Հայաստանում տնտեսական աճի դինամիկայի վրա շարունակում է ազդել ծառայությունների հատվածը. ԵԱԶԲ

Արմինֆո. Հայաստանում տնտեսական աճի դինամիկայի վրա դրական են ազդում բոլոր հատվածները, սակայն հիմնական դերը շարունակում է խաղալ ծառայությունների ոլորտը։ Միևնույն ժամանակ, տարեսկզբից ամսական տվյալները ցույց են տալիս, որ ծառայությունների աճն աստիճանաբար դանդաղում է, ինչը մեծապես պայմանավորված է անցյալ տարվա բարձր ցուցանիշներով և պահանջարկի ճշգրտմամբ: Այդ մասին ասվում է Եվրասիական զարգացման բանկի (ԵԱԶԲ) վերլուծաբանների կողմից այսօր հրապարակված հերթական մակրոտնտեսական տեսության մեջ։

Նշվում է, որ Հայաստանի տնտեսությունը պահպանում է աճի բարձր տեմպերը, առևտուրն ու շինարարությունը թափ են հավաքում ։ Հունիսին տեղի է ունեցել գնանկում։ ՀՀ ԿԲ-ն վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքն իջեցրել է 0.25 տ.կ. - ով՝ սահմանելով 10.5%: Տնտեսական ակտիվությունը հունվար-մայիսին աճել է տարեկան 12.5% - ով:

Ընդ որում, ինչպես գրում են վերլուծաբանները, առևտրի և շինարարության աճն ուժեղանում է։ Նման միտումը կպահպանվի մինչև տարեվերջ, ինչը որոշակիորեն կդանդաղեցնի տնտեսական ակտիվության տեմպերը։ Տնտեսությանն աջակցում են նաև դրամական փոխանցումների և զուտ արտահանման զգալի ծավալները և զբոսաշրջային բարձր ակտիվության պահպանումը։ Ֆիզիկական անձանց անդրսահմանային փոխանցումների ներհոսքն ընթացիկ տարվա հունվար-ապրիլ ամիսներին ավելացել է 2,4 անգամ և կազմել 2,1 մլրդ դոլար: Նրանց կանխատեսումների համաձայն, չնայած որոշակի դանդաղմանը, Հայաստանի տնտեսության աճի տեմպերը կմնան բարձր և տարվա արդյունքներով կկազմեն 7,5 տոկոս:

Ուժեղ դինամիկան պահպանվում է Հայաստանի տնտեսության գրեթե բոլոր հատվածներում։ Ծառայությունների հատվածը հունվար-մայիս ամիսներին ցույց է տվել տարեկան 19,9% աճ, դինամիկայի ավելի քան 70% - ն ապահովված է ՏՏ և տրանսպորտի ոլորտների ընդլայնմամբ (հունվար-մայիս ամիսներին, համապատասխանաբար, 27,7% և 45,3%): Շինարարությունը և մշակող արդյունաբերությունը նույնպես կայուն աճ են գրանցել տարեսկզբից։ Մշակող ճյուղերը հունվար-մայիս ամիսներին աճել են 7,2% - ով, միաժամանակ, հանքարդյունաբերության ոլորտում պահպանվել է անկում (տարեկան մինուս 5,3%): Կատարված շինարարական աշխատանքների ծավալը հունվար-մայիսին աճել է տարեկան 15,6% - ով: Դրան նպաստել է կազմակերպությունների միջոցների հաշվին ֆինանսավորվող շինարարությունը (տարեկան +44,8%): Ոլորտում աշխատանքների ծավալի կեսից ավելին բաժին է ընկնում բնակարանային շինարարությանը հիփոթեքային վարկավորման աճի բարձր տեմպերի ֆոնին (մայիսին+30,7%):

Ընդ որում, ապրանքների արտահանման արժեքային ծավալները շարունակում են աճել՝ ներմուծումը գերազանցող տեմպերով։ Ընթացիկ տարվա հունվար-մայիս ամիսներին արտահանման մատակարարումներն աճել են տարեկան 93,3% - ով: Ապրանքների արտահանման դինամիկայում գլխավոր դեր են խաղում մեքենաներն ու սարքավորումները, թանկարժեք քարերն ու մետաղները, տրանսպորտային միջոցները: Հունվար–մայիս ամիսներին ներմուծման ծավալներն աճել են (տարեկան +83,3%) բոլոր ապրանքախմբերում։ Ներմուծման համեմատ արտահանման աճի ավելի ուժեղ տեմպերի պահպանումը նպաստում է նաև վերջին տասնամյակում հայկական դրամի փոխարժեքի առավել բարձր մակարդակի ամրագրմանը։

Ազգային արժույթը 2023 թվականի սկզբից շարունակել է կայուն աճել։ Հունիսի արդյունքներով հայկական դրամը տարեսկզբի համեմատ ամրապնդվել է առևտրային գործընկեր երկրների արժույթների զամբյուղի նկատմամբ։ Դոլարի նկատմամբ դրամն արժևորվել է 2,3% - ով, եվրոյի նկատմամբ՝ 2,1% - ով, ռուսական ռուբլու նկատմամբ՝ 18,3% - ով: Մայիսի վերջին միջազգային արժութային պահուստների մակարդակը կազմել է 3,7 մլրդ դոլար. ցուցանիշն այդ մակարդակին մոտ է պահվել տարեսկզբից։ Դրամի փոխարժեքի ամրապնդմանը առաջիկայում կնպաստեն դրամական փոխանցումների մուտքերի բարձր մակարդակի պահպանումը և ներմուծման համեմատ արտահանման աճի առաջանցիկ տեմպերը, ինչպես նաև ամռան ամիսներին զբոսաշրջային բարձր ակտիվությունը: Տարեվերջին հայկական արժույթը կարող է փոքր - ինչ թուլանալ ընթացիկ մակարդակի համեմատ ՝ զբոսաշրջային սեզոնի ավարտին, հանքային արտադրանքի ներմուծման պահանջարկի մեծացմանը եւ դրամական շուկայում տոկոսադրույքների նվազմանը զուգընթաց: Այնուամենայնիվ, հայկական դրամի գերագնահատումը կպահպանվի մինչև տարեվերջ։

ԵԱԶԲ-ի փորձագետների կարծիքով, հայկական դրամի արժևորումը կարող է սահմանափակել տնտեսության որոշ հատվածների աճը և ռեսուրսները տեղափոխել չարտահանվող ոլորտներ: Մայիսի դրությամբ արժույթների զամբյուղի նկատմամբ անվանական փոխարժեքը 2022 թվականի սկզբի համեմատ ամրապնդվել է 51% - ով։ Դա անբարենպաստ է ազդում արտահանման գնային մրցունակության վրա և մեծացնում ներմուծման նկատմամբ պահանջարկը։ Միևնույն ժամանակ, լրացուցիչ եկամուտների ներհոսքը մեծացնում է պահանջարկը ծառայությունների և առևտրի ոլորտներում, ներառյալ աշխատուժի նկատմամբ պահանջարկը, ինչը ժամանակի ընթացքում կարող է հանգեցնել այդ ոլորտներում արտադրական ռեսուրսների հոսքի և տնտեսության արդյունաբերական հատվածի դերի նվազման: