Արմինֆո. Ազգային ժողովը դեկտեմբերի 23-ի արտահերթ նիստում երկրորդ եւ վերջնական ընթերցմամբ փոփոխություններ է կատարել հարկային օրենսգրքում, որով նախատեսվում է ներդնել եկամուտների համընդհանուր հայտարարագրման համակարգ:
ՀՀ ֆինանսների նախարարի տեղակալ Արման Պողոսյանի խոսքով՝ առաջին ընթերցումից հետո տեղի են ունեցել Հարկային օրենսգրքում կառավարության ներկայացրած փոփոխությունների բազմաթիվ քննարկումներ, որոնց արդյունքում ստացվել են բազմաթիվ առաջարկներ։ Խոսքը, մասնավորապես, փոփոխությունների երեք խմբի մասին է, որոնցից առաջինը վերաբերում է հայտարարագրերի ներկայացման ժամկետներին և այն անձանց շրջանակին, ովքեր պետք է հայտարարագիր ներկայացնեն։ Այս խմբից դուրս կբերվեն անչափահաս քաղաքացիները։ Բացի այդ, հետաձգվում են աշխատանքային միգրանտների, եկամտահարկի հաշվին հիփոթեքի տոկոսադրույքները մարող քաղաքացիների և նոտարների համար հայտարարագրերի ներկայացման ժամկետները՝ մինչև 2025 թվականը։ Եկամտահարկի հաշվին հիփոթեքը մարող անձինք դուրս են բերվում սոցիալական արտոնություններից օգտվող քաղաքացիների համակարգից: Միևնույն ժամանակ, նրանցից հանվում է հայտարարագրերը չներկայացնելու կամ դրանք սխալներով ներկայացնելու պատասխանատվությունը՝ ՀՀ կառավարության կողմից սուբսիդավորվող եկամտահարկի ամբողջ գումարի վճարման տեսքով։
Փոփոխությունների երկրորդ խումբը վերաբերում է պատասխանատվությանը, որի շրջանակներում ներդրվելու է կանխարգելման ինստիտուտը ։ Դա անհրաժեշտ է ոչ թե կոշտ դիրքորոշում որդեգրելու, այլ քաղաքացիներին իրազեկելու և իրազեկման գործիքները բարձրացնելու համար ։ Ըստ այդմ, նվազում են հայտարարագրերը ժամանակին չներկայացնելու կամ սխալ ձեւակերպված լինելու համար պատասխանատվության միջոցները։ Մասնավորապես, բիզնեսի ներկայացուցիչների համար պատասխանատվությունը նախատեսվում է տուգանքի տեսքով ՝ 50 հազար դրամի չափով, իսկ մյուս քաղաքացիների համար ՝ խորհրդանշական 5 հազար դրամի չափով ։ Եթե 30 օրվա ընթացքում քաղաքացիների այս խմբերը չշտկեն անճշտությունները, տուգանքների չափերը կկրկնապատկվեն։
Այն անձանց ցանկում, որոնք հնարավորություն կստանան չներկայացնել հայտարարագիրը, կընդգրկվեն այն քաղաքացիները, որոնք գաղտնի տեղեկատվության կրողներ են։ Դա, ըստ փոխնախարարի, ուղղված է նրան, որպեսզի ռիսկեր չառաջանան։ Փոխվում են նաև հայտարարագրերի ներկայացման ժամկետները։ Ապրիլի 20-ի փոխարեն վերջնաժամկետ է սահմանվել մայիսի 1-ը։
Նշենք, որ ավելի վաղ առաջարկված կարգավորումների համաձայն, երկրում երեք փուլով երեք տարվա ընթացքում՝ 2023-2025 թվականներին առաջարկվում է ներդնել եկամուտների համընդհանուր հայտարարագրման համակարգ: Յուրաքանչյուր ֆիզիկական անձ հայտարարագրման համակարգում կունենա նույնականացված հաշվառման գրառում: Հայտարարատուն, հարկային մարմնի տրամադրած նույնականացման տվյալներով մուտք գործելով հարկային հաշվետվությունների էլեկտրոնային համակարգ, կարող է ստուգել իր համար նախապես լրացված հայտարարագիրը, անհրաժեշտության դեպքում՝ կատարել փոփոխություններ և լրացումներ, որից հետո մինչև յուրաքանչյուր հաշվետու ժամանակաշրջանին հաջորդող հարկային տարվա ապրիլի 20-ը հաստատել հայտարարագրի վերջնական տարբերակը: Ընդ որում, հայտարարագիրը չհաստատելու համար նախատեսվում էին 20 հազար դրամից մինչև 300 հազար դրամի չափով պատժամիջոցներ։ Այսպիսով, առաջին փուլում 2023 թվականի եկամուտների հայտարարագիր պետք է ներկայացնեն այն քաղաքացիները, որոնք 2023 թվականի դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ <Հանրային ծառայության մասին> օրենքի համաձայն զբաղեցնում են համայնքային կամ պետական պաշտոններ, 2023 թվականի դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ նոտարներ են (եղել են), 2023 թվականի դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ հանդիսանում են ՀՀ ռեզիդենտ առևտրային կազմակերպության բաժնետերեր, որոնք 2022 թվականի արդյունքներով հայտարարագրել են մեկ միլիարդ դրամ և ավելի համախառն եկամուտ, հանդիսանում են հիփոթեքային վարկավորման ծրագրով եկամտահարկի վերադարձման ծրագրի շահառու, հանդիսանում են Հայաստանի Հանրապետության ռեզիդենտ և 2023 թվականի ընթացքում 20 մլն ՀՀ դրամ և ավելի վարկեր և փոխառություններ ստացած, համարվում են շահառու սեփականատերեր "Փողերի լվացման և ահաբեկչության ֆինանսավորման դեմ պայքարի մասին" Հայաստանի Հանրապետության օրենքի համաձայն: Հաշվետու 2024 թվականի համար հայտարարագիր կներկայացնեն այն քաղաքացիները, ովքեր մասնավոր հատվածի աշխատողներ են, և նրանք, ովքեր եկամուտ են ստացել քաղաքացիական-իրավական պայմանագրով: 2025 թվականին հայտարարատու կդառնան մնացած բոլոր քաղաքացիները։