Արժեզրկել դրամն ամեն գնով, այլապես, մեզ սպասվում է կոլափս. «Մանթաշյանց» գործարարների միության ղեկավար

Արմինֆո. «Մանթաշյանց» գործարարների միության նախագահ Վահրամ Միրաքյանն ահազանգում է. Հայաստանը «Հոլանդական հիվանդության» առաջին փուլում է

Փորձագետը հիշեցնում է, որ «Հոլանդական հիվանդություն» տերմինը ձևավորվել է 1959 թվականին Հոլանդիայում գազի մեծ պաշարներ հայտնաբերելուց հետո: «Գազի պաշարների հայտնաբերումից հետո Հոլանդիան սկսեց ակտիվ գազ արտահանել: Թվում էր, թե հրաշալի բան է շատ արտահանելը: Բայց դրա արդյունքում սկսեց ամրանալ հոլանդական ազգային արժույթը (ոնց որ հիմա Հայաստանում) ազգային արժույթի ամրացմանը զուգահեռ հոլանդական ապրանքներն ու ծառայությունները սկսեցին միջազգային շուկայում կորցնել իրենց մրցունակությունն ու աստիճանաբար բացի գազից, մնացած արտահանվող հոլանդական ապրանքները կորցրեցին իրենց դիրքերը արտահանման շուկաներում:

Սկզբնական շրջանում ամեն ինչ լավ էր, տնտեսությունն աճում էր, գրեթե բոլորը (բացի այլ ապրանքներ արտահանողներից) երջանիկ էին: Սակայն ժամանակի ընթացքում փակվեցին բազմաթիվ ընկերություններ, դատարկվեցին բազմաթիվ արտահանող ոլորտներ: Արդյունքում Հոլանդիան արտահանող երկրից դարձավ ներկրող երկրի, աճեց գործազրկությունը և այլ բացասական հետևանքներ ունեցավ:

Հայաստանում գազ չեն հայտնաբերել, բայց իրավիճակը շատ մոտ է: Էստեղ էլ սկսել է մեծ քանակի արտարժույթ մտնել երկիր, ինչի արդյունքում դրամը սկսել է արժևորվել, իր հետ բերելով «հոլանդական հիվանդության» բոլոր արդյունքները՝ պրոդուկտ կամ ծառայություն արտահանող ընկերությունների վնասներ, ավելի փոքր ու թույլ ընկերությունների փակում և այլն: Դրա փոխարեն աճում են ՀՈՌԵԿԱ ոլորտն ու բանկերը:

Հիմա վերևներում ասում են ոչինչ, գյուղացին էլ խաղող չի աճեցնի, դրա փոխարեն կգնա ռեստորանում կամ բանկում սպասարկող կաշխատի, քանի որ Հայաստանի գինին այլևս միջազգային շուկաներում մրցունակ չի, հետևաբար խաղողի մթերման կարիք էլ չկա:

Հիմա ԿԲ-ն ու Ֆինանսների նախարարությունն ասում են ոչինչ, թող ազգային արժույթն ամուր լինի, կարևորը ինֆլացիայի տոկոսը ցածր լինի, որ իշխանությունների դեմ զանգվածային բողոքներ չլինեն:

Հիմա ԿԲ-ն ասում է ոչինչ որ փակվում են փոքր արտահանող կամ փոքր ծրագրավորման ընկերությունները, կարևորը տնտեսությունն աճում է:

Բայց ապագայում դոլարի անկումն ու դրամի արժևորորմը բերելու է տնտեսության կոլափսի: Արդեն պրոցեսը սկսվել է, բազմաթիվ ՏՏ ընկերություններ դադարեցրել են իրենց զարգացման պրոյեկտները, բազմաթիվ արտահանող ընկերություններ սառեցրել են իրենց արտահանումները, բազմաթիվ ներդրումային պրոյեկտներ կանգնեցվել են դրանց թանկանալու պատճառով և այլն: Ի՞նչ անել: Արժեզրկել դրամն ամեն գնով", - Facebook - ի իր էջում գրել է Միրաքյանը։

Հիշեցնենք, որ ըստ վիճակագրական տվյալների, Հայաստանում տնտեսական ակտիվության աճը 2022թ. հունվար-սեպտեմբերին արագացել է մինչև տարեկան 14,1% (նախորդ տարվա 4,4% - ից) ՝ ուղեկցվելով արտահանման և ներմուծման բարձր աճով։ Տնտեսական ակտիվության աճը մեծապես պայմանավորել է ծառայությունների ոլորտը՝ 27,1%,  փոքր-ինչ պակաս ՝ էներգահամալիրը՝ 16,9%, առևտրի ոլորտը՝ 14,5% - ով, շինարարության ոլորտը՝ 14,3% - ով, և, նույնիսկ, արդյունաբերական հատվածը 10% երկնիշ աճ է գրանցել։ Միայն ագրոհատվածն է անկման մեջ հայտնվել՝ 0,7%։

Միևնույն ժամանակ, գնաճը շարունակում է. 2022թ. հունվար-սեպտեմբերին 2021թ. նույն ժամանակահատվածի համեմատ արդեն հասել է 8,6%-ի, ս. թ. սեպտեմբերին 2021թ. սեպտեմբերի համեմատ աճել է մինչև 9,9%: Մինչդեռ, գնաճի տեմպերը զսպելու նպատակով ս. թ. սեպտեմբերին ԿԲ-ն արդեն չորրորդ անգամ բարձրացրել է վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքը ՝ 7,75% - ից հասնելով 10% - ի։ ԿԲ հայտարարության համաձայն, այսօր սպասվում է մամուլի ասուլիս առանցքային տոկոսադրույքի վերանայման վերաբերյալ:

Նշենք նաև, որ բանկային փոխանցումների ծավալի ավելացումը (2022թ. 8 ամիսների ընթացքում ֆիզիկական անձանց անունով ՀՀ բանկերի միջոցով արտերկրից ստացվել է 2 մլրդ 910,0 մլն դոլար, ինչը 1 մլրդ 569,9 մլն դոլարով կամ 117,1 տոկոսով ավելի է, քան 2021թ., և 1 մլրդ 822 մլն դոլարով կամ 167,5 տոկոսով ավելի 2020թ.) հանգեցրել է տարեսկզբից ի վեր ԱՄՆ դոլարի նկատմամբ հայկական դրամի գրեթե 20% արժեվորման (480-485 դրամից մինչև 395 դրամ),  մինչդեռ, հարևան Վրաստանում, որը նույնպես պահանջարկ է վայելում ռուսաստանցի ռելոկանտների շրջանում, 9 ամսվա ընթացքում ԱՄՆ դոլարի նկատմամբ ազգային արժույթը արժեվորվել է 8 տոկոսից մի փոքր ավելի։ Այս ցուցանիշով Հայաստանն առաջին տեղում է հետխորհրդային տարածքի երկրների շրջանում։

Ընդ որում, ըստ ԱՄՀ-ի հոկտեմբերի 11-ի տվյալների, ներկայում դոլարի փոխարժեքը ամենաբարձր մակարդակի վրա է՝ 2000-ականների սկզբից ի վեր։