Երկուշաբթի, 13 Մարտի 2023 15:50

Արմինֆո.Հայաստանի տնտեսության աճի հիմնական շարժիչ ուժը մնում է ծառայությունների ոլորտը։ Գնաճը մնացել է անփոփոխ փետրվարին։ Ապրանքների առևտրի բացասական սալդոն կրճատվել է ներմուծման նկատմամբ արտահանման արժեքային ծավալների առաջանցիկ աճի ֆոնին։ Դրամի փոխարժեքն ամրապնդվել է։ Այդ մասին ասվում է Եվրասիական զարգացման բանկի (ԵԱԶԲ) վերլուծաբանների պատրաստած մարտյան "Մակրոամփոփագրում"։

 

Ինչպես ասվում է ամփոփագրում, Հայաստանի տնտեսական աճը, ըստ Վիճակագրական կոմիտեի նախնական տվյալների, 2022 թվականին կազմել է 12,6 տոկոս՝  ԵԱԶԲ վերլուծաբանների կանխատեսմանը մոտ։ Ընդ որում, ՀՆԱ-ի դինամիկայում ամենամեծ ներդրումն են ունեցել ֆինանսական եւ ապահովագրական գործունեությունը, առեւտուրը եւ տեղեկատվության ու կապի հատվածը (համապատասխանաբար՝ 46,9%, 16,8% եւ 45,9% աճ) ՝ ապահովելով տնտեսության աճի գրեթե կեսը ։ Սպառողական ծախսերը (+8.1%) և զուտ արտահանումը պահանջարկի հիմնական դրայվերներն էին: Ապրանքների և ծառայությունների արտահանման ֆիզիկական ծավալներն աճել են տարեկան 54,4% - ով, իսկ արտահանման մասնաբաժինը հասել Է ՀՆԱ-ի 48% - ին (35% 2021 թ.): ԵԱԶԲ Վերլուծաբաններն ակնկալում են, որ ընթացիկ տարում պահանջարկը աստիճանաբար կկայունանա, իսկ տնտեսության աճը

կկազմի 4,2 տոկոս:

 

Հայաստանում տնտեսական ակտիվությունը հունվարին աճել է 10,5% - ով ՝ նախորդ ամսվա 12,8% - ից հետո։ Աճի աստիճանական դանդաղման միտումը պահպանվել է ընթացիկ տարվա սկզբին ։ Դա, հիմնականում, պայմանավորված է ծառայությունների, առևտրի և արդյունաբերության ոլորտների դինամիկայով, ինչը վկայում է երկրում պահանջարկի աստիճանական կայունացման մասին ։

ՌԴ-ից ֆիզիկական անձանց անդրսահմանային փոխանցումների ծավալները հունվարին (254 մլն դոլար) կազմել են 2011թ.) նախորդ ամսվա համեմատ նվազել է (362 մլն ԱՄՆ դոլար), բայց մնում են շատ ավելի բարձր, քան 2022 թվականի ամբողջ I եռամսյակի մակարդակը:

 

Տարեսկզբին ուժեղ դինամիկա է պահպանվել Հայաստանի տնտեսության գրեթե բոլոր ոլորտներում։ Ծառայությունների ոլորտը հունվարին ցույց է տվել 25,9% տարեկան աճ, դինամիկայի 70% - ը ապահովվում է տեղեկատվության և կապի և ֆինանսական գործունեության ոլորտների ընդլայնմամբ (հունվարին համապատասխանաբար +52,5% և +30%): Շինարարությունը և վերամշակող արդյունաբերությունը նույնպես ուժեղ դինամիկա են ցույց տվել ։ Վերամշակող ճյյուղերը հունվարին աճել են 7,3% - ով: Դրա հետ մեկտեղ անկումը հանքարդյունաբերության ոլորտում պահպանվել է (-3,4%): Կատարված շինարարական աշխատանքների ծավալը հունվարին ավելացել է 12.2% - ով, դրան նպաստել է կազմակերպությունների (+13.3% տարեկան), այդ թվում ՝ օտարերկրյա ներդրողների, ինչպես նաև պետական բյուջեի (2.1 անգամ տարեկան) միջոցներով ֆինանսավորվող շինարարությունը: Շինարարական աշխատանքների ծավալների գրեթե կեսը կատարվել է բնակարանաշինության ոլորտում ՝ հիփոթեքային վարկավորման աճի բարձր տեմպերի ֆոնին (+29,5% տարեկան և 1,3% նախորդ ամսվա նկատմամբ ՝ հունվարի վերջի դրությամբ) ։

Ապրանքների առևտրի բացասական մնացորդը հունվարին նվազել է 2022 թվականի հունվարի համեմատ: Արտաքին առևտրի պակասուրդը կազմել է 154 միլիոն դոլար՝ մեկ տարի առաջ 166,5 միլիոն դոլարի դիմաց: Արտահանումը շարունակում է գերազանցել ներմուծումը արժեքային ծավալների աճի առումով, ընդ որում, վերջին վեց ամիսների ընթացքում առաքումներն աճել են գրեթե երկու անգամ ՝ տարեկան 1 25,9% , 17,7% և 1,4% տարեկան, համապատասխանաբար, հունվարին ՝ մեկ ամիս առաջ 27,9%, 23,9% և 2,7%-ց հետո:

 

Ապրանքների արտահանման դինամիկայում (+2,3 անգամ՝ հունվարին) հիմնական դերը խաղում են տրանսպորտային միջոցները, մեքենաները և սարքավորումները, թանկարժեք քարերն ու մետաղները: Ներմուծման ծավալներն աճել են (հունվար ամսվա+72,5%) բոլոր ապրանքային խմբերի համար: Հունվարին ներմուծման ծավալները արտահանումը գերազանցել են ընդամենը 1,3 անգամ, իսկ նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածում՝ գրեթե կրկնակի ։ Ներմուծման համեմատ ապրանքների արտահանման աճի առաջանցիկ տեմպերի պահպանումը նպաստում է նաև հայկական դրամի փոխարժեքի կայուն ամրապնդմանը։

 

Հայաստանում գնաճը փետրվարին կազմել է 8,1 տոկոս ՝ նախորդ ամսվա համեմատ մնալով անփոփոխ։ Նման դինամիկան կապված է պարենային հատվածում գների աճի արագացման հետ, հիմնականում, բանջարեղենային արտադրանքի թանկացման պատճառով ։ Գնաճը զսպում էր մնացած բոլոր սննդամթերքների և ոչ պարենային ապրանքների գների աճի դանդաղման միտման պահպանումը ։ Ծառայությունների գները շարունակել են աճել հունվարին ՝ սպառողական պահանջարկի բարձր մակարդակի ֆոնին ։ Գնաճը սահմանափակող հիմնական գործոններն են հայկական դրամի փոխարժեքի ամրապնդումը և ներմուծվող ապրանքների նկատմամբ արտաքին գնային ճնշման թուլացումը ։ Հիմնական գնաճը նույնպես շարունակում է դանդաղել ՝ հունվարին հասնելով 9,1%-ի, նախորդ ամսվա 9,5%-ից: I եռամսյակի արդյունքներով, ԵԱԶԲ-ի վերլուծաբանների գնահատականներով, գնաճը կկազմի մոտ 7,2 տոկոս: ԵԱԶԲ-ի վերլուծաբանները կանխատեսում են գների աճ 4,6 տոկոսի մակարդակում ընթացիկ տարվա վերջին:

 

Հաշվի առնելով սպառողական պահանջարկի բարձր մակարդակը եւ գների աճի կայունացումը՝ վերլուծաբանները թույլ են տալիս վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքների ընթացիկ մակարդակի պահպանում մարտին: Փետրվարի արդյունքներով հայկական դրամը նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ ամրապնդվել է առեւտրային գործընկեր երկրների արժույթների զամբյուղի նկատմամբ: ԱՄՆ դոլարի նկատմամբ դրամն ամրապնդվել է 18.0% - ով, եվրոյի նկատմամբ' 22.5% - ով, ռուսական ռուբլու նկատմամբ' 12.8% - ով: Դրամի փոխարժեքի ամրապնդմանը շարունակում են նպաստել դրամական փոխանցումների բարձր մակարդակի պահպանումը եւ ներմուծման համեմատ արտահանման աճի առաջանցիկ տեմպերը:

 

ՀՀ պետական պարտքը 2023թ. հունվարի վերջի դրությամբ նվազել է մինչև ՀՆԱ-ի 55% - ը (10,6 մլրդ դոլար)՝ 2022 թվականի սկզբի դրությամբ ՀՆԱ-ի 72% - ից: Դրան նպաստել են ՀՆԱ-ի աճի արագ տեմպերը, դրամի փոխարժեքի ամրապնդումը և արտաքին պարտքի մակարդակի նվազումը։