վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքի պահպանումը 9,25% մակարդակում: Կենտրոնական բանկն այս փուլում առաջնորդվում է "թանկարժեք փողերի" քաղաքականությամբ ՝ դրանով իսկ փորձելով զսպել գնաճի ավելի բարձրացումը։ Դրամի փոխարժեքի ՝ ԱՄՆ դոլարի նկատմամբ 500 դրամի մակարդակում պահպանման դեպքում գնաճը երկրում կկազմեր ոչ թե 9 տոկոս, այլ՝  15-16 տոկոս։ "Կառավարությունն ու Կենտրոնական բանկը ազգային արժույթի արժեւորման միջոցով փորձում են զսպել իրավիճակի նման զարգացումը", - ասել է Փարսյանը, հավելելով, որ դրամի արժևորմանը մեծապես նպաստել է փոխանցումների աճը: Միայն ապրիլին երկիր է մտել մոտ 350 մլն ԱՄՆ դոլար, հիմնականում՝ Ռուսաստանից։ Ռուսաստանից, Ուկրաինայից եւ Բելառուսից ժամանած այցելուների ներհոսքը հանգեցրել է նաեւ շուկայում արտարժույթի կուտակմանը:

Պարսյանը նաև նշել է, որ ներքին շուկայում արձանագրվել է ԱՄՆ դոլարի նկատմամբ հետաքրքրության նվազում։ Եթե դեռ անցյալ տարի հայկական կողմը գազի և նավթի մատակարարման դիմմաց վճարում էր ԱՄՆ արժույթով, ապա այժմ դա տեղի է ունենում ռուբլով։ Նույն "Գազպրոմ Արմենիա" ընկերությունը ներքին շուկայում դրամի դիմաց ձեռք է բերում ռուբլի և դրանք ուղարկում է վառելիքի ռուսական մատակարարին ՝ երկիր մուտք գործած գազի դիմաց վճարելու համար։ Արդյունքում՝ դոլարի նկատմամբ պահանջարկը նվազում է, ինչն էլ, իր հերթին, հանգեցնում է շուկայում դրա ավելցուկին։

"Կենտրոնական բանկը կարող էր ազդեցություն գործել շուկայի վրա՝ փորձելով հանել այդ ավելցուկը կամ իջեցնելով վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքը, սակայն դա չի անում՝ նպատակ ունենալով միջնաժամկետ հեռանկարում հասնել գնաճի սահմանված մակարդակի։ Սակայն, ակնհայտ է, որ կարգավորիչին հազիվ թե հաջողվի երկար ժամանակ պահպանել այդ փոխարժեքը, քանի որ այլ երկրներից ռուսաստանյան այցելուների եւ այցելուների հոսքի կրճատման կամ դադարեցման պայմաններում դրամի փոխարժեքը օտարերկրյա արժույթների նկատմամբ կտրուկ կաճի", - կարծում է փորձագետը, հավելելով, որ մինչ այդ աճը հայ արտահանողները զգալի կորուստներ են կրում։ Նրանք պետք է, առնվազն, 15% - ով ավելացնեն իրենց ապրանքների արժեքը, որպեսզի ապահովեն շահութաբերություն։

Շուկայում առկա իրավիճակն իր բացասական ազդեցությունը կունենա նաև զբոսաշրջային ընկերությունների վրա, որոնց ղեկավարները, պայմանագրեր կնքելով արտասահմանյան գործընկերների հետ ԱՄՆ դոլարով, իրենց աշխատակիցների աշխատավարձերը վճարում են դրամով, ինչը հանգեցնում է այն բանին, որ գործատուն իր գրպանից պետք է լրացուցիչ ֆինանսավորի աշխատավարձի 15%-ը, քանի որ պետք է վաճառեն դոլար, որպեսզի ֆինանսավորեն աշխատավարձի ֆոնդը։

Այս ողջ պատմության մեջ, ինչպես նշել է Պարսյանը, շահում են  մենաշնորհատեր ներկրողները, որոնք, օգտվելով պահից, բարձրացնում են գները եւ գերշահույթ ստանում։ Այս հարցը, ինչպես ընդգծել է Պարսյանը, պետք է քննարկման առարկա դառնա Տնտեսական մրցակցության պաշտպանության հանձնաժողովում՝ բնակչության և, հատկապես, նրա սոցիալապես անապահով հատվածի պաշտպանության համար, որն այսօր չի կարող իրեն թույլ տալ ձեռք բերել, նույնիսկ, առաջին անհրաժեշտության ապրանքներ՝ ալյուր, բուսական յուղ և այլն: "Գները շարունակում են աճել, և այդ ամենի դիմաց վճարում են երկրի քաղաքացիները", - փաստել է տնտեսագետը: