Արմինֆո. 2023 թվականին եվրասիական տարածաշրջանի տնտեսությունների համար արտաքին պայմանները կարող են վատթարանալ, ասվում է Եվրասիական զարգացման բանկի (ԵԱԶԲ) 2023 թվականի մակրոտնտեսական կանխատեսման մեջ՝ "նոր պայմաններին տարածաշրջանի տնտեսությունների ադապտացման շաարունակումը", որը հրապարակվել է այսօր։
ԵԱԶԲ-ի վերլուծաբաններն առանձնացրել են համաշխարհային տնտեսության երեք հիմնական միտում։ Առաջինը գնաճի առավելագույն մակարդակն է, որը չի դիտվել 1970-ականների վերջից։ Երկրորդը՝ ինչպես զարգացած, այնպես էլ զարգացող երկրների կենտրոնական բանկերի կողմից տոկոսադրույքների սրընթաց բարձրացումն է։ Մինչև 2022 թվականի նոյեմբեր զարգացած երկրների մեծ մասի կենտրոնական բանկերի տոկոսադրույքները գերազանցել են 2010-2021 թվականների մակարդակները։ Երրորդը՝ աշխարհում գործարար ակտիվության թուլացումն է։ Համաշխարհային կենտրոնական բանկերը գիտակցաբար զոհաբերում են տնտեսական աճը ՝ ապագայում գների անվերահսկելի բարձրացումը կանխելու համար:
Ինչպես կարծում է ԵԱԶԲ գլխավոր տնտեսագետ Եվգենի Վինոկուրովը, մեծ է ռեցեսիայի հավանականությունը եվրագոտում և ԱՄՆ-ում: "Ֆինանսական պայմանների խստացումը կհանգեցնի զարգացած երկրների ՀՆԱ-ի կրճատմանը 2023 թվականին։ Անկումը կարող է չափավոր լինել. մեր բազային սցենարի շրջանակներում ակնկալում ենք ՀՆԱ-ի 0,3% անկում ԱՄՆ-ում, եւ 0,6% - ով՝ եվրագոտում։ Չինաստանում կանխատեսում ենք տնտեսության ընդլայնում 4% - ից ցածր տեմպերով։
Աշխարհի երեք խոշորագույն տնտեսությունների դանդաղման պատճառով համաշխարհային ՀՆԱ-ի աճը կդանդաղի 2022 թվականի 2,4% - ից մինչև 1,5%՝ 2023 թվականին։ Տնտեսական ակտիվության թուլացումը հաջորդ տարի կսկսի զսպել գնաճային գործընթացները։ Մենք ընդունում ենք, որ գնաճային ճնշման թուլացման նշանները կմղեն զարգացած երկրների կենտրոնական բանկերին ավարտին հասցնել դրամավարկային քաղաքականության խստացման ցիկլը՝ արդեն 2023 թվականի առաջին կեսին։ Մենք կանխատեսում ենք ԴՊՀ-ի տոկոսադրույքի վերջին բարձրացումը 2022 թվականի դեկտեմբերին և դրա նվազման ցիկլի սկիզբը արդեն 2023 թվականի II եռամսյակում։ Միևնույն ժամանակ, մենք ընդունում ենք, որ միջնաժամկետ հեռանկարում ԱՄՆ-ում տոկոսադրույքը կպահպանվի մոտ 3%, իսկ ԴՊՀ-ն կհամակերպվի ներկայիս 2% թիրախից բարձր գնաճի հետ:
Նշենք, որ բանկի 6 մասնակից պետությունների համար 2023 թվականի կանխատեսման համաձայն՝ բանկի վերլուծաբաններն ակնկալում են տարածաշրջանի երկրների տնտեսությունների հետագա ադապտացում փոփոխված պայմաններին։ 2023 թվականին կանխատեսվում է հետևյալ տնտեսական դինամիկան. Ռուսաստանի ՀՆԱ - ի կրճատում 2% - ով, Հայաստանի ՀՆԱ - ի աճ 4,2% - ով, Բելառուսինը ՝ 0,3% - ով, Ղազախստանինը՝ 4,2% - ով, Ղրղզստանինը՝ 3,5% - ով և Տաջիկստանինը՝ 6,5% - ով։
Նշվում է, որ Ռուսաստանում տնտեսական անկման դանդաղումը կապված կլինի պատժամիջոցներին աստիճանաբար հարմարվելու հետ, իսկ Բելառուսում սպասվում է միայն աննշան վերականգնողական աճ: 2023 թվականին Ռուսաստանում և Բելառուսում բիզնեսի գործունեությունը սահմանափակելու են աճող անորոշությունը, ներդրումային և միջանկյալ ապրանքների մատակարարման դժվարությունները և առաջադեմ տեխնոլոգիաների հասանելիության սահմանափակումը։ Ռուսաստանի տնտեսությունը աճի կարող է անցնել միայն 2024 թվականին՝ 1,5% - ով։
Միևնույն ժամանակ, Ղազախստանում տնտեսական աճը 2023 թվականին կարող է արագանալ մինչև 4,2%: Այս երկրի կառավարության միջոցառումները ՝ տնտեսությանն աջակցելու, ինչպես նաև արտադրական հզորությունների ընդլայնման ուղղությամբ, թույլ կտան չեզոքացնել արտաքին միջավայրի բացասական ազդեցությունը։ Հայաստանում, Ղրղզստանում և Տաջիկստանում սպասվում են աճի բարձր տեմպեր ՝ շնորհիվ պետական աջակցության միջոցառումների և ներքին պահանջարկի ավելացման ։
Համաշխարհային տնտեսության բավականին բարձր գնաճը կշարունակի ինֆլյացիոն ազդեցություն ունենալ տարածաշրջանի երկրների վրա։ Գնային ճնշում կգործադրի Ռուսաստանում և Բելառուսում արտադրական և լոգիստիկ շղթաների վերակառուցման գործընթացը։ Այնուամենայնիվ, այդ գործոնների ազդեցությունը աստիճանաբար կթուլանա, և գների աճը զգալիորեն կդանդաղի։ Հայաստանում գնաճը 2023 թվականին կանխատեսվում է 4,6%, Բելառուսում ՝ 8%, Ղազախստանում ՝ 7,8%, Ղրղզստանում ՝ 5,2%, Ռուսաստանում ՝ 6%, Տաջիկստանում ՝ 6%:
Բանկի վերլուծաբանները 2023 թվականին դոլարի նկատմամբ ռուսական ռուբլու աստիճանական թուլացում են ակնկալում։ Ընթացիկ տարում ձևավորված ռուբլու գերագնահատումը կնվազի արտաքին առևտրի ավելցուկի սեղմմանը զուգընթաց։ Դոլարի նկատմամբ ռուսական ռուբլու միջին տարեկան փոխարժեքը 2023 թվականին կանխատեսվում է մոտ 68,4։