S&P 2023թ. կանխատեսում. Կենտրոնական Ասիայի և Կովկասի տարածաշրջանում բանկային հատվածի հեռանկարները մնում են կայուն՝ չնայած աշխարհաքաղաքական լարվածության ուժեղացմանը

Արմինֆո. Ամերիկյան Standard and Poor ' s (S&P) վարկանիշային գործակալության 2023 թվականի կանխատեսման համաձայն, Կենտրոնական Ասիայի և Կովկասի տարածաշրջանում բանկային հատվածի հեռանկարները մնում են կայուն։ Այդ մասին նշվում է S&P կայքում զետեղված վերլուծական նյութերում։

S&P-ի սպասումների համաձայն, Հայաստանի, Վրաստանի, Ադրբեջանի, Ղազախստանի և Ուզբեկստանի բանկային հատվածը 2023 թվականին կշարունակի վերականգնվել համավարակից հետո, ինչին կնպաստեն տնտեսական աճի բարենպաստ հեռանկարները ՝ չնայած տարածաշրջանում աշխարհաքաղաքական լարվածության ուժեղացմանը: "Ներգաղթյալների, ընկերությունների և դրամական փոխանցումների ներհոսքը 2022 թվականին արագացրեց տնտեսական աճը և ամրապնդեց բանկերի ֆինանսավորման բազան, բայց այդ ազդեցությունը, հավանաբար, ժամանակավոր կլինի, և դրա մասշտաբները տարբեր կլինեն ըստ երկրների":

Այնուամենայնիվ, ինչպես կարծում են S&P-ի վերլուծաբանները, սպասվածից ավելի թույլ գլոբալ տնտեսական հեռանկարները, հատկապես Եվրոպայում, հումքային ապրանքների պոտենցիալ անկայուն գները եւ մատակարարման շղթաների խափանումները կարող են զսպել աճը շուկաներում, որոնք կախված են հումքային ապրանքների արտահանումից ստացվող եկամուտներից, եւ խաթարել որոշ վարկառուների վճարունակությունը, ինչը շղթայական ազդեցություն կունենա Կենտրոնական Ասիայի եւ Կովկասի տարածաշրջանի բանկերի վրա:

Տարածաշրջանի բանկային հատվածի համար զգալի ռիսկեր են մնում, ըստ S&P-ի գնահատականների, գնաճը, արժութային փոխարժեքների փոփոխականությունը եւ արտաքին ֆինանսավորման վերաֆինանսավորման անհրաժեշտությունը:

S&P-ն արձանագրում է, որ 2022 թվականին EMEA-ի զարգացող շուկայի (EM) երկրներում գրանցվել է սուվերեն պարտավորությունների դեֆոլտների ամենամեծ քանակը (չորսը) այս հարյուրամյակում։ 2023 թվականի սկզբին S&P-ի կողմից գնահատված 55 EMEA սուվերեն արժեթղթերի կանխատեսումների հաշվեկշիռը մնում է բացասական ՝ 2-ը 1-ի գործակցով՝ գրեթե անփոփոխ 2021 թվականի վերջից:

Այնուամենայնիվ, արտաքին միջավայրը զգալիորեն բարելավվում է, քանի որ գլոբալ գնաճի նվազումը, դոլարի թուլացումը և Չինաստանում աշխատանքի վերսկսումը աջակցում են պորտֆելի կապիտալի ներհոսքի (ընտրովի) վերադարձին EMEA-ի ակտիվներին:

Չնայած այս թեթեւացմանը, EMEA-ի հիմնական մակրոտնտեսական ցուցանիշները մնում են լարված: Այսօր սուվերեն պարտքն ավելի մեծ է, քան 2 տարի առաջ, և դրա սպասարկումն ավելի թանկ է։ Գնաճի դանդաղումը անհավասար է: Վերջապես, 2023 թվին EMEA տարածաշրջանում նախատեսվում են մի շարք կարևոր ընտրություններ, որոնք լրջորեն կանդրադառնան պարտքի կայունության և աճի վրա:

Ռուս-ուկրաինական պատերազմի երկրորդական հետևանքները զարգացած եվրոպական երկրների վճարային հաշվեկշռի, ֆիսկալ դիրքը և գնաճի մակարդակի համար ը հանգեցրել են այն բանին, որ S&P-ն անցյալ տարի ներկայացրել է  յոթ բացասական կանխատեսում զարգացած եվրոպական

Երկրների ինքնիշխան պետությունների գծով:

Համեմատաբար վերջերս բնական գազի գների անկումը և ընդհանուր գնաճը ՝ աշխատաշուկայի և պահանջարկի կայունության նշանների ֆոնին, S&P-ին թույլ են տալիս ենթադրել, որ եվրոգոտու տնտեսությունների մեծ մասին 2023 թվականին կհաջողվի խուսափել ռեցեսիայից: Չինաստանում աշխատանքի վերսկսումը նույնպես, ամենայն հավանականությամբ, կաջակցի եվրոգոտի արտահանման աճին, մինչդեռ եվրոյի նկատմամբ դոլարի 13% ամրապնդումը կօգնի մեղմել գնանկումը և հարթեցնել ԵԿԲ-ի հիմնական տոկոսադրույքի հետագիծը փետրվարին և մարտին 50 բազիսային կետով մի քանի բարձրացումից հետո:

Ինչ վերաբերում է 2023 թվականի միտումներին, S&P-ն գլոբալ սուվերեն վարկանիշի առումով նշում է, որ խոչընդոտները դեռ հաղթահարված չեն ։ Գործակալության վերլուծաբանների սպասումներով ՝ երկու տարվա վերականգնումից եւ աճից հետո համաշխարհային տնտեսությունը նկատելիորեն կդանդաղի, սակայն Չինաստանում աշխատանքի վերսկսումը կարող է բարելավել S&P-ի կանխատեսումները:

Համաշխարհային առանցքային տոկոսադրույքների աճի հավանականությունը, ինչպես ենթադրում են S&P-ի վերլուծաբանները, բարձր կմնա մինչև 2024 թվականը ՝ լրացուցիչ ռիսկեր ստեղծելով ինքնիշխան պետությունների համար, որոնք մեծապես կախված են արտաքին ֆինանսավորումից, և նրանց համար, ովքեր մեծ ծավալի պարտք ունեն:

Աշխարհաքաղաքական անորոշությունը, Ուկրաինայում շարունակվող պատերազմը և բևեռացված սոցիալական համատեքստը մշտական խնդիրներ են ստեղծում համաշխարհային տնտեսության համար։ Եվ, չնայած այն հանգամանքին, որ S&P գործակալության կողմից շնորհված սուվերեն վարկանիշների մեծ մասը կայուն կանխատեսում ունի, ընդհանուր վարկունակությունը շարունակում է վատթարանալ. 2023 թվականից գործակալության կողմից շնորհված վարկանիշների պորտֆելում ավելի քան 10% - ը բացասական կանխատեսում ունի:

Նշենք, որ օրերս S&P գործակալությունը պահպանել է Հայաստանի սուվերեն վարկանիշը "B+" եւ "B" մակարդակում ՝ արտարժույթով եւ ազգային արժույթով երկարաժամկետ եւ կարճաժամկետ պարտավորությունների թողարկման առումով, ընդ որում ՝ կանխատեսումը "կայունից" բարելավելով "դրականի":

Գործակալության դիտարկումների համաձայն, վարկանիշի կանխատեսման վերանայումը պայմանավորված է Հայաստանի տնտեսության աճի բարձր տեմպերով եւ տնտեսական ներուժի բարձրացման հեռանկարով, պետական բյուջեի ցուցանիշների, պետական պարտքի բեռի եւ տնտեսության արտաքին վիճակի էական բարելավմամբ: S&P - ի գնահատմամբ, առաջիկա ամիսներին տնտեսական աճի բարձր մակարդակի, ինչպես նաեւ հարկաբյուջետային քաղաքականության, վճարային հաշվեկշռի եւ ֆինանսական կայունության հետ կապված ռիսկերի կառավարելիության դեպքում Հայաստանի սուվերեն վարկանիշը կարող է բարձրացվել:

Հրակ է հիշեցնել, որ S&P-ն 2022 թվականին Հայաստանի համար կանխատեսել էր ՀՆԱ-ի 8,6% աճ ՝ առաջիկա մի քանի տարիներին ակնկալելով տարեկան միջինը 4,3% աճ ։ Սակայն, ըստ պաշտոնական վիճակագրական տվյալների, Հայաստանում ՀՆԱ աճը 2022 թվականին արագացել է մինչև 12,6% (2021 թվականի 5,7% - ից)։ Ինչ վերաբերում է ՀՆԱ աճի դանդաղման կանխատեսվող հեռանկարին, ապա S&P - ի նշած տեմպերը (4.3%) առանձնապես չեն տարբերվում ՀՀ ԿԲ-ի, ԱՄՀ-ի և ՀԲ-ի 2023թ.սպասումներից, համապատասխանաբար՝ 4.6%, 4.5% և 4.1%: