Երկուշաբթի, 22 Օգոստոսի 2022 12:57

Արմինֆո. Հայաստանի տնտեսական զարգացումը վերջին տարիներին թույլ է տվել առաջընթաց գրանցել երկրում՝ միջինից ցածր եկամուտ ունեցող երկրների մակարդակից անցում կատարելով դեպի միջինից բարձր եկամուտ ունեցող երկրների մակարդակ՝ ըստ Համաշխարհային բանկի դասակարգման: Սա ինքնին հիանալի նորություն է և վկայում է այն մասին, որ Հայաստանում տնտեսական  աճ է գրանցվել:

Այդ մասին հայտարարել է Հայաստանում Եվրամիության պատվիրակության ղեկավար, դեսպան տիկին Անդրեա Վիկտորինը, պատասխանելով այն հարցին, թե արդյոք ԵՄ «Արտոնությունների ընդհանրացված և համալրված համակարգի» (GSP+) ռեժիմի ավարտը կարող է էական ազդեցություն ունենալ Հայաստանի հետ առևտրային հարաբերությունների վրա:

 

«Նախորդ ժամանակահատվածում GSP+ ունենալը կոչված էր աջակցելու երկրի կայուն զարգացմանը: Ըստ Եվրամիության GSP կանոնակարգերի և դրույթների՝ այն պահից, երբ երկիրը երեք տարի անընդմեջ, և  մեկ տարի անցումային շրջանը ևս, դասակարգվում է որպես միջինից բարձր եկամուտ ունեցող երկիր, այն  կորցնում է ԵՄ-ի կողմից միակողմանի առևտրային զիջումներ արտոնող «GSP+»-ի շահառու լինելու կարգավիճակը: Այսինքն՝ 2021 թ. հունվարից Հայաստանն այլևս դադարել է օգտվել ներկրման այս արտոնյալ սակագներից: Ինչ վերաբերում է հետևանքներին՝ դեռ շատ վաղ է խոսել այն մասին, թե ինչ ազդեցություն կունենա GSP-ի ավարտը Եվրամիության և Հայաստանի միջև առևտրի վրա: Ավելին, դժվար կլինի միմյանցից զատել GSP-ի ավարտի հետևանքները և ներկայումս համաշխարհային տնտեսության վրա ներազդող հիմնական մակրոտնտեսական գործոնները: Թույլ տվեք ընդգծել, որ ազդեցություն լինում է միայն հայկական արտադրության ապրանքների մասով, նկատի ունեմ հայկական արտադրության ապրանքների ներմուծումը դեպի Եվրամիություն, բայց ՀԸԳՀ-ի միջոցով մենք դռներ ենք բացում այլ ուղղությունների համար, ինչը, հույս ունեմ, դրական ազդեցություն կունենա Հայաստանի տնտեսության և Հայաստան-Եվրամիություն  առևտրի վրա: Այս պահին Եվրամիությունը Հայաստանի երկրորդ խոշորագույն առևտրային գործընկերն է՝ Ռուսաստանից հետո», - ասել է դեսպանը:

 

Ընդ որում, դիվանագետը նշել է արտադրության ավելի բարձր չափորոշիչների սահմանմանն ուղղված նոր մեխանիզմների առկայությունը, որոնք օգուտ կբերեն թե եվրոպական, թե հայ արտադրողներին: «Մենք խրախուսում ենք հայկական ընկերություններին ավելացնել ապրանքների և ծառայությունների վաճառքները, ինչը կնպաստի տնտեսական աճին և աշխատատեղերի ստեղծմանը Հայաստանում: ՀԸԳՀ-ն նաև նախատեսում է մի քանի այլ դրույթներ, օրինակ՝ մտավոր սեփականության իրավունքի  պաշտպանության համակարգի ամրապնդման մասով: Սա նշանակում է, որ ե՛ւ հայկական ընկերությունները, ե՛ւ արվեստագետները (սա նաև շատ կարևոր է մշակութային, ստեղծագործական և նորարարական բարձրորակ արտադրանք վաճառելու համար) այժմ կկարողանան ապավինել Հայաստանում մտավոր սեփականության իրավունքների պաշտպանության կուռ համակարգերին՝ ինչպես Եվրամիության դեպքում է: Սա նաև կնպաստի Հայաստանում օտարերկրյա ուղիղ ներդրումների ներգրավմանը», - հավելել է Վիկտորինը՝ «Արմենպրեսի» հարցազրույցում:

 

Դիվանագետը պատմել է ծառայությունների առևտրի բացմանն աջակցության մասին, ինչը նշանակում է նոր հնարավորությունների ընձեռում, ծառայությունների ոլորտի բազմաթիվ ձևերի երկկողմ առևտրի ազատականացում, օրինակ՝ վարձակալության/լիզինգի ծառայությունների, խորհրդատվական, ինժեներական, լուսանկարչական, փաթեթավորման, փոստային, ֆինանսական և տրանսպորտային ծառայությունների մատուցման բնագավառներում: «Դա ենթադրում է, որ հայկական ընկերությունները կկարողանան ծառայություններ մատուցել ԵՄ-ում և հակառակը: ՀԸԳՀ-ն նաև պատուհան է բացում ԵՄ-ի և Հայաստանի միջև պետական գնումների համար՝ հնարավորություն տալով հայ գործարարներին մասնակցել պետական գնումների մրցույթներին ԵՄ-ում և հակառակը: Տրամադրվում է փոխադարձ լրացուցիչ մուտք աշխատանքների կոնցեսիաների շուկա, օրինակ՝ ջրամատակարարման և այլ հանրային ծառայությունների մասով:  Մասնավորապես այն փաստը, որ ԵՄ-ն բացում է ծառայությունների շուկան և պետգնումների մրցույթներին մասնակցելու հնարավորությունը, կարող է շատ դրական ազդել Հայաստանի տնտեսության վրա», - ընդգծել է դիվանագետը:

 

Անդրադառնալով Համապարփակ եւ ընդլայնված գործընկերության համաձայնագրի գործիքների օգտագործմամբ առեւտրատնտեսական համագործակցության ընդլայնման հեռանկարների վերաբերյալ հարցին՝ Վիկտորինը եւս մեկ անգամ հիշեցրել է, որ ՀԸԳՀ-ն նախատեսում է կարգավորումներ, որոնք մի կողմից պաշտպանում են արտադրողներին ե՛ւ ԵՄ-ում, ե՛ւ Հայաստանում, իսկ մյուս կողմից բացում են նոր շուկաներ: «Կարծում եմ՝ մենք իսկապես շարժվում ենք դեպի համագործակցության նոր ոլորտներ, օրինակ՝ դեպի ստեղծարար արդյունաբերություն: Դրանք շատ կարևոր են նաև ԵՄ-ում: Նախորդ շաբաթ մենք ստորագրեցինք «ԿԱՏԱՊՈՒԼՏ» ստեղծարար աքսելերացիոն ծրագրի վերաբերյալ պայմանագիրը, որի շրջանակներում աջակցելու ենք Հայաստանում ստեղծարար արդյունաբերության ոլորտի զարգացմանը: Տեսնում եմ մեկ այլ բնագավառ ևս. տեղեկատվական տեխնոլոգիաների ոլորտում գործող հայկական ընկերությունները ԵՄ շուկա մուտք գործելու հսկայական ներուժ ունեն: Այսպիսով,  կարծում եմ՝ համագործակցության ոլորտները շատ են, և դա դրական ազդեցություն կունենա երկկողմ առևտրատնտեսական հարաբերությունների վրա», - նշել է դիվանագետը:

 

Դեսպանն ընդգծել է, որ Եվրամիությունը աջակցում է Հայաստանում իրականացվող բարեփոխումների գործընթացին, հատկապես, օրենքի գերակայության և մարդու իրավունքների ոլորտներում: «Ներգրավված ենք Մարդու իրավունքների պաշտպանության ազգային ռազմավարությունից բխող 2020-2022 թթ. գործողությունների ծրագրի իրականացման աշխատանքներում, որը կավարտի այս տարեվերջին: Հուլիս ամսին քննարկում ծավալեցինք այս ոլորտում համագործակցության վերաբերյալ և անհամբերությամբ ակնկալում ենք համագործակցություն 2023-2025 թթ. գործողությունների ծրագրի շուրջ: ԵՄ պատվիրակությունը համագործակցում է ոչ միայն համապատասխան պետական գերատեսչությունների, այլև, ինչպես արդեն նշել եմ, սերտորեն համագործակցում է քաղաքացիական հասարակության հետ: Աջակցում ենք մարդու իրավունքների դաշտում աշխատող ոչ-կառավարական կազմակերպություններին: Ծրագիր ենք իրականացնում նաև Հայաստանի մարդու իրավունքների պաշտպանի գրասենյակի հետ և սերտորեն համագործակցում ենք նրա հետ: ՀՀ ՄԻՊ-ի հետ մշտական կապի մեջ եմ՝ մտահոգիչ հարցերի շուրջ», -ասել է դիվանագետը, հավելելով, որ Հայաստանի պետական բյուջե է փոխանցվել դատաիրավական ոլորտի բարեփոխումների բյուջետային աջակցության ծրագրով նախատեսված հերթական տրանշը, որը կազմում է ավելի քան 8 մլն եվրո, քանի որ երոպական կառույցների կողմից  որոշում է ընդունվել  շարունակելու համագործակցությունը արդարադատության ոլորտում, ինչը տեղի է ունենում միայն, եթե նախկին համագործակցությունը հաջող է գնահատվել: «Ընդհանուր առմամբ Եվրամիության կողմից սահմանված է բյուջետային աջակցության հատկացման կանոնների և պայմանների շատ խիստ համակարգ: Վերոնշյալ փոխանցումը հավաստում է արդարադատության համակարգում իրականացվող բարեփոխումների նկատմամբ մեր վստահության մասին: Իհարկե, ոչ ոք չի հերքում, որ կան խնդիրներ, և անհրաժեշտ է շարունակել  ջանքերը, բայց Հայաստանն իրականացնում է ստանձնած  բարեփոխումները: Ներկա պահին մենք նախապատրաստում ենք այս ոլորտում բյուջետային աջակցության նոր ծրագիր և հույս ունենք, որ այն կհաստատվի մինչև տարեվերջ», - ասել է դեսպանը:

 

«Մի քանի շաբաթ առաջ ազդարարեցինք մի նոր Թվինինգ ծրագրի մեկնարկը:  Ծրագիրն  ուղղված է կոռուպցիայի դեմ պայքարին և իրականացվում է Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովի, Արդարադատության նախարարության և Գերմանիայից ու Լատվիայից հրավիրված փորձագետների հետ միասին: ԵՄ-ն և Հայաստանը համագործակցության շատ լայն շրջանակ են սահմանել և գործի են դնում  տարբեր գործիքակազմեր», - հավելել է Վիկտորինը:

 

Անդրադառնալով Հայաստանի եվրոպական ինտեգրմանը՝ դեսպանը կարծիք է հայտնել, որ դա պետք է որոշի Հայաստանը, որը սահմանում է համագործակցության տեմպերը: «Կա մեկ սկզբունք, որը կարևոր է Եվրոպական միության համար. «Մենք ցանկանում ենք խորացնել համագործակցությունը մեր Արևելյան գործընկերների հետ, բայց մենք դա կանենք ըստ յուրաքանչյուր երկրի ցանկության»: Այստեղից էլ բխում է  «ավելին՝ ավելի և քիչ՝ քչի դիմաց» սկզբունքը, ըստ որի՝ գործընկեր պետություններն իրենք են որոշում համագործակցության մակարդակը: Շատ կարևոր է ընդգծել, որ Եվրամիությունը չի փորձում մրցակցության մեջ մտնել միջազգային այլ գործընկերների հետ: Կարծում եմ՝ կարևոր է ընդգծել վերջին տարիների մեր համագործակցության տեսանելի դրական արդյունքը: ՀԸԳՀ շրջանակային համաձայնագիրը ցույց է տալիս, որ մեզ հաջողվեց սերտ հարաբերություններ հաստատել, մինչդեռ Հայաստանը միաժամանակ անդամակցում է մեկ այլ ինտեգրացիոն կառույցի՝ Եվրասիական տնտեսական միությանը (ԵԱՏՄ): Ըստ իս՝ այս համաձայնագրի շնորհիվ մենք հնարավորություն ենք գտել կարգավորելու այս իրավիճակը և ընդառաջ գնալու Հայաստանի նկրտումներին: Հայաստանի կառավարությունը և ՀՀ քաղաքացիներն իրենք պիտի որոշեն, թե ինչ են ուզում: Եթե ինձ հարցնեք՝ արդյոք տեղին է ավելի խորացնել Եվրոպական միության հետ կապերը, բնականաբար, ես միշտ էլ կողմ կլինեմ նման  որոշման, քանի որ ես հաստատակամ եվրոպացի եմ: Եվրամիությունը և իր անդամ պետությունները միասին և շատ ակտիվ աշխատում են «Team Europe/Եվրոպայի թիմ» նախաձեռնության շրջանակներում: Սա մեր՝ ԵՄ-ի և  անդամ պետությունների  ներգրավվածության և համագործակցության ոգու հստակ դրսևորումն է:  Եվ այն տվել է բավականին դրական արդյունքներ, մասնավորապես՝ ՔՈՎԻԴ-19-ի ընթացքում, ինչպես նաև պատերազմից հետո անդամ պետությունները միացան մեր նախաձեռնություններին՝ տրամադրելով օգնություն խոցելի խմբերին, հիմա էլ՝ Հայաստանի հետ համագործակցության հետագա ծրագրերին, մասնավորապես՝ «Եվրոպայի թիմ» նախաձեռնությունը Հայաստանի հարավում՝ Սյունիքում», - հավաստիացրել է դիվանագետը:

 

Անդրադառնալով ՀՀ-ում ԵՄ ծրագրերին ու նախագծերին՝ դեսպանն ընդգծել է , որ Հայաստանը չի սահմանափակվում Երեւանով, կարեւոր է զարգացնել նաեւ մարզերը:

 

«Արդեն մի քանի տարի է՝ մեր համագործակցության թիրախ ենք սահմանել երեք մարզերը՝ Լոռին, Շիրակը և Տավուշը, որտեղ իրագործվում են բազմաթիվ ծրագրեր, մասնավորապես՝ նորարարության, զբոսաշրջության և գյուղատնտեսության ոլորտների զարգացման ուղղությամբ: ԵՄ-ն Ավստրիական զարգացման գործակալության հետ միասին ակտիվորեն աջակցում է «կանաչ» գյուղատնտեսության զարգացմանը: Բերեմ մեկ այլ օրինակ. «Տեղական դերակատարների զորեղացում հանուն զարգացման» (LEAD) ծրագրի շրջանակում  աջակցում ենք  մարզերի և հատկապես գյուղական համայնքների զարգացմանը՝ խթանելով տեղական իշխանությունների, գործարար համայնքի և քաղաքացիական հասարակության միջև համագործակցությունը, որի միջոցով՝  մշակվում են համայնքների զարգացման խթանմանը միտված համատեղ ծրագրեր՝ կրկին Լոռու, Տավուշի և Շիրակի մարզերում: 2021 թ. ՀՀ  կառավարության խնդրանքով, մեր աջակցությունն ուղղել ենք դեպի հարավ՝ մի շարք ծրագրեր ենք  իրականացնում  Սյունիքում՝ մարզի բնակիչների սոցիալ-տնտեսական զարգացմանը նպաստելու նպատակով», - ասել է դիվանագետը:

Որպես կարեւոր ուղղություններ նա նշել է նաեւ աջակցությունը քաղաքացիական հասարակությանը, կրթական ոլորտին եւ մշակույթին: