Չորեքշաբթի, 18 Հոկտեմբերի 2023 13:12

Արմինֆո.Հայաստանում տնտեսական ակտիվությունը թուլանում է՝ անցած տարվա վերելքից հետո, բայց շարունակում է մնալ բարձր։ Այդ մասին ասվում է Եվրասիական զարգացման բանկի (ԵԱԶԲ) վերլուծաբանների կողմից այսօր հրապարակված <Մակրոտնտեսական ամփոփագրի> հերթական թողարկման մեջ: Նշվում է, որ հունվար - օգոստոս ամիսներին Հայաստանում տնտեսական ակտիվության 10,4% աճում հիմնական դերը խաղացել է ծառայությունների ոլորտը՝ տեղեկատվական տեխնոլոգիաների, օդային տրանսպորտի եւ հանրային սննդի ճյուղերի կողմից թողարկման ընդլայնման ֆոնին: Մինչդեռ, բանկային գործունեության և մշակող արդյունաբերության անկումը պահպանվել է՝ այս ոլորտներում նախորդ տարվա էական աճից հետո:

 

Ընդ որում, շինարարության աճը (տարեկան  +17,3%՝ հունվար-օգոստոսին) մնում է կայուն՝ հիփոթեքային վարկավորման բարձր մակարդակի ֆոնին: Հայաստանի տնտեսությանը շարունակում են աջակցել դրամական մուտքերի զգալի ծավալները. ֆիզիկական անձանց անդրսահմանային փոխանցումների ներհոսքն ընթացիկ տարվա հունվար-օգոստոսին ավելացել է 31,3% - ով և կազմել 3,8 մլրդ դոլար:

 

Բանկի վերլուծաբանները կարծում են, որ Հայաստանի տնտեսության աճի տեմպերը բարձր կմնան մինչև տարեվերջ: Կա նաև ՀՆԱ-ի ավելի բարձր մակարդակի ձևավորման հավանականություն, քան սպասվում էր նախկինում ՝ պայմանավորված Հայաստանում Ղարաբաղի բնակչության վերաբնակեցման պայմաններում սպառողական պահանջարկի մեծացմամբ։

 

Արտաքին առևտրի դեֆիցիտն ընդլայնվել է մինչև 3 մլրդ դոլար. ընթացիկ տարվա հունվար-օգոստոսին (1,9 մլրդ դոլար ՝ նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածում)։ 2023 թվականի հունվար - օգոստոս ամիսներին արտահանման մատակարարումներն աճել են տարեկան 51,8% - ով։ Ապրանքների արտահանման դինամիկայում գլխավոր դեր են խաղում մեքենաներն ու սարքավորումները, տրանսպորտային միջոցները, թանկարժեք քարերն ու մետաղները։ Հունվար - օգոստոսին ներմուծման ծավալներն աճել են (+53,8% տարեկան) բոլոր ապրանքախմբերի գծով։ Արտահանման համեմատ ներմուծման աճի առաջանցիկ տեմպերը կապված են ներքին սպառման և ներդրումների բարձր մակարդակի պահպանման, ինչպես նաև հիմնական առևտրային գործընկերների արժույթների համեմատ հայկական դրամի գնողունակության ավելացման հետ։

 

Սեպտեմբերին Հայաստանում գնաճը կազմել է տարեկան 0,1 տոկոս՝ մեկ ամիս առաջ 0,2 տոկոս նվազումից հետո ։ Գնաճի փոքր-ինչ արագացումը պայմանավորված է նրանով, որ դանդաղել է պարենային հատվածում գների անկումը (սեպտեմբերին տարեկան մինուս 3,1%՝ մեկ ամիս առաջ մինուս 4,0%-ից հետո) և ներմուծվող վառելիքի գները (տարեկան մինուս 2,4% մեկ ամիս առաջ տարեկան մինուս 4,2%-ից հետո)։ Ծառայությունների արժեքի աճը շարունակում է դանդաղել: Սեպտեմբերին գնաճը սահմանափակող հիմնական գործոններն էին հայկական դրամի ամրապնդումն ու արտաքին գնային ճնշման թուլացումը։ Գնաճի նվազմանը նպաստել են նաև դրամավարկային կոշտ պայմանները։ Տարեվերջին գնաճը կարագանա, սակայն կմնա ՀՀ Կենտրոնական բանկի թիրախային միջակայքից (4+1,5%) ցածր ։

Դրա հետ մեկտեղ, գների աճի առավել էական արագացման ռիսկերն աճել են՝ կապված սպառողական պահանջարկի աճի եւ սեպտեմբերի վերջին - հոկտեմբերի սկզբին դրամի փոխարժեքի թուլացման հետ ։ Հայաստանի Կենտրոնական բանկը սեպտեմբերի 12 - ի նիստում երրորդ անգամ անընդմեջ որոշում է կայացրել  0.5 տ.կ. - ով իջեցնել վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքը՝  այն սահմանելով  9.5%: Դրամավարկային պայմանների մեղմացումը կնպաստի գների աճի արագացմանը մինչև 2023 թվականի վերջ - 2024 թվականի սկիզբ։ Միևնույն ժամանակ, պրոինֆլյացիոն ռիսկերը, որոնք առաջացել են ընթացիկ տարվա սեպտեմբերի վերջին - հոկտեմբերի սկզբին, կսահմանափակեն մոնետար քաղաքականության հետագա մեղմման կարգավորիչի հնարավորությունները։