Հայաստանի համախառն միջազգային պահուստները 2023թ. հունվարին նահանջել են պատմական առավելագույնից

Արմինֆո.Հայաստանի համախառն միջազգային պահուստները նահանջել են պատմական առավելագույնից՝ 2022թ. դեկտեմբերի 4.112 մլրդ դոլարից մինչև 3.689 մլրդ դոլար՝ 2023թ. հունվարին: Մասնավորապես, 2023թ. հունվարին Հայաստանի համախառն միջազգային պահուստները (ՀՄՊ) կրճատվել են 10.3%-ով կամ 422.6 մլն դոլարով (դեկտեմբերյան 17% կամ $594 մլն-ով աճից հետո): Ընդ որում, տարեկան դինամիկայի աճը պահպանվել է, բայց տեմպերի զգալի դանդաղմամբ՝ 31% - ից մինչեւ 18%, այսինքն, բացարձակ արտահայտությամբ անցյալ տարվա  738 մլն դոլարով աճը այս տարի ննազել է մինչեւ 551 մլն դոլար։ Այդ մասին են վկայում ՀՀ Կենտրոնական բանկի տվյալները։

Մասնավորապես, ՀՄՊ-ների հունվարյան անկումը պայմանավորված էր ԱՓԱ-ով արտաքին ակտիվների 11% կրճատմամբ (դեկտեմբերյան 17,5% աճից հետո)՝ մինչեւ 3.658 մլրդ դոլար, ԱՄՀ-ում SDR - ի մասնաբաժնի 5 անգամ աճի դեպքում (դեկտեմբերյան 73,5% անկումից հետո)՝ մինչեւ 30,6 մլն դոլար, ինչը շատ ավելի զուսպ տեմպերով նկատվել է նաեւ մեկ տարի առաջ հունվարին, երբ ԱՓԱ-ով արտաքին ակտիվների 3,3% անկումն ուղեկցվել Է ԱՄՀ-ում SDR-ի 21,7% աճով (դեկտեմբերին առաջինի 7,8% աճից և երկրորդի 45,1% անկումից հետո):

Նշենք, որ 2023 թվականին Հայաստանի համախառն միջազգային պահուստները հասել են պատմական առավելագույնին՝ 4.112 մլրդ դոլար՝ 27.3% կամ 881.8 մլն դոլար տարեկան աճով (2021թ. 23.5% աճի դիմաց)։ Դրանց կառուցվածքում պատմական առավելագույնին են հասել նաեւ ԱՓԱ-ով արտաքին ակտիվները՝ 4.108 մլրդ դոլար՝ 2022 թվականին ավելանալով 28.5 տոկոսով, ԱՄՀ - ում SDR-ի մասնաբաժնի 81.3 տոկոսով անկման դեպքում ՝ մինչեւ 6.2 մլն դոլար, այն դեպքում, երբ մեկ տարի առաջ նկատվել է եւ առաջինի, եւ երկրորդի աճ, համապատասխանաբար, 22.7 տոկոսով եւ 3.7 անգամ: Հրակ է նշել, որ ԱՄՀ-ում SDR-ի մասնաբաժինը 2022 թվականին էլ ավելի է հեռացել 2021թ. օգոստոսի 178.2 մլն դոլար ռեկորդային մակարդակից։

Որպես համեմատություն՝ նշենք նախաքովիդյան 2019թ. դինամիկան. ԱՓԱ-ով արտաքին ակտիվների 26,2% աճը և ԱՄՀ-ում SDR-ի մասնաբաժնի 3,2% աճն ապահովել են SDR-ի 26,1% աճը: Հայաստանի ՀՄՊ-ում բանկային ոսկու մասնաբաժինը զրոյացվել է դեռեւս 2003թ. դեկտեմբերին։ Հիշեցնենք, որ 2022 թվականի մայիսի սկզբին Արժույթի միջազգային հիմնադրամի (ԱՄՀ) գործադիր խորհուրդը որոշում էր կայացրել Stand-By (SBA) համաձայնագրի շրջանակներում Հայաստանին տրամադրել 25.716 մլն SDR (մոտ 35 մլն դոլար), ինչի արդյունքում ծրագրի գծով վճարումների ընդհանուր ծավալը կկազմի 308.8 մլն SDR (շուրջ 415 մլն դոլար):

ԱՄՀ հաղորդագրության մեջ նշվել է, որ հիմնադրամի գործադիր խորհուրդը որոշումն ընդունել է առանց պաշտոնական քննարկումներ հրավիրելու՝ ավարտելով SBA-ի վեցերորդ եւ եզրափակիչ վերանայման ստուգումը ՝ դրանով իսկ պաշտոնական մարմիններին թույլ տալով ներգրավել վերոնշյալ գումարը: Նույն հաղորդագրությունում նշվել է, որ եռամյա պահուստային համաձայնագրի (SBA) ցուցանիշները շարունակում են մնալ բարձր՝ չնայած մի շարք ներքին եւ արտաքին ցնցումներին:

Շատ ավելի ուշ՝ 2022 թվականի դեկտեմբերի 13-ին, ԱՄՀ-ը հաստատեց Հայաստանի պահուստային վարկավորման շուրջ 171.1 մլն դոլարի եռամյա ծրագիրը (128.8 մլն SDR), որը կազմում է ԱՄՀ-ում ՀՀ քվոտայի շուրջ 100% - ը։ Այդ ծրագրի դեկտեմբերյան հաստատումից ի վեր Հայաստանի համար միանգամից հասանելի է դառնում 24.4 մլն դոլար (18.4 մլն SDR), իսկ մնացած գումարը տրամադրվելու է վեց կիսամյակների ամփոփիչ ստուգումներից հետո։ Այդ պահուստային ծրագիրը, Հայաստանի իշխանությունների հավաստմամբ, համարվում է կանխարգելիչ եւ թույլ կտա ապահովագրել վճարային հաշվեկշիռը շոկային հետեւանքներից, ինչպես նաեւ կխթանի իշխանությունների ջանքերը՝ բարեփոխումների իրականացման առումով: