Չորեքշաբթի, 15 Մայիսի 2024 17:13

Արմինֆո.Վերակառուցման և զարգացման եվրոպական բանկը (ՎԶԵԲ) բարելավել է Հայաստանի 2024 թվականի ՀՆԱ-ի աճի կանխատեսումը ՝ նախկին 4,5% - ից մինչև 6,2% (2023 թվականի փաստացի 8,7% աճի դիմաց)՝ ակնկալելով 2025 թվականին տեմպերի դանդաղում մինչև 4,8%: Այդ մասին նշվում է մայիսի 15-ին հրապարակված ՎԶԵԲ "Տարածաշրջանային տնտեսական հեռանկարներ. Գնաճի զսպում" զեկույցում:

 

Հարկ է ուշադրություն դարձնել, որ մայիսի 7-ին Լոնդոնում ՎԶԵԲ-ի տարեկան ժողովի նախօրեին կայացած մամուլի ասուլիսում բանկի նախագահ Օդիլ Ռենո - Բասսոն հնչեցրել է Հայաստանի ՀՆԱ-ի մեկ այլ կանխատեսումային աճ՝ 5 տոկոս 2024 և 2025 թվականների համար։ Բայց արդեն մայիսի 15 - ին հրապարակված ՎԶԵԲ-ի զեկույցում այլ տեմպեր կան՝ 6,2% 2024 թվականի համար, և 4,8% 2025 թվականի համար ։ Բանկի մամուլի ծառայությունում ԱրմԻնֆո-ի թղթակցին այդ "վրիպումը" բացատրել են տեխնիկական սխալով և խնդրել են առաջնորդվել պաշտոնական զեկույցի թվերով: Ուշագրավ է, որ Հայաստանի հարևան երկրների համար ՎԶԵԲ - ը 2024 թվին կանխատեսում է ՀՆԱ - ի ավելի ցածր աճ. Վրաստանում ՝ դանդաղում մինչև 5,2% (2023թ. փաստացի 7,5% - ից), Ադրբեջանում ՝ արագացում մինչև 3,1% (2023թ. փաստացի 1,1% - ից), Թուրքիայում ՝ դանդաղում մինչև 2,7% (2023թ. փաստացի 4,5% - ից) ։ Ընդ որում, 2025 թվականի համար ՎԶԵԲ-ն ակնկալում է, որ Վրաստանում և Ադրբեջանում ՀՆԱ աճը 2025 թվականին կդանդաղի, համապատասխանաբար, մինչև 4,6 և 2,7 տոկոս, իսկ Թուրքիայում մի փոքր կարագանա՝ մինչև 3 տոկոս: Ընդ որում, Թուրքիայի տնտեսության վերաբերյալ ՎԶԵԲ - ը կանխատեսում է սկզբում աճի դանդաղում, իսկ հետո արագացում ' կայուն բարձր գնաճի պայմաններում ավելի սահմանափակող դրամավարկային և հարկաբյուջետային քաղաքականության ակնկալիքների ֆոնին:

 

Կովկասի տարածաշրջանում ՎԶԵԲ - ն ակնկալում է տնտեսության աճի արագացում 2023թ. 3,8% - ից մինչև 2024թ.  4,1%, որից հետո 2025թվին տեմպերը կդանդաղեն մինչև 3,5%, ինչը համապատասխանում է միջնաժամկետ պոտենցիալ աճի գնահատականներին:

 

Ռուսաստանի և Բելառուսի գծով ՎԶԵԲ - ը կանխատեսում է ՀՆԱ աճի դանդաղում 2024 թվականին, համապատասխանաբար, մինչև 2,5% և 2,8% (2023 թվականի փաստացի 3,6% և 3,9% - ից), այնուհետև տեմպերի արգելակում 2025 թվականին մինչև 1,5% և 2,2%:

 

Ղազախստանում, ՎԶԵԲ-ի ակնկալիքներով, ՀՆԱ աճը 2024 թվականին կդանդաղի մինչև 4,5% (2023 թվականի փաստացի 5,1% - ից), որից հետո տեմպերը կարագանան մինչև 5,5%՝ 2025 թվականին։

 

Ղրղզստանում ՎԶԵԲ-ը, նախ, ակնկալում է ՀՆԱ-ի աճի արագացում՝ 2023թ. 6,2% - ից մինչև 2024թ. 8,5%, որից հետո տեմպերը 2025թվին կնվազեն մինչև 7%:

 

Կենտրոնական Ասիայի տարածաշրջանում տնտեսական աճը, ՎԶԵԲ-ի կանխատեսմամբ, 2024 թվականին կդանդաղի մինչև 5,4% (2023 թվականի փաստացի 5,7% - ից), քանի որ Ռուսաստանի հետ միջնորդական առևտուրը կարծես թե վերընթաց է, իսկ գարնանային հեղեղումները մեծացնում են ճնշումը ։ 2025 թվականին այս տարածաշրջանում տնտեսական աճը կարագանա մինչև 5,9%:

 

Ուկրաինայում, ՎԶԵԲ-ի գնահատմամբ, ռեկորդային բերքը թույլ է տվել տնտեսությունը դուրս բերել 2022 թվականի 29,1 տոկոս անկումից դեպի  5,3 տոկոս աճ 2023 թվականին, սակայն 2024 թվականին սպասվում է, որ էլեկտրաէներգետիկ ենթակառուցվածքներին վերջին շրջանում հասցված զգալի վնասը կթուլացնի աճը մինչեւ 3 տոկոս, որից հետո 2025 թվականին տեմպերի արագացում կգրանցվի՝ մինչեւ 6 տոկոս:

Արևելյան Եվրոպայի և Կովկասի տարածաշրջանում (Հայաստան, Վրաստան, Ադրբեջան, Մոլդովա և Ուկրաինա), ՎԶԵԲ-ի կանխատեսմամբ, տնտեսության աճը, նախ, 2024 թվականին կդանդաղի մինչև 3,5% (2023 թվականի 4,4% - ից), բայց հետո 2025 թվականին կարագանա մինչև 4,9%:

 

ՎԶԵԲ-ի գործառնությունների տարածաշրջանների համար միջին հաշվով տնտեսության աճը չափավոր կարագանա ՝ 2023 թվականի 2,5% - ից մինչև 3% 2024 թվականին և այնուհետև մինչև 3,6% 2025 թվականին ։

 

"Էներգակիրների և, ավելի պակաս չափով, սննդամթերքի գների աճի դանդաղման հետ մեկտեղ, ՎԶԵԲ-ի գործառնությունների տարածաշրջաններում գնաճը նվազել է՝ 2024թ. մարտին կազմելով միջինը 6,3% ՝ 2022թ. հոկտեմբերի 17,5% առավելագույն ցուցանիշի համեմատ: Եվ, չնայած այն հանգամանքին, որ ապաինֆլյացիան առայժմ տեղի է ունենում մի փոքր ավելի արագ, քան սպասվում էր մեկ տարի առաջ, գնաճը մնում է մինչև համավարակը միջին ցուցանիշից 2 տոկոսային կետով բարձր: Այդ պատկերը շատ առումներով նման է զարգացած տնտեսություններ ունեցող երկրներին, որտեղ վերջին մեկ տարվա ընթացքում գնաճը զգալիորեն նվազել է, բայց մնացել է նպատակային շեմից բարձր։ Սակայն որոշ երկրներում 2022 թվականի փետրվարից ի վեր գների աճը գերազանցել է 30% - ը։ Պիկ գնաճը, ընդհանուր առմամբ, ավելի բարձր էր, իսկ ապաինֆլյացիան ավելի դանդաղ էր ընթանում ավելի էքսպանսիոնիստական հարկաբյուջետային քաղաքականություն ունեցող երկրներում (ավելի բարձր բյուջեի դեֆիցիտ), ինչպես նաև ավելի թույլ մակրոտնտեսական քաղաքականություն և արժույթի զգալի արժեզրկում ունեցող երկրներում: Աշխատանքի շուկաներում լարվածությունը պարտադիր չէ, որ կապված լիներ ՎԶԵԲ - ի գործառնությունների տարածաշրջաններում գնաճային ճնշման ուժեղացման հետ", - նշվում է ՎԶԵԲ-ի զեկույցում:

 

"Աշխարհաքաղաքական լարվածությունը խոր ազդեցություն է թողնում ՎԶԵԲ-ի գործառնությունների տարածաշրջանների վրա եւ նրա սահմաններից դուրս ՝ հանգեցնելով առեւտրի եւ ներդրումների արագ մասնատման եւ պաշտպանական ծախսերի նկատելի աճի։ Քանի որ" խաղաղության շահաբաժինը" խաթարվել է, 2022 թվականի փետրվարից ՎԶԵԲ-ի գործառնությունների տարածաշրջաններում ԵՄ տնտեսությունների ներմուծման և արտահանման ծավալում զենքի առևտրի մասնաբաժինն աճել է 0,1% - ից (կայուն՝ տարիներ շարունակ) մինչև 0,3-0,5%: Վերջին ամիսներին արտահանումը գնալով ավելի կենտրոնացված է դառնում "ապրանք-երկիր" զույգում, ընդ որում, ավելի մեծ չափով, քան՝ ըստ երկրների ։ Այլ կերպ ասած՝ որոշակի ապրանքներ (օրինակ ՝ ամենակարևոր հումքը կամ պաշտպանական արտադրանքը) ավելի հաճախ վաճառվում են երկրների ավելի նեղ շրջանակի: Առեւտրային լարվածության մեծացմանը զուգընթաց օտարերկրյա ուղղակի ներդրումները (ՕՈՒՆ) ավելի հաճախ ուղղվում են դեպի "կամուրջ" երկրներ, որոնք սերտ առեւտրային կապեր են պահպանում այլ բլոկների հետ: 2023 թվականին կտրուկ աճել է ՕՈՒՆ-ի ներհոսքը Չինաստանից դեպի ՎԶԵԲ տարածաշրջաններ։ Ավելացել են նաև Ռուսաստանից դեպի Կենտրոնական Ասիա ուղղակի օտարերկրյա ներդրումները՝ պայմանավորված լոգիստիկ ծառայություններով", - ամփոփում է ՎԶԵԲ-ը։