Երկուշաբթի, 22 Հունվարի 2024 18:41

Արմինֆո. 2023 թվականին Հայաստանի պետական պարտքն ավելացել է 11.4% - ով կամ 1 մլրդ 207.6 մլն դոլարով ՝ մինչև 11 մլրդ 845.3 մլն դոլար: Մինչև 2054 թվականը կառավարության պարտքի մարման ժամանակացույցի համաձայն,  2024 թվականին կառավարության պարտքի մարմանը (չհաշված ՀՀ ԿԲ պարտքը), որը ձևավորվել է 2023 թվականի վերջին, Հայաստանը պետք է ուղղի մոտ 1.7 մլրդ դոլար, 2025 թվականին՝ ավելի քան 1.8 մլրդ դոլար, 2026 թվին ՝ մոտ 1.4 մլրդ դոլար, 2029 թվին գումարը կկազմի 1.5 մլրդ դոլարից մի փոքր ավելի, իսկ 2031 թվին՝ մոտ 1.8 մլրդ դոլար։

 

ՀՀ ֆինանսների նախարարության տվյալների համաձայն, ազգային արժույթի արժևորման պայմաններում

պետական պարտքը դրամային արտահայտությամբ աճել է 14.5 %-ով կամ 608.2 մլրդ դրամով՝ մինչեւ 4 տրլն 794.9 մլրդ դրամ։

 

Հաշվետու ժամանակահատվածում ԱՄՆ արժույթով կառավարության պարտքն աճել է 1 մլրդ 208.3 մլն դոլարով կամ 12% - ով ՝ 2022 թվականի վերջի 10 մլրդ 086.4 մլն դոլարից մինչև 11 մլրդ 294.6 մլն դոլար, իսկ դրամով՝ 602.3 մլրդ դրամով կամ 15.2% - ով ՝ մինչև 4 տրլն 571.9 մլրդ դրամ։ Ֆիքսված տոկոսադրույքով ներգրավվել է կառավարության պարտքի միայն 15.9% - ը (16.5% ՝ 2022 թվականի արդյունքներով և 17.1% ՝ 2021 թվականի արդյունքներով)։

 

Արտաքին պարտքը (միջազգային կազմակերպությունների և օտարերկրյա պետությունների նկատմամբ Հայաստանի պարտքային պարտավորությունները, եվրապարտատոմսերի թողարկումից ստացված միջոցները) դոլարային արտահայտությամբ ավելացել է 56.6 մլն դոլարով (1%)' հասնելով մոտ 5 մլրդ 950.7 մլն դոլարի, դրամային արտահայտությամբ' 89.1 մլրդ դրամով կամ 3.8% - ով' մինչև 2 տրլն 408.8 մլրդ դրամ:

 

Ներքին պարտքն աճել է 1 մլրդ 151.6 մլն դոլարով (27.5% - ով)՝ 4 մլրդ 192.3 մլն դոլարից (1 տրլն 650 մլրդ դրամ) հասնելով 5 մլրդ 343.9 մլն դոլարի (2 տրլն 163.2 մլրդ դրամ)։

 

ԿԲ պարտքն աճել է դոլարով կրճատվել է 0.1% - ով կամ 0.6 մլն դոլարով' 551.3 մլն դոլարից կամ 217 մլրդ դրամից (աճը դրամով կազմել է 2.7%) մինչև 550.7 մլն դոլար կամ 222.9 մլրդ դրամ: Կառավարության երաշխիքներով տրամադրված վարկերի չափը 2022 թվականի վերջին 87.1 մլն դոլարից կամ 34.3 մլրդ դրամից կրճատվել է մինչև 77.2 մլն դոլար կամ 31.2 մլրդ դրամ։

 

2023 թվականի վերջին կառավարության պարտքի կազմում ներքին պարտքի տեսակարար կշիռը 2022 թվականի վերջի 41.6% - ից աճել է մինչև 47.3%, իսկ դրամային պարտքը 2022 թվականի վերջի 37.9% - ից աճել է մինչև 45.9% ։

 

Պարտքը ենթակա է վճարման

 

2023 թվականի 12 ամիսների ընթացքում զուտ փոխառությունների հաշվին բյուջեի դեֆիցիտի ֆինանսավորման ծավալը կազմել է 287 մլրդ դրամ (ամբողջ 2021 թվականի համար ՝ 591 մլրդ դրամ, իսկ 2023 թվականի տարեկան ծրագիրը ՝ 345.1 մլրդ դրամ)։ 360.3 մլրդ դրամ ներգրավվել է ներքին աղբյուրներից (պետական գանձապետական պարտատոմսերի տեղաբաշխում), 73.3 մլրդ դրամ ' արտաքին աղբյուրներից, 384.9 մլրդ դրամ տարեկան ծրագրի և 39.8 մլրդ դրամ ՝ համապատասխանաբար։

 

Կառավարության պարտքի սպասարկմանը (տոկոսադրույքների վճարմանը) ուղղվել է 253.4 մլրդ դրամ ՝ ամբողջ 2023 թվականի համար նախատեսված 256.4 մլրդ դրամից (2021 թվականի համար ՝ 181.6 մլրդ դրամ) ։

 

Հայաստանի վարկատուներ

Հայաստանի կառավարության ամենախոշոր վարկատուն (արտաքին վարկեր) մնում է Համաշխարհային բանկը. Վերակառուցման և զարգացման միջազգային բանկին և Զարգացման միջազգային ասոցիացիային բաժին է ընկնում ՀՀ պետական պարտքի 37.1% - ը: Երկրորդ խոշոր վարկատուն Ասիական զարգացման բանկն է ՝ 18.7%, երրորդ հորիզոնականում Եվրասիական զարգացման բանկն է ՝ 7.8%, որին հաջորդում են Արժույթի միջազգային հիմնադրամը ՝ 6.9%, և Եվրոպական ներդրումային բանկը՝ 3.1%: ԵՄ - ից արտաքին վարկերը արտաքին պարտքի կառուցվածքում կազմել են 1.6%, Գյուղատնտեսության զարգացման միջազգային հիմնադրամից՝ 1.1%, ՕՊԵԿ - ի Միջազգային զարգացման հիմնադրամից ՝ 2%, ՎԶԵԲ - ից ՝ 1%:

Խոշոր վարկատու երկրների շարքում առաջին տեղում ՌԴ - ն է ՝ 6.2%, ԳԴՀ - ն ՝ 5.3%, Ճապոնիան ՝ 3.1%, Ֆրանսիան ՝ 5.4%, Չինաստանը ՝ 0.4%, իսկ ԱՄՆ - ն ՝ արտաքին պարտքի ընդամենը 0.2%։

 

Ֆինանսական իշխանությունների կանխատեսումները

 

"ՀՀ 2024 թվականի պետական բյուջեի մասին" օրենքի համաձայն ՝ պետական պարտքը ս.թ. վերջին կհասնի 5 տրլն 314 մլրդ դրամի (ՀՆԱ-ի 50,5% - ը) ՝ 2023 թվականի վերջին սպասվող 4 տրլն 659 մլրդ դրամի (ՀՆԱ-ի 49,3% - ը) և 2022 թվականի փաստացի 4 տրլն 659 մլրդ դրամի (ՀՆԱ-ի 49,2% - ը) փոխարեն ։ Կառավարության պարտքը կկազմի 5 տրլն 082.9 մլրդ դրամ (ՀՆԱ-ի 48.3% - ը) կամ 11 մլրդ, 892 մլն դոլար՝ 2023թ. արդյունքներով ակնկալվող 4 տրլն 446.1 մլրդ դրամի (ՀՆԱ-ի 47% - ը) կամ 10 մլրդ 910 մլն դոլարի դիմաց և 2022թ. 3 տրլն 969.7 մլրդ դրամի կամ 10 մլրդ 086 մլն դոլարի դիմաց (ՀՆԱ-ի 46.7% - ը)։ 2024 թվականին կառավարության պարտքի մարման և սպասարկման համար կպահանջվի 805,2 մլրդ դրամ, որից 483,0 մլրդ դրամը կկազմեն պարտքի մարումը, իսկ 322,2 մլրդ դրամը ՝ տոկոսավճարները:

 

Դրա հետ մեկտեղ, ինչպես դեկտեմբերի 22-ին խորհրդարանում հայտարարել է ֆինանսների նախարար Վահե Հովհաննիսյանը, ներկայացնելով համապատասխան որոշման նախագիծը, այն բանից հետո, երբ Հայաստանի կառավարությունը կստանձնի Լեռնային Ղարաբաղի կառավարության եւ քաղաքացիների ֆինանսական պարտավորությունների մեծ մասը, կառավարության պարտքը ՀՆԱ - ի նկատմամբ 2023 թվականի վերջին կաճի 2,4 տ.կ. - ով ՝ մինչեւ 49,4 տոկոս: